Καμπανάκι για τα προγράμματα «Χρυσής Βίζας»

Ιδιαίτερα επικριτική παρουσιάζεται η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα προγράμματα παραχώρησης αδειών παραμονής (residency by investment) και προγράμματα πολιτογραφήσεων (citizenship by investment) που υιοθετούν διάφορα κράτη-μέλη και τα οποία τα χαρακτηρίζει ως προγράμματα «Χρυσής Βίζας». Αρκετά από αυτά τα προγράμματα σημειώνει η έκθεση μπορούν να αποτελέσουν παράθυρο για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες καθώς, όπως απέδειξε η μελέτη τους, οι έλεγχοι που γίνονται σε πολλά κράτη-μέλη θεωρούνται ενίοτε ελλιπείς, ενώ μπορούν παράλληλα να προκαλέσουν και άλλες παρενέργειες. Στο μικροσκόπιο της έκθεσης τέθηκε και η Κύπρος.

Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι 15 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχουν προγράμματα «Χρυσή Βίζα» για ξένους υπηκόους που θα επενδύσουν συγκεκριμένα ποσά (στην αγορά ακινήτων, ομολόγων κ.λπ.), ενώ τέσσερα (Βουλγαρία, Κύπρος, Μάλτα και Ρουμανία) προσφέρουν και υπηκοότητα σε εύπορους κατοίκους από το εξωτερικό. Κάποια από τα συγκεκριμένα προγράμματα προσφέρουν και προνομιακή φορολογική μεταχείριση στους ίδιους επενδυτές. Τα δέκα κράτη-μέλη που δεν λειτουργούν σήμερα κανένα πρόγραμμα «Χρυσή Βίζα» είναι οι Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, Ουγγαρία (λειτούργησε για κάποια χρόνια), Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία και Σουηδία.

Διαβάστε ακόμα: Εργαλεία και κονδύλια στήριξης μικρομεσαίων από EBRD

Διαβάστε ακόμα: Ποιοί εξασφάλισαν τις περισσότερες άδειες διαμονής στην Κύπρο

Διαβάστε ακόμα: Μελέτη Accenture: Digital Transformation Study for Cyprus

Όπως σημειώνει η έκθεση, τα προγράμματα CBI / RBI εμπεριέχουν αρκετούς κινδύνους. «Για τα συστήματα CBI, αυτό περιλαμβάνει την υποτίμηση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Τέτοια συστήματα όχι μόνο έθεσαν μια τιμή στην ιθαγένεια της ΕΕ, αλλά υπάρχει συζήτηση ότι υπονομεύουν τις θεμελιώδεις αξίες της. Η αυξανόμενη τάση προς τις μορφές εμπορικής προώθησης των συστημάτων CBI και RBI επιβεβαιώνεται από μια αναπτυσσόμενη βιομηχανία που εξειδικεύεται στον «σχεδιασμό κατοικίας και ιθαγένειας» για πλούσιους επενδυτές, διαφήμιση των πλεονεκτημάτων ενός δεύτερου διαβατηρίου ή εναλλακτικής διαμονής παγκοσμίως. Άλλοι σημαντικοί και συναφείς κίνδυνοι περιλαμβάνουν τη δυνατότητα διαφθοράς, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και φοροδιαφυγής. Τα τελευταία χρόνια, και ακόμη περισσότερο τους τελευταίους μήνες, οι αναφορές στα media ή / και νέες ποινικές έρευνες έχουν ρίξει φως σε αμφίβολες πρακτικές και σκάνδαλα γύρω από τα συστήματα CBI / RBI. Αυτές έχουν επισημάνει τις ευπάθειες των εν λόγω προγραμμάτων».

