Game of Πολυ-thrones

Από διάφορες φάσεις έχει περάσει, τα τελευταία χρόνια, η αγορά επίπλου στην Κύπρο. Τελωνειακή ένωση, κάθοδος ΙΚΕΑ και άνοδος του τουρισμού είναι μόνο μερικές από τις εξελίξεις που την καθόρισαν, καθώς έχει την ιδιότητα να καταγράφει συχνά διαφορετική πορεία στους ποικίλους τομείς που εκτείνεται, ανάλογα με το προφίλ του πελατολογίου τους και των δεδομένων που τους επηρεάζουν σε διάφορες χρονικές περιόδους. 

Η πρώτη μεγάλη αλλαγή, ειδικά σε σχέση με το κινητό έπιπλο  - πολυθρόνες, τραπεζαρίες, καρέκλες κ.ά -, επήλθε κατά την τελωνειακή ένωση με την ΕΕ. Τότε καταγράφηκε σημαντική άνοδος στις εισαγωγές επίπλων και ήταν η χρυσή περίοδος για όσους συνεργάζονταν με γνωστά ευρωπαϊκά ονόματα. Είχε, μάλιστα, ως αποτέλεσμα τη στροφή αξιόλογης μερίδας των καταναλωτών σε πιο ακριβά προϊόντα. Η τάση αυτή κράτησε αρκετό καιρό, μιας και μιλάμε για μια περίοδο ευμάρειας, κατά την οποία η νοοτροπία του μέσου Κύπριου επέβαλλε την αγορά πολύ ακριβών προϊόντων, που θα είχε για μία ζωή. Υπήρχαν, βέβαια, και τότε οι καταναλωτές που στρέφονταν στα πιο φθηνά προϊόντα, έστω κι αν γνώριζαν πως η διάρκεια ζωής τους θα ήταν περιορισμένη ή ότι η ποιότητα ήταν χαμηλότερου επιπέδου.

 Ήταν την ίδια περίοδο που η τρελή πορεία του τομέα αποτυπωνόταν στις αναπτυξιακές ενέργειες των εταιρειών, οι οποίες συνεργάζονταν με μεγάλα brands του εξωτερικού, στις συνεχείς επικοινωνιακές καμπάνιες, ακόμα και σε σημαντικές επενδύσεις σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, όταν οι τιμές των ακινήτων βρίσκονταν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. 

Διαβάστε ακόμα: Η απόλυτη γευστική εμπειρία από τον Όμιλο PHC στο νέο Nicosia Mall

Το φαινόμενο ΙΚΕΑ  
Με την κάθοδο του ΙΚΕΑ στην κυπριακή αγορά ξεκίνησαν και οι καταναλωτές του ανώτερου θεωρητικά στρώματος να εξετάζουν το ενδεχόμενο αγοράς φθηνότερων επίπλων. Το σουηδικό brand, που δημιούργησε ο προσφάτως εκλιπών Ίνγκβαρ Κάμπραντ, έφερε νέα δεδομένα στον τομέα και ήταν αυτό που έπεισε τους, ως επί το πλείστον, μεγαλομανείς Κύπριους, να στραφούν και σε πιο φθηνές λύσεις, ειδικά στο κομμάτι των κινητών επίπλων.

Τρανή απόδειξη για την επιτυχία του brand, που διαχειρίζεται στην κυπριακή αγορά ο ελληνικός Όμιλος Φουρλής, είναι το γεγονός πως κατά το 2016 ο κύκλος εργασιών του καταστήματος έφτασε τα 41.5 εκατ. ευρώ και η κερδοφορία τα 4.6 εκατ. ευρώ. Το 2015 ο κύκλος εργασιών έκλεισε στα 40.3 εκατ. ευρώ και η κερδοφορία στα 3.8 εκατ. ευρώ. Εάν εξαιρεθούν τα 4.5 εκατ. ευρώ τζίρου, που προήλθαν από το εστιατόριο της επιχείρησης, τα υπόλοιπα 36 εκατ. ευρώ προέκυψαν από τις πωλήσεις του καταστήματος, το οποίο, βέβαια, δεν πουλάει μόνο έπιπλα, και άλλα είδη οικιακής χρήσης.
                                          
Είναι ενδεικτικό πως, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία, ο κύκλος εργασιών του λιανικού τομέα ανήλθε στα 109 εκατ. ευρώ το 2015 και ο χονδρικός στα 29.2 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, το ΙΚΕΑ δεν κατάφερε να κερδίσει κοινό μόνο από τους λιανικούς καταναλωτές, αλλά και αρκετές επιχειρήσεις. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που σε μεγάλες αγορές, στα ταμεία του καταστήματος, πάντα ακούγονται οι ερωτήσεις «είναι για εταιρεία; Θα θέλατε τιμολόγιο;».

