ESM: Νέα ώθηση στις μεταρρυθμίσεις πρέπει να δώσει η Κύπρος

Ρυθμούς ανάπτυξης για τρίτο συνεχόμενο έτος κατέγραψε η Κύπρος το 2017, σημειώνοντας τις καλύτερες επιδόσεις από τις περισσότερες χώρες της ζώνης του ευρώ. Αυτό επισημαίνει έγγραφο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM),  υπογραμμίζοντας ότι τα δημόσια οικονομικά της Κύπρου βελτιώθηκαν, υποστηριζόμενα από τη δημοσιονομική σύνεση και τις καλύτερες από τις αναμενόμενες οικονομικές εξελίξεις. Ωστόσο, παρά τη συνεχιζόμενη αποσυμφόρηση, οι τράπεζες εξακολουθούν να επιβαρύνονται από τα NPL. Σημειώνει επίσης πως οι μεταρρυθμίσεις δεν θα πρέπει να σταματήσουν, καθώς οι μεταρρυθμίσεις είναι καθοριστικές για τη στήριξη της οικονομικής ισχύος και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε εξωτερικούς κραδασμούς.

Συγκεκριμένα, ο ESM αναφέρει ότι η κυπριακή οικονομία ήταν μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες χώρες στη ζώνη του ευρώ το 2017. Το ετήσιο ΑΕΠ αυξήθηκε στο 3,9%, κυρίως λόγω της ιδιωτικής κατανάλωσης και του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου. Οι επενδύσεις ήταν ασταθείς, επηρεασμένες από τις εξαγορές στον ναυτιλιακό εξοπλισμό, αλλά συνέβαλαν θετικά στην ανάπτυξη κυρίως λόγω των μεγάλων κατασκευαστικών έργων. Οι εξαγωγές υπηρεσιών ήταν ιδιαίτερα ισχυρές, καθώς η Κύπρος γνώρισε ρεκόρ τουριστικής περιόδου. Η κυπριακή οικονομία εξακολουθεί να εξαρτάται από τη ζήτηση από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία, ιδίως στον τουρισμό και τις επιχειρηματικές υπηρεσίες.

Η οικονομική ανάπτυξη συνέβαλε στην αύξηση του εργατικού δυναμικού και στην αύξηση της απασχόλησης. Το ποσοστό ανεργίας, ωστόσο, παραμένει πάνω από το μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, αν και μειώθηκε σε 11,1% το Δεκέμβριο του 2017 από 12,8% το Δεκέμβριο του 2016. Ένα μεγάλο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και υψηλό χρέος του ιδιωτικού τομέα θολώνουν τις οικονομικές προοπτικές.

Η αύξηση των τιμών καταναλωτή έγινε θετική το 2017, μετά από μια αποπληθωριστική περίοδο από το 2013 έως το 2016.

Οι δημοσιονομικές επιδόσεις παρουσίασαν εντυπωσιακή βελτίωση. Το πρωτογενές πλεόνασμα αυξήθηκε στο 5,0% του ΑΕΠ το 2017 από 3,0% το 2016, αντιστοιχώντας σε συνολικό δημοσιονομικό πλεόνασμα 1,8% του ΑΕΠ το 2017.

H ευνοϊκή οικονομία και συνετές δημοσιονομικές πολιτικές οδήγησαν σε καλύτερες επιδόσεις αναφέρει ο ESM, υπογραμμίζοντας ότι το χρέος προς το ΑΕΠ μειώθηκε κάτω από το 100% το 2017 από 107,4% το 2016. Για να επιταχυνθεί αυτή η πτώση, η κυβέρνηση άρχισε να πραγματοποιεί πρόωρες αποπληρωμές σε τμήματα των δανείων της από το ΔΝΤ και την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, εκμεταλλευόμενη τις ευνοϊκές συνθήκες της αγοράς .

