Κ. Ηροδότου: Μπορούν να αντέξουν οι τράπεζες, εάν...

Αισιόδοξος για τη δυνατότητα των κυπριακών τραπεζών να προετοιμαστούν κατάλληλα για να αντιμετωπίσουν τις αναμενόμενες νέες ροές μη εξυπηρετούμενων δανείων, που θα παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες λόγω της πανδημίας, εμφανίζεται ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου.

Ιδιαίτερα αν αξιοποιήσουν τα βοηθητικά μέτρα στήριξης της Κεντρικής Τράπεζας, που παραχωρήθηκαν από την αρχή αυτής της κρίσης.

Διαβάστε ακόμα: Τράπεζα Κύπρου: Οι καταθέσεις επιταγών και μετρητών γίνονται πιο εύκολα από ποτέ

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, οι αυστηροί κανόνες των τελευταίων ετών, που εφαρμόστηκαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είχαν ως αποτέλεσμα οι τράπεζες σήμερα να είναι πιο προετοιμασμένες να απορροφήσουν, σε μεγάλο βαθμό, τους κραδασμούς της πανδημίας.

Κληθείς να σχολιάσει τις πρόσφατες εξελίξεις γύρω από το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα και την παραχώρηση υπηκοοτήτων, παρατηρεί πως οι αποκαλύψεις προφανώς και πλήττουν την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.

Παράλληλα, εξηγεί πως από την επόμενη μέρα της κάθε αποκάλυψης, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου κινήθηκε αστραπιαία και ζήτησε σχετική πληροφόρηση στο πλαίσιο ερευνών της, η οποία και αξιολογείται. Όπως τονίζει, η Κεντρική Τράπεζα δεν θα διστάσει όπου εντοπιστούν τυχόν παραβάσεις στις διαδικασίες και πρακτικές των τραπεζών να επιβληθούν οι προβλεπόμενες ποινές, διευκρινίζοντας, όμως, ότι ούτε η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ούτε οι τράπεζες αποτελούν μέρος της διαδικασίας για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα ή της ανάλυσης αιτητών για τον σκοπό αυτό. Πάντως, η συνολική έκθεση των τραπεζών σε έργα ακινήτων, που σχετίζονται με το πρόγραμμα πολιτογράφησης, είναι περιορισμένη, αφού ανέρχεται συνολικά σε 411 εκατ. ευρώ και η πορεία αποπληρωμής τους, μέχρι τώρα φαίνεται ικανοποιητική.

Διαβάστε ακόμα: Νέο τεύχος GOLD- Kyriakos Chrysochos: Construction is in our DNA!
 
Πιστεύετε πως τα μέτρα που λήφθηκαν από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κεντρική Τράπεζα συνέβαλαν στον περιορισμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας;
Σίγουρα. Σε επίπεδο μέτρων της ΕΚΤ, το έκτακτο μέτρο του Pandemic Emergency Purchase Programme (PEPP) συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση του κόστους των κυπριακών ομολόγων και με αυτό τον τρόπο έγινε κατορθωτό η Κυβέρνηση να αντλήσει σημαντικά κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές εντός του 2020.

Ενδεικτικά να αναφέρω ότι περί τα τέλη Απριλίου η απόδοση των κυπριακών 10ετών ομολόγων κυμαινόταν στο 2,25% και σήμερα είναι μεταξύ 0,50% και 0,60%. Πρόκειται για μία διαδικασία που υλοποιεί η Κεντρική Τράπεζα, εξού και τους τελευταίους μήνες έχει μεγεθυνθεί σημαντικά ο ισολογισμός της. Παράλληλα, το πρόγραμμα TLTRO III διασφαλίζει πιο μεσοπρόθεσμες ανάγκες των τραπεζών σε ρευστότητα, στηρίζοντας έτσι τον εγχώριο δανεισμό.

Σε τοπικό επίπεδο, προφανώς η αναστολή δόσεων έδωσε σημαντική ανάσα ρευστότητας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Πρόκειται για ένα μέτρο το οποίο θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του χρόνου. Εφόσον η οικονομική δραστηριότητα στη χώρα ξανάρχισε από τον Μάιο, δόθηκε η δυνατότητα να δημιουργηθούν αποθέματα ρευστότητας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, διευκολύνοντας τους έτσι για την περίοδο που θα επανεκκινήσει η καταβολή των δόσεων.

