Ο κρατικός προϋπολογισμός στο μικροσκόπιο οικονομολόγων

Ολοταχώς για έγκριση από την Βουλή οδεύει ο κρατικός προϋπολογισμός του 2022, αφού κατά την αποψινή ψηφοφορία που θα πραγματοποιηθεί στην Ολομέλεια αναμένεται να ψηφιστεί από την πλειοψηφία των βουλευτών. 

Λίγο πριν από την αναμενόμενη υπερψήφισή του, τρεις επιφανείς οικονομολόγοι θέτουν τον κρατικό προϋπολογισμό του 2022 στο μικροσκόπιό τους και απαντούν σε καίρια ερωτήματα που έθεσε ενώπιόν τους το InBusinessNews. 

Διαβάστε ακόμα: 

Ο συνεδριακός τουρισμός και τι θα γίνει με το «Φιλοξενία»

The Icon: Μπήκαμε στο κτήριο «διαμάντι» της Λεμεσού (photos)

Ποια βλέπουν ως τα κύρια χαρακτηριστικά του, σε ποιο βαθμό τον κρίνουν ως αναπτυξιακό και πόσο διασφαλίζει τα δημόσια οικονομικά από τους όποιους αστάθμητους παράγοντες της πανδημίας; 

Στα πιο πάνω ερωτήματα, μεταξύ άλλων, τοποθετούνται ο οικονομολόγος Μάριος Κληρίδης, ο καθηγητής και πρόεδρος Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Αντρέας Θεοφάνους και ο διοικητικός σύμβουλος της KPMG Κύπρου Τάσος Γιασεμίδης, οι οποίοι σκιαγραφούν από καθαρά οικονομική σκοπιά το περιεχόμενο του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά και ευρύτερα τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας. 

• Μάριος Κληρίδης, οικονομολόγος: Κλειδί η ευελιξία 

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Μάριο Κληρίδη, το πιο σημαντικό στοιχείο που θα πρέπει να χαρακτηρίζει ένα προϋπολογισμό είναι η ευελιξία. Συγκεκριμένα, εξήγησε ότι λόγω της πανδημίας και της ιδιάζουσας κατάστασης που βιώνουμε θα πρέπει μέσω του προϋπολογισμού, αν χρειαστεί, να μπορούμε να περάσουμε επιπλέον κονδύλια στήριξης.

«Αυτή την ευελιξία θέλουμε να δούμε οι οικονομολόγοι» τόνισε, και πρόσθεσε ότι «πιθανό να χρειαστούμε έξτρα κονδύλια λόγω της μετάλλαξης όμικρον, που δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί».

«Αν και η κυβέρνηση λέει ότι είναι δίπλα στις ξένες επενδύσεις, είναι κάτι που δεν φαίνεται μέσω του κρατικού προϋπολογισμού του 2022, υποστήριξε», ισχυριζόμενος ότι «οι επενδύσεις περνούν σε δεύτερη μοίρα».

«Θα πρέπει να είναι έντονη η παρουσία των επενδυτικών δαπανών και να μην προσπαθούμε να περιορίσουμε τα ελλείματά μας μέσω αυτών», επισήμανε ο κ. Κληρίδης.

Το δημόσιο χρέος

Ερωτηθείς ως προς σε ποιο βαθμό θεωρεί ότι ο κρατικός προϋπολογισμός του 2022 διασφαλίζει ότι οι όποιοι αστάθμητοι παράγοντες που θα προκύψουν λόγω πανδημίας δεν θα θέσουν σε κίνδυνο τα δημόσια οικονομικά, υπέδειξε ότι το δημόσιο χρέος και τα δημόσια οικονομικά βρίσκονται αυτή την στιγμή στην πρώτη γραμμή δημοσιότητας.

 «Βοηθούμαστε στο δημόσιο χρέος από τα πολύ χαμηλά επιτόκια. Οι δύσκολες αποφάσεις θα έρθουν όταν ξεκαθαρίσει το θέμα της πανδημίας», ανέφερε.

Ο κ. Κληρίδης, εξήρε την σημαντικότητα του να μειωθεί το δημόσιο χρέος της Κύπρου, ώστε να μπορούμε να δανειστούμε στο μέλλον σε περίπτωση που χρειαστεί.

Όπως είπε, αυτή την στιγμή το δημόσιο χρέος της Κύπρου βοηθάτε από τα πολύ χαμηλά επιτόκια, αλλά η μελλοντική του μείωση θα προέλθει μέσω φορολογίας και αφότου ξεκαθαρίσει το θέμα της πανδημίας.

