Η έρευνα και ανάπτυξη στην Ε.Ε. και πού βρίσκεται η Κύπρος

Μπορεί η πανδημία να διαφοροποίησε το πεδίο της έρευνας και της ανάπτυξης κατά το 2020 στον ευρωπαϊκό χώρο, αναγκάζοντας κάποια κράτη της Ε.Ε. να ρίξουν ταχύτητες όσον αφορά τις δαπάνες τους προς αυτή την κατεύθυνση, ωστόσο όπως προκύπτει από σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι δαπάνες σε έρευνα και ανάπτυξη δεν εξέλειπαν και συνεχίστηκαν, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα αναλόγως της χώρας.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Κύπρο, η χώρα μας μπορεί το 2020 να περιόρισε τις δαπάνες της για έρευνα και ανάπτυξη, ωστόσο η ώθηση που δημιούργησε ο μεγάλος βαθμός σχετικών δαπανών το 2019, την κατατάσσει ανάμεσα στις χώρες εκείνες που η επικέντρωσή τους στην έρευνα και την ανάπτυξη αντικατοπτρίζεται ευκρινώς μέσα από τα επί τούτου ποσοστά.

Διαβάστε ακόμα: 

Γ. Τσακκιστός: Δεν αποκλείονται συγχωνεύσεις και εξαγορές στα FMCGs 

Το αναδυόμενο είδος τουρισμού στην Κύπρο που ελκύει επενδύσεις 

Αναλυτικά, όπως αναμενόταν, κατά τη διάρκεια του 2020 τα περισσότερα κράτη μέλη κατέγραψαν μείωση στις επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έκθεση της Ε.Ε., εντός του 2020 το 2.3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ επενδύθηκε στην έρευνα και την ανάπτυξη, ενώ έξι από τα δέκα ευρώ που δαπάνησαν τα κράτη μέλη, προήλθαν από φορολογικά κίνητρα που παραχωρήθηκαν. Για το 2020, πάντως, μόνο επτά κράτη μέλη πέτυχαν τους εθνικούς τους στόχους σε επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη.

Από την άλλη, 205 δισ. επενδύθηκαν από τον ιδιωτικό τομέα, ενώ γενικότερα-δηλαδή τόσο από τα κράτη όσο και από τον ιδιωτικό τομέα-, 2.73 δισ. επενδύθηκαν στον τομέα της ενέργειας και ΑΠΕ, καθώς και στον τομέα της αποθήκευσης ενέργειας.

Κατά το 2020, Γερμανία, Τσεχία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Αυστρία και Ρουμανία, ήταν οι χώρες που είχαν τις περισσότερες μειώσεις. Τα άλλα 21 κράτη μέλη της Ε.Ε. σημείωσαν αύξηση των δαπανών τους, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να παρατηρούνται στη Λιθουανία, τη Λετονία και την Πορτογαλία.

Την ίδια ώρα, έξι κράτη μέλη εξακολούθησαν να καταγράφουν δραστηριοποίηση σε έρευνα και ανάπτυξη κάτω του 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ το 2020, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος. Τα υπόλοιπα κράτη ήταν η Ρουμανία, η Μάλτα, η Λετονία, η Βουλγαρία και η Σλοβακία. Όπως εξηγείται από την έκθεση, μερικά κράτη, όπως η Κύπρος, παρότι είχαν χαμηλά ποσοστά στην έρευνα και ανάπτυξη το 2020, είχαν κάνει τεράστια πρόοδο το 2019, οπότε κατά κάποιο τρόπο είχαν… αποθέματα.

Δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια

Σύμφωνα με την έκθεση, το κράτος αποτελεί την κύρια πηγή χρηματοδότησης, καθώς ο δημόσιος τομέας ήταν ο πάροχος κεφαλαίων, κυρίως σε χώρες όπου οι συνθήκες για Ε&Α δεν είναι ελκυστικές. Η έκθεση τονίζει, ωστόσο, πως σε χώρες όπου η έρευνα ήταν πιο έντονη, επικρατέστερη πηγή χρηματοδότησης ήταν ο επιχειρηματικός τομέας.