Δεν δικαιολογείται επέκταση του μέτρου αναστολής δόσεων;
Με βάση τα σενάρια που επεξεργαζόμαστε, το 2021 θα καταγραφεί σημαντικός ρυθμός ανάπτυξης, άρα η επέκταση του μορατόριουμ αναστολής δόσεων από τις δημόσιες Αρχές δεν δικαιολογείται. Με βάση τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (ΕΑΤ), τα μέτρα θα έπρεπε να είναι βραχυπρόθεσμης διάρκειας, για να βοηθήσουν σε μία δύσκολη συγκυρία που προκαλεί βραχυπρόθεσμες δυσκολίες ρευστότητας.

Οι τράπεζες είχαν, όμως, την επιλογή για εισαγωγή το 2021 ιδιωτικών μορατόριουμ για συγκεκριμένους τομείς που θεωρούσαν ότι χρειάζονται, αλλά επέλεξαν να μην το εφαρμόσουν. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη γενικότερη εικόνα που επικρατεί στην Κύπρο: Κουλτούρα μη αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεων και ψηλός δείκτης μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.
 
Αύξηση ΜΕΧ το 2021

Αναμένετε, ωστόσο, πως το 2021 θα υπάρξει αύξηση των Μη Εξυπηρετούμενων Χορηγήσεων (ΜΕΧ);
Ναι, είναι φυσιολογικό να αναμένεται αύξηση των ΜΕΧ, λόγω των επιδράσεων της πανδημίας του covid-19 στην οικονομία. Αν και οι πλείστοι τομείς επαναλειτούργησαν σχετικά γρήγορα, εντούτοις θα υπάρχουν επιδράσεις, ειδικά στον τουριστικό κλάδο, όπου η κατάσταση εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα αβέβαιη. Οι τράπεζες είναι σε θέση, με κατάλληλη προετοιμασία, κι αν εκμεταλλευτούν τα βοηθητικά μέτρα στήριξης της Κεντρικής Τράπεζας, να διαχειριστούν αυτή την αύξηση, για αυτό, όπως μας διαβεβαίωσαν, δεν προχώρησαν με ιδιωτικά μορατόριουμ.

Ανατρέπει τους σχεδιασμούς για μείωση των παλιών ΜΕΧ αυτή η εξέλιξη;
Τόσο εμείς όσο και ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός θέλουμε να συνεχίσει η μείωση των ΜΕΧ, γιατί μόνο έτσι οι τράπεζες θα βρεθούν σε καλύτερη και πιο υγιή θέση, για να βοηθήσουν την οικονομία και να απορροφούν κραδασμούς, όπως αυτό της πανδημίας του covid.

Είδαμε πρόσφατα ότι συγκεκριμένη τράπεζα συμφώνησε νέα πώληση μεγάλου χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων δανείων, κάτι που θα βοηθήσει στη βελτίωση του ισολογισμού της. Οι τράπεζες υποβάλλουν ετησίως συγκεκριμένα σχέδια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους και αναμένουμε να τα δούμε να υλοποιούνται.

Προ μερικών μηνών ζητήσατε και από τις πιο μικρές τράπεζες, τις μη συστημικές, να εντείνουν τις προσπάθειές τους για μείωση των ΜΕΧ. Υπήρξε αποτέλεσμα;
Βλέπουμε κάποιες κινήσεις και από τις μη συστημικές τράπεζες, αλλά θέλω να διευκρινίσω πως ως Κεντρική δεν τους επιβάλλουμε λύσεις. Εμείς παρακολουθούμε την υλοποίηση των πλάνων που υποβάλλουν οι ίδιες, τα οποία τυγχάνουν συνεχούς αξιολόγησης. Ο τρόπος που θα μειώσουν τα ΜΕΧ εναπόκειται στις ίδιες, δηλαδή είναι επιχειρηματική απόφαση της διεύθυνσης της κάθε τράπεζας.

Ωστόσο, έχουμε ζητήσει από όλες τις τράπεζες να εντείνουν τις προσπάθειες αναδιάρθρωσης δανείων και φαίνεται πως το έκαναν. Ενδεικτικά, ενώ πέρσι μέχρι τον Ιούλιο έγιναν αναδιαρθρώσεις σε δάνεια αξίας 350 εκατ. ευρώ, φέτος για την ίδια περίοδο και εν μέσω ιδιαίτερων συνθηκών, αναδιαρθρώθηκαν δάνεια αξίας 682 εκατ. ευρώ.
 