«Η μεγάλη απόφαση, έγκειται στο τι είδους φορολογία θα βάλουμε», επισήμανε ο κ. Κληρίδης, σύμφωνα με τον οποίο θα πρέπει να φορολογηθούν αυτοί που επωφελήθηκαν μέσω της πανδημίας, όπως για παράδειγμα τα χημεία, και όχι αυτοί που πλήγηκαν, όπως είναι οι εργαζόμενοι του τουριστικού τομέα.

• Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους: Σημαντική αναπτυξιακή διάσταση

Ως ελλειμματικό (-1,1%) αλλά γενικότερα προς τη σωστή κατεύθυνση χαρακτηρίζει τον κρατικό προϋπολογισμό ο Ανδρέας Θεοφάνους. 

«Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα η κατάθεση ελλειμματικού προϋπολογισμού ήταν σωστή. Ενδεχομένως θα ήταν ανεκτό να υπήρχαν ακόμα περισσότερες δαπάνες», σημειώνει.

Όπως επισημαίνει ο κ. Θεοφάνους, ο προσανατολισμός του προϋπολογισμού δεν είναι μονοδιάστατος. «Όσον αφορά την προοπτική ανάπτυξης που προσπαθεί να δημιουργήσει, υπάρχει μια ουσιαστική αύξηση της τάξης του 10% όσον αφορά τις ανάλογες δαπάνες σε σχέση με πέρυσι.

Τα εν λόγω κονδύλια καλύπτουν και πτυχές που είναι εκ των ων ουκ άνευ για μια αναπτυξιακή πορεία. Αυτό προσδίδει μια σημαντική αναπτυξιακή διάσταση, νοουμένου ότι δεν θα υπάρξει κακοδιαχείριση», τονίζει.

Για να προσθέσει ότι η συζήτηση για την ανάπτυξη δεν εξαντλείται με το τι περιέχει ο συγκεκριμένος προϋπολογισμός: «Προσωπικά θεωρώ, μεταξύ άλλων, την αντιμετώπιση της ανισότητας καθοριστικής σημασίας. Αυτή η διάσταση απουσιάζει από τον προϋπολογισμό».

Άλλο η πρόθεση και άλλο η πραγματικότητα

Σχολιάζοντας κατά πόσο ο κρατικός προϋπολογισμός του 2022 δίνει όραμα και προοπτική για τον τόπο, ο κ. Θεοφάνους τόνισε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ των προθέσεων και της πραγματικότητας.

«Η πρόθεση για διαμόρφωση ενός νέου οικονομικού μοντέλου είναι εμφανής, κυρίως διά μέσου των κονδυλίων για επένδυση σε δομές και τεχνολογίες που ενισχύουν τη βιωσιμότητα και την αειφόρο οικονομική δραστηριότητα», είπε.

Από την άλλη, τόνισε ότι «χρειάζεται χρόνος, σκληρή δουλειά, σωστή, καταρτισμένη και προ παντός, τίμια διαχείριση για να διαμορφωθεί ένα όντως νέο και σύγχρονο οικονομικό μοντέλο με την πλήρη έννοια του όρου».

Σύμφωνα με τον κ. Θεοφάνους, απαιτούνται πολλά βήματα ακόμη για να μπορούμε να μιλάμε για όραμα και προοπτική, καθώς ο προϋπολογισμός, ως βασικό κομμάτι μιας ευρύτερης οικονομικής διαχείρισης δεν αντιμετωπίζει επαρκώς όλα τα ζητήματα.

«Υπενθυμίζεται ότι η οικονομική πορεία των τελευταίων ετών έχει εκ των πραγμάτων δημιουργήσει μια οικονομία δύο ταχυτήτων, όπου οι μεν ολίγοι βιώνουν “success stories” και οι δε πολλοί δίνουν αγώνα επιβίωσης. Δυστυχώς η μεγάλη πλειοψηφία των νέων ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία»,  ισχυρίστηκε. 

Χρειάζονται πολύ περισσότερα στοιχεία για να μιλάμε για ένα νέο οικονομικό υπόδειγμα, σύμφωνα με τον κ. Θεοφάνους.

«Είναι καθοριστικής σημασίας να δούμε νέες προσεγγίσεις για την προώθηση της Κύπρου ως ένα ακαδημαϊκό και ιατρικό περιφερειακό κέντρο. Για αυτή την προσέγγιση απαιτούνται ουσιαστικές τομές οι οποίες απουσιάζουν από τον προϋπολογισμό. Επιπρόσθετα, θεωρώ απαραίτητη μια νέα δικαιότερη προσέγγιση για το σύστημα συντάξεων», ανέφερε.

Οι αστάθμητοι παράγοντες 

Η πανδημία συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα και να δημιουργεί κινδύνους στα δημόσια οικονομικά, υπογράμμισε ο κ. Θεοφάνους.

