Ε. Ευγενίου: Οι πέντε πυλώνες του restart της οικονομίας

Μία συνολική δέσμη εισηγήσεων με στόχο την επανεκκίνηση της οικονομίας και τη βιώσιμη ανάπτυξη περιλαμβάνει η μελέτη της PwC Κύπρου, «Restart Cyprus: Now».

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews ο Διευθύνων Σύμβουλος της PwC Κύπρου, Ευγένιος Ευγενίου αναλύει τις πέντε ενότητες, στις οποίες επικεντρώνονται οι προτάσεις για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας και της επίτευξης οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας.

Διαβάστε ακόμα: 

Οι μεγάλες μαλτέζικες επενδύσεις στην Κύπρο

Πολυτελείς κατοικίες πωλούνται μέσω ηλεκτρονικών πλειστηριασμών

Επισημαίνοντας ότι η πανδημία θα αφήσει υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος και αρκετούς τομείς της οικονομίας “τραυματισμένους”, ο κ. Ευγενίου εξηγεί ότι «ενώ επουλώνουμε τις πληγές, θα πρέπει ταυτόχρονα να ξανασκεφτούμε και να επανασχεδιάσουμε το μέλλον μας».

Μεταξύ άλλων, η μελέτη καταδεικνύει ότι η υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής στεγαστικής πολιτικής καθίσταται ζωτικής σημασίας.

Ανάμεσα στις προτάσεις, στις οποίες αναφέρεται ο Διευθύνων Σύμβουλος της PwC Κύπρου περιλαμβάνονται οι επιδοτήσεις στέγασης σε οικογένειες που δεν μπορούν να πληρώσουν τα ενοίκια της αγοράς, ο συνδυασμός αυστηρότερων κανονισμών και κινήτρων που επιφέρουν μια καθοδική τάση στο μέγεθος των νεόδμητων κατοικιών, τα σχέδια ενοικίασης για αγορά, καθώς και η αλλαγή του σκοπού χρήσης των άδειων κτηρίων σε προσιτή στέγαση.
 

Εν μέσω πανδημίας η ανάγκη για μετασχηματισμό της οικονομίας αποδεικνύεται πιο απαραίτητη από ποτέ. Με βάση τη μελέτη της PwC Κύπρου, «Restart Cyprus: Now», σε ποιους πυλώνες επικεντρώνεται εν ολίγοις η προσπάθεια για επανεκκίνηση της οικονομίας;
Με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας και την επίτευξη οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας, στη μελέτη παρατίθενται συγκεκριμένοι τρόποι αύξησης της παραγωγικότητας, της επίτευξης της βιώσιμης ανάπτυξης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, σύμφωνα και με τις προτεραιότητες που τίθενται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για μια ψηφιακή και πράσινη οικονομία. Οι προτάσεις είναι οργανωμένες σε πέντε ενότητες: α) κοινωνική ανάπτυξη και ανθεκτικότητα που περιλαμβάνει προτάσεις για προσιτή στέγαση και για την δημόσια υγεία, β) πράσινη βιώσιμη ανάπτυξη που περιλαμβάνει προτάσεις για την κυκλική οικονομία, την βιωσιμότητα στο χτιστό περιβάλλον και την ηλιακή ενέργεια, γ) τον εκμοντερνισμό της δημόσιας διοίκησης, δ) οριζόντιες μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνουν εισηγήσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ιδιωτικού τομέα, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων, την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και την ανάπτυξη οικοσυστήματος καινοτομίας και ε) κάθετες μεταρρυθμίσεις που αφορούν ένα βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης και ανάπτυξη της αγροτεχνολογίας και των τοπικών γεωργικών προϊόντων. Είναι μια συνολική δέσμη εισηγήσεων με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Επουλώνουμε πληγές, επανασχεδιάζουμε το μέλλον

Θεωρείτε ότι η πανδημία άλλαξε τα δεδομένα διαφοροποιώντας τους πυλώνες/τομείς, στους οποίους μπορεί να στηριχθεί η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας;
Η πανδημία έχει αναδείξει αδυναμίες σε διάφορους τομείς της οικονομίας και του κράτους, ενώ παράλληλα έχει επιταχύνει τις τάσεις και τις αλλαγές που προϋπήρχαν σε συγκεκριμένους τομείς δραστηριοτήτων. Επιπρόσθετα, η πανδημία θα μας αφήσει υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος και αρκετούς τομείς της οικονομίας “τραυματισμένους”. Γι’ αυτό, ενώ επουλώνουμε τις πληγές, θα πρέπει ταυτόχρονα να ξανασκεφτούμε και να επανασχεδιάσουμε το μέλλον μας, θέτοντας τα επιχειρηματικά μοντέλα, και την οικονομία ευρύτερα, σε μια βάση βιώσιμης ανάπτυξης, δημιουργώντας συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας. Επιπρόσθετα, ο μηχανισμός ανάπτυξης και ανθεκτικότητας της ΕΕ με το ένα σχεδόν δις ευρώ που θα διατεθούν για τη Κύπρο κυρίως σε έργα πράσινης ανάπτυξης και ψηφιακού μετασχηματισμού, δίνει μια μοναδική ευκαιρία να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις που αποτελούν και προϋπόθεση για να αντλήσουμε αυτά τα κονδύλια. Παραδοσιακοί τομείς, όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές θα πρέπει να τεθούν σε μία πιο βιώσιμη βάση, αλλά και να δημιουργηθούν οι συνθήκες εκείνες για ανάπτυξη καινούργιων τομέων δραστηριότητας. Με την πράσινη ανάπτυξη, την επένδυση στην τεχνολογία, στην έρευνα και στην καινοτομία να αποτελούν πλέον τομείς προτεραιότητας. Αυτά προϋποθέτουν και οριζόντιες δράσεις όπως, η  αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων των εργαζομένων. Αυτό είναι και ένα ζήτημα με το οποίο καταπιάνεται και η πιο πρόσφατη έκθεση της PwC, η οποία συντάχθηκε με τη συνεργασία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Δημιουργείται ένα εντελώς διαφορετικό επιχειρηματικό περιβάλλον και κατ’ επέκταση νέες ευκαιρίες για την κυπριακή οικονομία, οι οποίες πρέπει να αξιοποιηθούν.