Δεν είμαστε απόλυτοι με τα ακίνητα

Ανησυχείτε για το ότι στην προσπάθεια των τραπεζών να καλύψουν τους στόχους για μείωση των ΜΕΧ, θα καταλήξουν να έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους ακόμα περισσότερα ακίνητα μέσω της πρακτικής debt to asset;
Όπως προανέφερα, οι τράπεζες αποφασίζουν με ποιους τρόπους θα επιτύχουν τους στόχους που έχουν θέσει. Αν θα εφαρμόσουν την πρακτική ανταλλαγής ακινήτων με χρέος, αυτό αποτελεί μία επιχειρηματική απόφαση. Αναμένουμε, όμως, από τις τράπεζες, όπως οι εκτιμήσεις που διενεργούν των ακινήτων που ανταλλάσσουν με χρέος, να λαμβάνουν υπόψη τα πραγματικά δεδομένα της αγοράς ακινήτων.
Ωστόσο, η Κεντρική θέτει περιορισμούς. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα χρονικό περιθώριο τριών ετών, στο οποίο θα πρέπει η τράπεζα να έχει διαθέσει αυτά τα ακίνητα.
Για τις περιπτώσεις που το χρονικό περιθώριο των τριών ετών, που προνοείται από τον νόμο, δεν τηρείται, οι τράπεζες οφείλουν να υποβάλουν σχετικό αίτημα.

Η ΚΤΚ εξετάζει αυτές τις περιπτώσεις ξεχωριστά και αναλόγως κρίνουμε αν η τράπεζα δικαιολογείται να διατηρεί στους ισολογισμούς της τα ακίνητα για μεγαλύτερη περίοδο.

Δεν είμαστε απόλυτοι σε περιπτώσεις που είναι εμφανές πως κάποια ακίνητα δύσκολα μπορεί να διατεθούν στην αγορά. Έχουμε, επίσης, υπόψη μας ότι οι όποιες κινήσεις δεν θα πρέπει να επηρεάζουν τις δυνάμεις της αγοράς ακινήτων.

Αν αναγκάσουμε τις τράπεζες να πωλήσουν άμεσα εκατοντάδες ακίνητα, που έχουν στην κατοχή τους, ενδεχομένως να επηρεαστεί δυσμενώς η αγορά με αλυσιδωτές συνέπειες.

Πρέπει, φυσικά, να σημειώσω ότι για τις συστημικές τράπεζες την τελική απόφαση λαμβάνει ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός.
 
Υποστηρίζουμε μια bad bank

Ακούγεται έντονα, τους τελευταίους μήνες, το ενδεχόμενο δημιουργίας μίας ευρωπαϊκής bad bank. Ποια θα είναι η θέση σας ως μέλους του governing council (διοικητικού συμβουλίου) της ΕΚΤ σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Ποια θα είναι η συμμετοχή της Κύπρου;
Θα υποστηρίξουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ωστόσο, πρέπει να πω πως δεν υπάρχει κάτι προχωρημένο επί του συγκεκριμένου, στο παρόν στάδιο. Όσον αφορά τη συμμετοχή της Κύπρου, εφόσον κάτι τέτοιο υλοποιηθεί, θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Αναφέρθηκα προηγουμένως στην άσχημη εικόνα που έχουμε για κακή κουλτούρα αποπληρωμής δανείων στη χώρα μας.

Οι υπόλοιπες χώρες δεν θα αποδεχθούν να αναλάβουν την ευθύνη για τα ΜΕΧ μίας χώρας στην οποία η κουλτούρα αποπληρωμής είναι ισχνή. Ούτε επίσης θα αποδεχθούν τα ΜΕΧ μίας χώρας χωρίς σταθερό και ισορροπημένο νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο δεν συνάδει με τα πλαίσια άλλων χωρών της Ευρωζώνης. Πρέπει μεν να διασφαλίζεται η προστασία του δανειολήπτη, αλλά χωρίς να υπάρχουν παραθυράκια εκμετάλλευσης της νομοθεσίας.