Στη μελέτη προτείνεται σειρά μέτρων για τον αυστηρότερο έλεγχο των αδειών παραμονής και των διαβατηρίων (υπηκοότητες) που δίνονται μέσω προγραμμάτων «Χρυσή Βίζα», για τη στενότερη παρακολούθηση των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη αγορά. Προτείνεται, επίσης, να εξεταστεί αν παραβιάζονται οι κοινοτικές οδηγίες για τις άδειες παραμονής εντός Ε.Ε. και η πιθανότητα να αυστηροποιηθεί το καθεστώς όπως για παράδειγμα η απαίτηση από τους δικαιούχους «Χρυσής Βίζας» να μένουν για συγκεκριμένο διάστημα στο κράτος-μέλος από το οποίο την παρέλαβαν. Στις προτάσεις περιλαμβάνεται και η απαίτηση για την παροχή περισσότερων και πιο αναλυτικών στοιχείων για τις άδειες παραμονής και τα διαβατήρια που έχουν χορηγήσει τα κράτη-μέλη.

Στα τελικά της συμπεράσματα η έκθεση σημειώνει πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστηρίζει σθεναρά την ιδέα λήψης δραστικών μέτρων από την ΕΕ όσον αφορά τα προγράμματα CBI / RBI, και ακόμη περισσότερο όσον αφορά τα συστήματα CBI που παρέχουν de facto υπηκοότητα της ΕΕ. Το Κοινοβούλιο κάλεσε «την Επιτροπή να αξιολογήσει τα διάφορα καθεστώτα ιθαγένειας υπό το πρίσμα των ευρωπαϊκών αξιών και του πνεύματος της νομοθεσίας και της πρακτικής της ΕΕ και να διατυπώσει συστάσεις για να αποφευχθεί η υπονόμευση από τέτοια προγράμματα των αξιών στις οποίες εδράζεται η ΕΕ , καθώς και την έκδοση κατευθυντήριων γραμμών για την πρόσβαση στην ιθαγένεια της ΕΕ μέσω εθνικών προγραμμάτων».

Σημειώνεται πως η Κομισιόν αναμένεται να εκδώσει σχετική έκθεση στα τέλη Νοεμβρίου του 2018 , η οποία θα περιλαμβάνει κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη όσον αφορά τα προγράμματα CBI και RBI.

Στο μικροσκόπιο και η Κύπρος
Σε ό,τι αφορά την Κύπρο η έκθεση σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι το πρόγραμμα συνδυάζει ειδικές διατάξεις που είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για επενδυτές εκτός ΕΕ, ανεξάρτητα από τα κίνητρά τους. Δεν υπάρχει απαίτηση ή υπάρχει πρόνοια για ελάχιστη φυσική παρουσία στην επικράτεια για να καταστούν κάτοικοι. «Στην Κύπρο οι απαιτούμενες επενδύσεις είναι όλες παθητικές, ενώ πολιτογράφηση γίνεται με επένδυση €2 εκατ. Όσον αφορά τους φόρους, την απόκτηση άδειας διαμονής ή ιθαγένειας στη Βουλγαρία, την Εσθονία ή τη Λεττονία παρέχει πρόσβαση σε ένα φορολογικό καθεστώς χαμηλού επιπέδου για το προσωπικό εισόδημα, ενώ η Κύπρος, η Ιρλανδία, η Μάλτα και η Πορτογαλία προσφέρουν τη δυνατότητα στους κατοίκους τους να επωφελούνται από ένα μη κατοικούμενο φορολογικού καθεστώτος».

Σε άλλο σημείο της έκθεσης αναφέρεται ότι στην Κύπρο, από το 2008 έως το 2016, διεκπεραιώθηκαν 25.810 πολιτογραφήσεις. Στο πλαίσιο αυτής της περιόδου, έγιναν 3.336 πολιτογραφήσεις μέσω του συστήματος CBI. «Άρα μπορεί να λεχθεί ότι πέραν του 10% των νέων πολιτών της Κύπρου απέκτησαν την ιθαγένειά τους μέσω συστήματος CBI».

Αξίζει να σημειωθεί πως στην έκθεση γίνεται αναφορά και για επικριτικά σχόλια που γράφτηκαν σε διάφορα διεθνή media για το κυπριακό πρόγραμμα επενδύσεων, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο γεγονός ότι «Στην Κύπρο, υποστηρίχθηκε ότι οι ολιγάρχες της Ουκρανίας που κατηγορούνται για διαφθορά συγκαταλέγονται στους δικαιούχους του συστήματος CBI».