Τα περισσότερα κράτη μέλη βασίζονται για το κομμάτι της έρευνας και ανάπτυξης στα δημόσια ταμεία και τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Αυτό που αξίζει να τονιστεί είναι πως αθροίζοντας τις επενδύσεις από τις εθνικές κυβερνήσεις και την Ε.Ε., εντοπίζονται εξαιρετικά υψηλά μερίδια δημόσιας χρηματοδότησης για έρευνα και ανάπτυξη στη Λετονία, την Κύπρο και τη Λιθουανία.

Ο δημόσιος τομέας είναι επίσης ο κυρίαρχος επενδυτής στην Ελλάδα, το Λουξεμβούργο, τη Ρουμανία, την Πορτογαλία, τη Σλοβακία και την Ισπανία. Αντίθετα, στα κράτη μέλη με μεγαλύτερη ένταση στην έρευνα, όπως η Γερμανία, η Σουηδία, το Βέλγιο, η Δανία, η Φιλανδία και η Σουηδία, ο επιχειρηματικός τομέας κυριαρχούσε σε κεφάλαια.

Ένα στοιχείο που καταδεικνύει η έκθεση της Κομισιόν, είναι πως οι επιχειρήσεις είναι πιο διατεθειμένες να επενδύσουν σε έρευνα και ανάπτυξη, όταν οι χώρες διαθέτουν υψηλή ποιότητα δημόσιας διοίκησης, επαρκή διαθεσιμότητα εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης και στέρεη ερευνητική υποδομή.

Οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη που πραγματοποιήθηκαν από τον δημόσιο τομέα κατά την περίοδο 2010-2020, σημειώνει η έκθεση, αυξήθηκαν με ετήσιο ρυθμό αύξησης πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (0,7%) στα κράτη μέλη. Στην κορυφή βρίσκονταν με υψηλά επίπεδα δημόσιας δραστηριοποίησης σε έρευνα και ανάπτυξη το Βέλγιο, η Αυστρία, η Γερμανία και η Δανία. Οι χώρες αυτές βελτίωσαν την ηγετική τους θέση κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.

Όσον αφορά την Κύπρο, μαζί με τη Μάλτα, τη Σλοβακία, τη Λιθουανία και την Κροατία, ήταν στα κράτη μέλη με χαμηλές δημόσιες επενδύεις σε έρευνα και ανάπτυξη.

Προσέλκυση επενδύσεων

Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, η Ε.Ε. παραμένει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη που προέρχονται από ιδιώτες, και που, όπως τονίζει η έκθεση, η προσέλκυση τους παραμένει μια πρόκληση. Τα υψηλά ρίσκα και κόστη, καθώς και η αβεβαιότητα στις αγορές, λειτουργούν αποτρεπτικά για τις επιχειρήσεις να επενδύσουν.

Εξάλλου, τα φορολογικά κίνητρα που σχετίζονται με την έρευνα και την ανάπτυξη, και που χρησιμοποιούνται για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων, ξεπέρασαν την άμεση χρηματοδότηση στην Ε.Ε. Η φορολογική υποστήριξη για έρευνα και ανάπτυξη  διπλασιάστηκε σε διάστημα δέκα ετών, από 26% της συνολικής κρατικής στήριξης προς τις επιχειρήσεις το 2006 σε 58% το 2019, σημειώνεται.

Επίσης, κατά την περίοδο 2010-2020, τα περισσότερα κράτη μέλη που χαρακτηρίζονται από χαμηλές επιχειρηματικές επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη παρουσίασαν σχετικά μεγάλη αύξηση στις ιδιωτικές δαπάνες, επιτρέποντας να υπάρξει ένα ισοζύγιο σε ολόκληρη την Ε.Ε. Σε αυτές τις χώρες ήταν η Κύπρος, μαζί με Ελλάδα, Πολωνία, Λετονία, Βουλγαρία, Σλοβακία, Κροατία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Τσεχία και Ιταλία.

Η έκθεση δείχνει πως φορολογικές πολιτικές και διευκολύνσεις, όπως φορολογικές ελαφρύνσεις, έδωσαν ώθηση στις επενδύσεις εταιρειών σε έρευνα και ανάπτυξη.