Το θέμα δεν είναι μόνο θεωρητικό για την περίπτωση δημιουργίας της λεγόμενης bad bank. Είναι και πρακτικό και ευρύτερο για την οικονομία της χώρας. Ένας επενδυτής χρειάζεται να ξέρει πως υπάρχει οικονομική και νομοθετική σταθερότητα, για να επενδύσει σε μία χώρα. Πώς μπορούμε να χαρακτηρίζουμε τη χώρα κέντρο παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών αν το νομοθετικό πλαίσιο δεν είναι σταθερό και ισορροπημένο;

Υπάρχουν σε εξέλιξη διαδικασίες, οι οποίες ανησυχείτε ότι θα επηρεάσουν το πλαίσιο χειρισμού των ΜΕΧ;
Ήδη εκφράσαμε την αντίθεσή μας στο ενδεχόμενο επέκτασης της αναστολής των εκποιήσεων. Αρκεί να αναφέρω πως το 45% των ΜΕΧ παρουσιάζουν καθυστερήσεις πέραν των πέντε ετών και το 32% πέραν των εφτά ετών. Δηλαδή, πρόκειται για δάνεια που δεν συνδέονται με την κατάσταση που δημιούργησε η πανδημία.

Αν μου επιτρέπετε, όμως, δεν είναι μόνο σε σχέση με το θέμα των ΜΕΧ που χρειάζεται σταθερότητα. Για παράδειγμα, σε ζητήματα εκτέλεσης συμβολαίων (contract enforcement), δεν αρκεί να λέμε πως ως χώρα χρησιμοποιούμε το αγγλικό δίκαιο ως ελκυστικό χαρακτηριστικό για προσέλκυση επενδύσεων. Αυτό δεν είναι πλεονέκτημα, αν η νομοθεσία χρειάζεται κάποια χρόνια για να εφαρμοστεί. Υπάρχει ένα διαρθρωτικό πρόβλημα στον χρόνο λειτουργίας της δικαιοσύνης, το οποίο καθιστά τη χώρα λιγότερο ελκυστική σε επενδυτές και αυτό δεν συνάδει με την προσπάθεια προώθησης της Κύπρου ως κέντρου παροχής υπηρεσιών.
 
Κλονίστηκε η εμπιστοσύνη

Η Κύπρος, βέβαια, ήταν ελκυστική σε σχέση με το πρόγραμμα πολιτογράφησης επενδυτών. Οι τελευταίες αποκαλύψεις πιστεύετε θα επηρεάσουν την εμπιστοσύνη στην κυπριακή οικονομία και τις τράπεζες του τόπου;
Προφανώς. Πρόκειται για ιδιαίτερα αρνητικές εξελίξεις, οι οποίες επηρέασαν τα πάντα σε σχέση με την εικόνα που εκπέμπει η Κύπρος σ το εξωτερικό.

Αν θα μπορούσα να βρω κάτι θετικό ή καλύτερα κάπως καθησυχαστικό, είναι πως διαφαίνεται κι από το βίντεο που δημοσίευσε το Al Jazeera, ότι οι τράπεζες θεωρούνται το δυσκολότερο εμπόδιο, στην περίπτωση ύποπτων περιπτώσεων ατόμων που ήθελαν να αποκτήσουν την κυπριακή υπηκοότητα. Θέλω να ξεκαθαρίσω ακόμα μία φορά ότι ούτε η ΚΤΚ ούτε και οι τράπεζες δεν ήταν ποτέ μέρος της διαδικασίας του κυπριακού επενδυτικού προγράμματος. Το κράτος αποφάσιζε γι’ αυτές τις περιπτώσεις και είχε την ευθύνη και την αρμοδιότητα να εξετάζει σε ποια άτομα έδινε υπηκοότητα. Αυτό δεν είναι αρμοδιότητα ή ευθύνη ούτε της ΚΤΚ ούτε των τραπεζών. 

Ωστόσο, από τα πρώτα δημοσιεύματα που υπήρξαν, λειτουργήσαμε προληπτικά και ζητήσαμε στοιχεία από τις τράπεζες, με βάση τα ονόματα των επενδυτών που είδαν το φως της δημοσιότητας, για να εξετάσουμε την εφαρμογή της οδηγίας προς τα pιστωτικά iδρύματα, σύμφωνα με τον νόμο για την παρεμπόδιση και καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Από την πρώτη μέρα.