«Η βεβαιότητα για τη ''νίκη ενάντια στην πανδημία'' που παρατηρήθηκε με το πέρας του πρώτου κύματος αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή. Χρειάζεται σεμνότητα, εγρήγορση, καθώς και ένα ολοκληρωμένο οικονομικό υπόδειγμα. Μόνο έτσι αντιμετωπίζονται οι αστάθμητοι παράγοντες», είπε καταληκτικά.

• Τάσος Γιασεμίδης: Προς επαναφορά της οικονομίας

Ο Τάσος Γιασεμίδης υπέδειξε ότι γίνεται αντιληπτό πως υπάρχουν συγκεκριμένες παράμετροι μέσα στις οποίες πρέπει να κινείται ο κρατικός προϋπολογισμός, ενώ η συμμετοχή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση την καθιστά υπόχρεη να εφαρμόζει τις αρχές του Δημοσιονομικού Συμφώνου.

Υπήρξαν και υπάρχουν χαλαρώσεις όσον αφορά τους δείκτες, όπως ανέφερε, όμως ο προϋπολογισμός του 2022, καθώς και των επόμενων χρόνων, σκοπό έχουν να οδηγήσουν στην επαναφορά της οικονομίας.

«Στα σημαντικά του στοιχεία είναι η ενσωμάτωση του Σχεδίου Ανασυγκρότησης, αλλά και η εξαγγελθείσα φορολογική μεταρρύθμιση. Η διαμόρφωση πολιτικών που αφορούν τις άμεσες και έμμεσες φορολογίες και άλλα τέλη, πρέπει να λαμβάνει υπόψη την κοινωνική συνοχή, τη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης -χωρίς να δημιουργείται δυσβάσταχτο βάρος-, τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, την εισπραξιμότητα και γενικότερα τα δημόσια οικονομικά, και τέλος, τους στόχους που θέτει η πολιτεία», υπογράμμισε. 

Αυξάνονται οι αναπτυξιακές δαπάνες 

Σύμφωνα με τον κ. Γιασεμίδη, στον κρατικό προϋπολογισμό του 2022 παρατηρείται αύξηση στις αναπτυξιακές δαπάνες, λόγω της έναρξης της υλοποίησης μεγάλων αναπτυξιακών έργων συμπεριλαμβανομένων, οδικών, κτιριολογικών και άλλων έργων, καθώς για την προώθηση έργων που έχουν περιληφθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

«Θεωρώ ότι ο προϋπολογισμός από μόνος του έπαψε να είναι το αποκλειστικό βαρόμετρο για την ανάπτυξη μιας οικονομίας», σημείωσε. 

Η μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού

«Η δημιουργία μιας ευέλικτης και αποδοτικής κρατικής μηχανής ενισχύει το επιχειρηματικό περιβάλλον και την ποιότητα των υπηρεσιών», τονίζει περαιτέρω ο κ. Γιασεμίδης, και προσθέτει ότι «γι' αυτό τον λόγο, θα πρέπει να προωθηθούν τα νομοσχέδια που αφορούν μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού και της υιοθέτησης απλών και σύντομων διαδικασιών, με την ενίσχυση ταυτόχρονα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης».

Παράλληλα, ο κ. Γιασεμιδης πρόσθεσε ότι η πανδημία απέδειξε ότι η Κύπρος μπορεί να προσαρμοστεί στη νέα τάξη πραγμάτων και την ψηφιοποίηση και κατά συνέπεια, μέσα από τις τωρινές συγκυρίες, έχει την ευκαιρία να αναδιοργανωθεί και να δημιουργήσει μια πιο ευέλικτη οικονομία.

«Τα κεφάλαια που έχει στη διάθεσή της η κυπριακή κυβέρνηση μέσα από τα ευρωπαϊκά κονδύλια της δίνουν αυτή τη δυνατότητα, νοουμένου ότι  το πλάνο που θα εκπονηθεί θα είναι βιώσιμο και πρακτικά εφαρμόσιμο», υπογράμμισε.

Τα… αντισώματα της οικονομίας

Όπως επισήμανε ο κ. Γιασεμίδης, η επιδημιολογική εικόνα αποτελεί αναμφίβολα σημαντική μεταβλητή στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, αλλά και των επιχειρήσεων και οποιοδήποτε πισωγύρισμα θα πλήξει τα δημόσια οικονομικά.

«Είναι σημαντικό η αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας να στηριχθεί σε γερές βάσεις, μέσα από το μετασχηματισμό της, την ενίσχυσή της και τις μεταρρυθμίσεις που προωθούνται, και μακριά από ευκαιριακού τύπου αναπτύξεις. Αυτό θα ενισχύσει τα “αντισώματα” της οικονομίας», κατέληξε.