Μεταρρυθμίσεις, όχι εύκολες λύσεις

Ποιος ο ρόλος του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στο όλο εγχείρημα; Είναι η κατάλληλη στιγμή για μεταρρυθμίσεις;
Οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να προωθούνται με στόχο την εύρυθμη λειτουργία και τη βελτίωση των συνθηκών τόσο για την κοινωνία ευρύτερα, όσο και για τις επιχειρήσεις. Η προώθηση εύκολων και γρήγορων λύσεων δεν είναι το ζητούμενο. Για τον μετασχηματισμό της κυπριακής οικονομίας θα πρέπει να εργαστούμε με στόχο τη δημιουργία μιας βιώσιμης βάσης με επίκεντρο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την επίτευξη της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας, βάσει και των προτεραιοτήτων που έχει θέσει η ΕΕ για ψηφιακή και πράσινη οικονομία. Προϋπόθεση της επιτυχίας σε ένα τέτοιο εγχείρημα είναι η  ευρύτερη δυνατή κοινωνική και πολιτική συναίνεση, στη βάση ενός κοινού οράματος και σχεδίου δράσης. Οι κυβερνήσεις, οι αγορές καθώς και ο τομέας της εκπαίδευσης, καλούνται να συνδιαμορφώσουν την ατζέντα, με το βλέμμα στο μέλλον, μέσα από καινοτόμες μεταρρυθμίσεις.

Επιδότηση στέγασης και rent to buy

Μια βασική παράμετρος της μελέτης είναι η ανάγκη για οικονομικά προσιτή στέγαση. Πώς θεωρείτε ότι μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
Βάσει στατιστικών το 70% του πληθυσμού στην Κύπρο στηρίζεται στην ιδιοκατοίκηση. Ωστόσο, ένα μεγάλο ποσοστό κατοικιών υπόκειται σε δάνειο ή υποθήκη. Αυτό έχει οδηγήσει το ύψος του συνολικού χρέους στα €3.5 δισ., ποσό  τεράστιο για τα κυπριακά δεδομένα. Παρά το ότι η εφαρμογή του σχεδίου ΕΣΤΙΑ έχει σκοπό να περιορίσει το πρόβλημα, εντούτοις δύσκολα θα δούμε αυτόν τον αριθμό να μειώνεται δραστικά. Η υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής στεγαστικής πολιτικής κρίνεται ζωτικής σημασίας. Τα μέτρα πολιτικής στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να προωθούν αναπτύξεις και οικιστικά έργα για τις κοινωνικές τάξεις των χαμηλότερων εισοδημάτων. Η εν λόγω στεγαστική πολιτική θα πρέπει να προσαρμοστεί στα δημογραφικά χαρακτηριστικά, αξιοποιώντας παραδείγματα εναλλακτικών πολιτικών στέγασης που έχουν εφαρμοστεί σε διάφορες χώρες. Για παράδειγμα οι επιδοτήσεις στέγασης σε οικογένειες που δεν μπορούν να πληρώσουν τα ενοίκια της αγοράς, ο συνδυασμός αυστηρότερων κανονισμών και κινήτρων που επιφέρουν μια καθοδική τάση στο μέγεθος των νεόδμητων κατοικιών, τα σχέδια ενοικίασης για αγορά (rent-to-buy schemes), καθώς και η αλλαγή του σκοπού χρήσης των άδειων κτηρίων σε προσιτή στέγαση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οποιαδήποτε νέα οικιστική ανάπτυξη υποχρεούται, με βάση το Άρθρο 106, να αφιερώνει ελάχιστο αριθμό μονάδων του συνολικού έργου σε οικονομικά προσιτές στεγαστικές μονάδες διαφορετικών μορφών, π.χ. οικονομικά προσιτό ενοίκιο και κοινή ιδιοκτησία (δηλ. συνιδιοκτησία με τις τοπικές αρχές). 

Πώς μπορεί να γίνει πιο ανταγωνιστική η Κύπρος και με ποιους τρόπους μπορεί να διαφοροποιηθεί και να προσελκύσει μεγάλου βεληνεκούς επενδύσεις;
Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας προϋποθέτει αλλαγές σε ένα ευρύ φάσμα δράσεων, όπως αυτές που καλύπτονται από τις πέντε ενότητες της μελέτης στις οποίες ήδη αναφέρθηκε. Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται σχέδιο σε βάθος χρόνου και συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Πρέπει να αποκτήσουμε κουλτούρα δεκτική σε συνεχείς αλλαγές, γιατί στον σημερινό κόσμο η αδράνεια οδηγεί σε οπισθοδρόμηση. Οι μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις θα έρθουν αν υπάρχουν οι προοπτικές. Πιστεύω πως αν προχωρήσουμε με αποφασιστικότητα στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις αξιοποιώντας την ευκαιρία που δημιουργεί το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ, αυτές οι προοπτικές θα δημιουργηθούν.