Και για την περίπτωση του Jho Low, για παράδειγμα, που είναι από τις πρώτες που είδαν το φως της δημοσιότητας, ζητήσατε στοιχεία;
Ναι, κι αυτό το εξετάσαμε από την πρώτη μέρα και είναι αρκετά προχωρημένη η συγκεκριμένη περίπτωση. Αν και λόγω πανδημίας υπήρξε καθυστέρηση, εντούτοις, είναι στα τελικά στάδια ολοκλήρωσης εκ μέρους της ΚΤΚ.  

Τι ακριβώς εξετάζετε σ’ αυτές τις περιπτώσεις;
Ελέγχουμε αν ακολουθήθηκαν οι πρέπουσες διαδικασίες, όπως και για κάθε άνοιγμα λογαριασμού ή διεκπεραίωσης συναλλαγής σε κάθε περίπτωση κι αν έγιναν όλοι οι προβλεπόμενοι έλεγχοι από τις τράπεζες. Θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι.

Στις αιτήσεις που γίνονται για άνοιγμα λογαριασμού ή για κάποια συναλλαγή δεν αναφέρεται ως λόγος η απόκτηση κυπριακής υπηκοότητας. Μπορεί, επίσης, ένα άτομο να μεταφέρει χρήματα στον λογαριασμό του σε σταδιακά χρονικά διαστήματα ή να πληρώνει με δόσεις την οφειλή του. Δεν είναι εύκολο οι τράπεζες να γνωρίζουν αν οι πληρωμές που κάνει σχετίζονται με την απόκτηση κυπριακού διαβατηρίου. Πάντως, η Κεντρική θα ελέγξει τις διαδικασίες που ακολούθησαν οι τράπεζες και όπου θεωρηθεί πως αυτές ήταν προβληματικές, να επιβάλει τις ανάλογες ποινές.
 
Δυσκόλεψε η προσέλκυση επενδυτών
 
Είχατε άμεση συμμετοχή ως Διοικητής, αλλά και προηγουμένως, στην προσπάθεια βελτίωσης της εικόνας της Κύπρου στο εξωτερικό, ώστε να επιτευχθεί η προσέλκυση ανταποκριτριών τραπεζών. Θεωρείτε πως οι πρόσφατες αποκαλύψεις θα επηρεάσουν την προσπάθεια;
Είναι γεγονός πως προήδρευα της συντονιστικής επιτροπής για το συγκεκριμένο ζήτημα και είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος για την προσπάθεια που έγινε, μέσω της οποίας κατορθώσαμε να βελτιώσουμε στο εξωτερικό την εικόνα του χρηματοπιστωτικού τομέα της Κύπρου και να αυξήσουμε τον αριθμό των ανταποκριτριών τραπεζών, που συνεργάζονται με τις κυπριακές τράπεζες. 

Δεδομένου του μεγέθους του κυπριακού τραπεζικού συστήματος, ο αριθμός των ανταποκριτριών τραπεζών σήμερα θεωρείται ικανοποιητικός. Είμαι, επίσης, ικανοποιημένος γιατί κατορθώσαμε να πείσουμε διεθνώς για τη βελτίωση των κανονισμών και την εφαρμογή τους από τις τράπεζες σε θέματα ξεπλύματος χρήματος, κανονισμών know your client για περιπτώσεις onboarding, κάτι το οποίο αντανακλάται και στην τελευταία έκθεση της Moneyval. Αλλά, γενικότερα, και για να απαντήσω την ερώτηση, εννοείται πως τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας θα επηρεάσουν κάθε προσπάθεια για προσέλκυση επενδύσεων ή αξιόλογων οργανισμών στην Κύπρο.

Πόσο συνδεδεμένες είναι, τελικά, οι τράπεζες με τα έργα πολυτελείας που συνδέονταν με το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα;
Είχα ζητήσει και παλαιότερα να εξεταστούν τα συγκεκριμένα στοιχεία και πολύ πρόσφατα τα έχουμε εξετάσει ξανά δεδομένων των εξελίξεων.

Από τα στοιχεία που συλλέξαμε, φαίνεται πως η έκθεση των τραπεζών δεν είναι μεγάλη. Ενδεικτικά, η συνολική έκθεση σε τέτοιου είδους έργα, τον Ιούνιο 2020, ήταν στα 411 εκατ. ευρώ.