Διαβάστε ακόμα: Νάταλη Αντωνιάδου: Οι νέες γυναίκες λένε «ναι» στο επιχειρείν

Το concept του four day clearance
Βέβαια, η κάθοδος του brand συνέπεσε με το καταναλωτικό μπουμ στο νησί, άρα η πίτα της αγοράς μεγάλωνε διαρκώς, με αποτέλεσμα να υπάρχει χώρος για όλους, ακόμα και για μία τόσο σημαντική προσθήκη. Η νέα τάση που δημιούργησε είχε ως αποτέλεσμα τη στροφή κι άλλων επιχειρήσεων στην προσφορά φθηνών επίπλων. Ενδεικτικό παράδειγμα το concept του four day clearance, που δημιούργησε ο Όμιλος Μαλλούππας και Παπακώστας, το οποίο επίσης αγκαλιάστηκε από το κοινό, παραπέμποντας σε αμερικάνικες εικόνες black Friday κατά την πρώτη περίοδο της λειτουργίας του. Μάλιστα, προ κρίσης, ο όμιλος σχεδίαζε τη δημιουργία ειδικού χώρου που θα στέγαζε τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. 
Ενδεικτικό της επιτυχίας του concept, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, είναι και το γεγονός ότι ενώ αρχικά διοργανωνόταν κάθε τρεις μήνες, στην πορεία προγραμματιζόταν όλο και συχνότερα.                   

Βέβαια, δεν το είδαν όλοι με θετικό μάτι. Αρκετοί προσπάθησαν να το μπλοκάρουν ή έστω να το διαφοροποιήσουν, επιχειρηματολογώντας πως στην ουσία δεν ήταν κανονικό clearance, όπως προβλέπει η νομοθεσία, αφού δεν πρόκειται για διάθεση παλιού στοκ, αλλά για νέες παραλαβές προϊόντων. 

Ύστερα ήλθε η κρίση
Τα επόμενα χρόνια, με τις επιπτώσεις της κρίσης να γίνονται ολοένα και πιο ορατές, εξ ανάγκης όλο και περισσότεροι καταναλωτές στράφηκαν σε φθηνότερα προϊόντα επίπλωσης, ενώ και οι γενικότερες πωλήσεις, όπως ήταν αναμενόμενο, παρουσίασαν σημαντική μείωση. 

Όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων, με αποτέλεσμα τα πωλητήρια έγγραφα και οι νέες άδειες οικοδομής οικιστικών μονάδων να περιοριστούν στο ελάχιστο, ο τομέας των επίπλων επίσης κατέγραψε σημαντική συρρίκνωση, ειδικά σ’ ό,τι αφορά τα πιο ακριβά είδη. Κάποιοι, βέβαια, είδαν την κρίση ως… ευκαιρία. Μια ιδανική περίοδο για αρπαχτές και εφήμερο κέρδος. Τα κοντέινερ από την Κίνα έφθαναν διαρκώς στο Λιμάνι Λεμεσού, ενώ όλο και περισσότεροι έβλεπαν την αυξημένη ζήτηση που υπήρχε για πολύ φθηνά έπιπλα κι έπρατταν αναλόγως. Καταστήματα DIY αύξησαν τον όγκο των αποθεμάτων τους σε έπιπλα, μικρά καταστήματα με ημερομηνία λήξης ξεπετάγονταν αριστερά και δεξιά, ακόμα και υπεραγορές ή καλύτερα μαγαζιά πώλησης προϊόντων ευρείας κατανάλωσης κατά καιρούς διαφήμιζαν  διάθεση ειδών επίπλωσης σε πολύ χαμηλές τιμές. Η συγκεκριμένη τάση συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αλλά σε μικρότερο βαθμό.  

Εκτιμάται, πάντως, ότι κατά τα επόμενα χρόνια το ΙΚΕΑ θα παραμείνει ο άρχοντας του κινητού επίπλου, χωρίς να χρειαστεί να κάνει ριζοσπαστικές κινήσεις, όπως έπραξε στο εξωτερικό, όπου έχει αρχίσει να δημιουργεί μικρότερου μεγέθους συνοικιακά καταστήματα, καθώς διαφάνηκε πως σε μεγάλες πόλεις οι Millenials δεν αρέσκονται στο να ταξιδεύουν στα περίχωρα με αστικές συγκοινωνίες και να χάνουν πολύτιμο χρόνο, ώστε να αποκτήσουν φθηνότερα έπιπλα. Την ίδια ώρα δεν φαίνονται ιδιαίτερα διατεθειμένοι να ασπαστούν την όλη διαδικασία του DIY.                                                                                                    
Στην Κύπρο, λόγω του μικρού της μεγέθους, φαντάζει πιο πιθανό το άνοιγμα ενός ακόμα μεγάλου καταστήματος ΙΚΕΑ σε επαρχία εκτός της Λευκωσίας, παρά η δημιουργία μικρότερων εντός των πόλεων, όπως έχει αρχίσει να γίνεται στο εξωτερικό.