Η παρακολούθηση της ικανότητας αποπληρωμής της Κύπρου από το ESM, στο πλαίσιο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, έδειξε ότι η θετική δημοσιονομική και οικονομική κατάσταση βελτίωσε τη δυνατότητα της χώρας να καλύψει τις προγραμματισμένες πληρωμές δανείων. Εντούτοις, ο ρυθμός των μεταρρυθμίσεων επιβραδύνθηκε, ιδίως εκείνες που σχετίζονται με τη δημόσια διοίκηση και τη δικαιοσύνη. Ενώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώθηκαν περαιτέρω, ο τραπεζικός τομέας παρέμεινε ευάλωτος σε κραδασμούς. Η μεγάλη ρευστότητα και οι σχετικά υψηλές κεφαλαιακές αναλογίες ήταν σίγουρα σημαντικοί μετριαστικοί παράγοντες, αλλά οι κίνδυνοι που οφείλονται σε χαμηλή κερδοφορία, ο υψηλός δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (43%) και η κάλυψη του 47% που παραμένει ελαφρώς χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει γρήγορα το σύστημα.

Παρόλο που τα απαραίτητα νομικά πλαίσια που αποσκοπούν στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων εφαρμόζονται πλέον, εξακολουθούν να είναι ανεπαρκή και ελάχιστα χρήσιμα. Αντίθετα, οι τράπεζες τάσσονται όλο και περισσότερο υπέρ της εκφόρτωσης των απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων από τους ισολογισμούς τους, κυρίως μέσω συμβάσεων ανταλλαγής χρέους / περιουσιακών στοιχείων, οι οποίες μειώνουν τη βραχυπρόθεσμη μείωση των δανείων, αλλά αφήνουν τις τράπεζες με σημαντική έκθεση στον τομέα των ακινήτων. Επιπλέον, οι νέες ρυθμιστικές απαιτήσεις θέτουν υπό αμφισβήτηση τις προοπτικές των τραπεζών.

Οι θετικές οικονομικές συνθήκες και η δημοσιονομική εξυγίανση συνέβαλαν σε ευνοϊκούς όρους της χρηματοπιστωτικής αγοράς και το κόστος χρηματοδότησης για την Κυπριακή κυβέρνηση υποχώρησε περαιτέρω.

Για παράδειγμα, η απόδοση του 7ετούς ομολόγου της Κύπρου μειώθηκε κατά 195 μονάδες βάσης το Δεκέμβριο του 2017. Η Κύπρος συμμετείχε ενεργά στη μείωση των πληρωμών τόκων και στην εξομάλυνση του προφίλ της λήξης της. Η ισχυρή οικονομική απόδοση βελτίωσε το χαμηλό πιστωτικό προφίλ της Κύπρου το 2017, αντανακλώντας τις θετικές προοπτικές των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Όσον αφορά το μέλλον, οποιαδήποτε περαιτέρω αναβάθμιση θα εξαρτηθεί από τις πρόσθετες βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα, τη συνεχιζόμενη σταθερή οικονομική ανάπτυξη, τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και τη μείωση του δημόσιου χρέους.

Η Κύπρος έχει επιτύχει μια σταθερή ανάκαμψη τα τελευταία χρόνια. Προκειμένου να ενισχυθεί η οικονομική ανθεκτικότητα, η χώρα πρέπει να εδραιώσει τα δημόσια οικονομικά με περαιτέρω μείωση του δημόσιου χρέους και εξουδετέρωση της συγκέντρωσης οικονομικών δραστηριοτήτων με διαφοροποίηση από τον τομέα του τουρισμού και των κατασκευών.

Παρά τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις, η Κύπρος πρέπει να ξανακερδίσει τη δυναμική των μεταρρυθμίσεων για να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα και της δικαιοσύνης, υποστηρίζοντας παράλληλα τη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων εξακολουθεί να αποτελεί βασική ευπάθεια για τις τράπεζες, γεγονός που υποδηλώνει την ανάγκη μεταρρύθμισης του πλαισίου αφερεγγυότητας και αποκλεισμού και ενέχει τον κίνδυνο να προχωρήσει η οικονομία.