Ωστόσο, θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε την κατάσταση τώρα που αποφασίστηκε η κατάργηση του προγράμματος και όπου χρειαστεί θα ζητήσουμε να ληφθούν τα ανάλογα μέτρα.  

Δεν έχουμε περιθώρια να μείνουμε πίσω

Ποια είναι η προσωπική σας άποψη για το πρόγραμμα παραχώρησης διαβατηρίων;
Το όποιο σχέδιο κινήτρων για επενδύσεις πρέπει να ενισχύει την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της οικονομίας και να λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι είμαστε μέλος της ΕΕ και σεβόμαστε τις  αρχές της και τις σχετικές νομοθεσίες της.

Έχοντας ως ΚΤΚ την ευθύνη για τη χρηματοπιστωτική  σταθερότητα, εννοείται πως τα όποια επενδυτικά προγράμματα θα πρέπει να είναι βιώσιμα και συμβατά με όλα τα ζητήματα κανονιστικής συμμόρφωσης.

Επειδή αυτήν την περίοδο είναι υπό συζήτηση τα σχέδια για αξιοποίηση των κονδυλίων από το ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης, χρειάζεται να δοθεί έμφαση στη διαφοροποίηση του μοντέλου της κυπριακής οικονομίας και να ενισχυθούν τομείς όπως εκείνοι της τεχνολογίας και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Θα πρέπει, επίσης, να προωθηθούν εκείνες οι διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες θα επιλύσουν χρόνια προβλήματα, όπως η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης που αναφέραμε προηγουμένως, ιδιαίτερα σε θέματα της εκτέλεσης των συμβάσεων.

Δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για την κυπριακή οικονομία για να μείνει πίσω από τις εξελίξεις, ειδικά στον τεχνολογικό τομέα όπου βλέπουμε καθημερινά πόσο ραγδαίες είναι αλλαγές. Η χρηματοδότηση από τα ταμεία ανάκαμψης δεν πρέπει απλώς να συμβάλει στη μείωση του δημόσιου χρέους, πρέπει να συμβάλει και σε επενδύσεις για αειφόρο ανάπτυξη.

Δύσκολα θα έρθει τραπεζικός κολοσσός

Εκφράζεται συχνά το παράπονο πως στην Κύπρο δεν έχουμε μία μεγάλη τράπεζα. Υπάρχει ενδεχόμενο να έχουμε μια τέτοια εξέλιξη τα επόμενα χρόνια;
Δεν είναι μία εξέλιξη που διαβλέπω στο εγγύς μέλλον και θα εξηγήσω. Στον ευρωπαϊκό χώρο, η κερδοφορία των τραπεζών είναι υπό πίεση και οι συζητήσεις για συγχωνεύσεις και περιορισμό του αριθμού των τραπεζών εντείνονται διαρκώς.  Ένας CEO τράπεζας, για να αποφασίσει να επεκταθεί σε μία νέα αγορά, θα πρέπει να έχει απτά στοιχεία πως μία τέτοια απόφαση θα έχει όφελος για την τράπεζα και τους μετόχους της. Δεδομένων των σχετικών μεγεθών του κυπριακού τραπεζικού συστήματος και της κυπριακής οικονομίας, αλλά και των μεγεθών των ΜΕΧ που προκαλούν αβεβαιότητα την οποία ενισχύουν περαιτέρω οι συχνές αλλαγές στις σχετικές νομοθεσίες, είναι δύσκολο να  δούμε σύντομα μία τέτοια κίνηση.

Ενδεχομένως, όμως, να δούμε νέους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς στην Κύπρο, οι οποίοι να σχετίζονται με τον τομέα του fintech ή του digital banking, όπου η απουσία δικτύου καταστημάτων θα συνεπάγεται πολύ μειωμένο κόστος επένδυσης. Είναι κι αυτός ένας από τους λόγους που ως οικονομία και τραπεζικό σύστημα πρέπει να είμαστε ευθυγραμμισμένοι με τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Έχουμε ήδη δει ένα κολοσσό, όπως το Facebook, να εξαγγέλλει τη δημιουργία του δικού του νομίσματος, του libra. Δεν θα είναι παράξενο αν τα επόμενα χρόνια δούμε κι άλλους διεθνείς κολοσσούς τεχνολογίας, όπως για παράδειγμα η Amazon και η Google, να δημιουργούν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα ή κανάλια αγορών και πληρωμών.

Με τις γνώσεις που έχουν για τις συνήθειες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών, δεν θα είναι δύσκολο να τους κερδίσουν και ως πελάτες, γι’ αυτού του είδους τις υπηρεσίες, αφού έχουν ήδη κερδίσει την εμπιστοσύνη τους ως χρήστες. Γι’ αυτό, άλλωστε, τα συγκεκριμένα ζητήματα τα συζητούμε και σε επίπεδο διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ. 

Με τα δεδομένα ως έχουν αυτήν την περίοδο, είστε αισιόδοξος για το μέλλον του κυπριακού τραπεζικού συστήματος;
Προφανώς βρισκόμαστε σε μία πρωτόγνωρη περίοδο, στην οποία ούτε καν συνήθεις προβλέψεις δεν γίνονται από τις διάφορες εθνικές Αρχές ή την ΕΚΤ. Στηριζόμαστε όλοι σε  σενάρια με διαφορετικές υποθέσεις εργασίας, που βασίζονται σε επιδημιολογικά σενάρια.
Ταυτόχρονα, αν και έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στις τράπεζες από το 2013 και μετά, εντούτοις, υπάρχουν ακόμα αρκετά ανοικτά μέτωπα από το παρελθόν, όπως τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Ωστόσο, οι εποπτικές απαιτήσεις των προηγούμενων ετών, σε επίπεδο Ευρωζώνης, έχουν θωρακίσει σημαντικά τις τράπεζες σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο και αυτό αποτελεί την καλύτερη απάντηση σε όσους τα προηγούμενα χρόνια εξέφραζαν παράπονα για υπερβολική εποπτεία.

Σίγουρα οι προκλήσεις που απομένουν για τις κυπριακές τράπεζες είναι πολλές. Κερδοφορία, λειτουργικότητα, τεχνολογική αναβάθμιση είναι ζητήματα στα οποία θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση, όπως και στην ταχύτερη διεκπεραίωση νόμιμων συναλλαγών, καθώς γνωρίζουμε από πολλές πραγματικές περιπτώσεις ότι υστερούν έναντι ξένων ανταγωνιστικών τραπεζών.

Ακουγόμαστε στην ΕΚΤ

Ακούμε συχνά το επιχείρημα πως μία μικρή χώρα, όπως η Κύπρος, είναι δύσκολο να ακουστεί στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων. Στη Φρανκφούρτη ακουγόμαστε;
Ναι, ακουγόμαστε. Η συμμετοχή μας δεν είναι παθητική, το αντίθετο. Συμμετέχουμε στα συμβούλια διαφόρων οργανισμών, όπως στο εποπτικό συμβούλιο του ΕΕΜ, της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών και εγώ προσωπικά στο διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ και του European Systemic Risks Board (ESRB) και διαβεβαιώνω πως δεν εμφανιζόμαστε μόνο για να ψηφίσουμε, αλλά συνεισφέρουμε στις θεωρήσεις πολιτικής, καθώς και συμβάλλουμε με απόψεις ή προτάσεις για περαιτέρω διερεύνηση και ανάλυση.

Παράλληλα, και είναι ενδεικτικό των καλών σχέσεων που έχουν αναπτυχθεί με άλλους Διοικητές Κεντρικών Τραπεζών, έχουμε συνάψει με τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της Γερμανίας, της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου διμερείς συνεργασίες για λειτουργικά και τεχνικά θέματα, που απασχολούν τις Κεντρικές τράπεζές μας.

Σε προσωπικό επίπεδο, μου έχει ζητηθεί να συμμετέχω, μαζί με  δύο άλλους Διοικητές, σε μία ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου για ανταλλαγή απόψεων για θέμα το οποίο η ΕΚΤ συζητά σε επίπεδο financial stability board.

Θέλω να διαβεβαιώσω πως o τρόπος δράσης μας δεν επικεντρώνεται μόνο στην απλή συμμετοχή μας στα θέματα που μας αφορούν άμεσα. 

Αντίθετα, μέσω της συνεισφοράς και της συμμετοχής μας στα κοινά της Ευρωζώνης, επιδιώκουμε να συνεισφέρουμε διαρκώς και με συνέπεια, δημιουργώντας έτσι το αναγκαίο αίσθημα αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης προς την ΚΤΚ και την Κύπρο γενικότερα.