Ανάκαμψη εν μέσω ελιγμών
Ο τομέας του επίπλου βρίσκεται σήμερα σε πορεία διόρθωσης και μερικής ανάκαμψης. Σύμφωνα με την Eurostat, ο ευρύτερος τομέας λιανικής επίπλων, φωτιστικού εξοπλισμού και άλλων ειδών νοικοκυριού, κατά το 2015 κατέγραψε έσοδα 188.5 εκατ. ευρώ. Ήταν η πρώτη χρονιά, από το 2008, που ο κύκλος εργασιών του κλάδου παρουσίασε άνοδο. Παραδοσιακοί εισαγωγείς επίπλων επιχειρούν να επανατοποθετηθούν στην αγορά, προτάσσοντας εκ νέου τα ποιοτικά τους πλεονεκτήματα. Σκοπό έχουν, με σχετικούς ελιγμούς, να αυξήσουν το μερίδιο αγοράς τους στο πάνω ράφι των καταναλωτών κι αν τα καταφέρουν να προσελκύσουν, επιπλέον, μερίδα από εκείνους που αγοράζουν με μοναδικό κριτήριο τη χαμηλή τιμή. Πλείστοι εξ αυτών έχουν προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του δανεισμού τους και τώρα μπορούν να επικεντρωθούν στη μελλοντική ανάπτυξη και στρατηγική τους.

Στοιχεία της Eurostat, πάντως, καταδεικνύουν, αναλόγως, διόρθωση αλλά και συρρίκνωση του τομέα. Από 794 εταιρείες που λειτουργούσαν το 2007 στην Κύπρο και καταπιάνονταν με τη λιανική επίπλου αλλά και φωτιστικού εξοπλισμού, το 2015 περιορίστηκαν σε 389. Αντίθετα, ο αριθμός των επιχειρήσεων, που καταπιάνονταν με τις χονδρικές πωλήσεις επίπλων, έμεινε σχετικά σταθερός την τελευταία οκταετία. Αυτό εξηγείται από την ανάγκη για συνεχή ύπαρξη προϊόντων στα καταστήματα λιανικής, ωστόσο, δεν μεταφράζεται και σε διατήρηση του κύκλου εργασιών. 

Όπως και σε όλους τους τομείς, από την κρίση πλήγηκαν και οι εργαζόμενοι, αφού από 2.882 άτομα, που εργοδοτούνταν στη λιανική αγορά του κλάδου το 2008, κατά το 2015 περιορίστηκαν σε 1.760. Λόγω, επίσης, της μεγάλης μείωσης του αριθμού των επιχειρήσεων, αυξήθηκε ο αριθμός των υπαλλήλων ανά εταιρεία από 3.8 σε 4.7.                                 

Κινούνται καλά τα ακίνητα 
Κι ενώ στα κινητά έπιπλα η αγορά έχει λίγο - πολύ στραφεί στο εισαγόμενο, με τους Κύπριους κατασκευαστές να είναι ελάχιστοι, τα δεδομένα είναι διαφορετικά στα λεγόμενα ακίνητα, όπως, ερμάρια, πόρτες και κουζίνες. Το 60%, περίπου, της αγοράς αυτού του είδους κατασκευάζεται στην Κύπρο, με το υπόλοιπο ποσοστό να αφορά εισαγόμενα. Τα σύγχρονα μηχανήματα παραγωγής έχουν μειώσει σημαντικά το κόστος λειτουργίας και πλέον οι κυπριακές εταιρείες παραγωγής ακίνητων επίπλων ανακάμπτουν, εκμεταλλευόμενες και τις ευνοϊκές συγκυρίες στον τουρισμό με τις πολλές ανακαινίσεις αλλά και ανεγέρσεις ξενοδοχείων. Αν, μάλιστα, είχαν την προτίμηση των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης στα έργα δεκάδων εκατομμυρίων που αναπτύσσουν αυτή την περίοδο, ο όγκος εργασίας τους θα ήταν ακόμα μεγαλύτερος. Ωστόσο, λόγω του ότι τα συγκεκριμένα έργα γίνονται σε συνεργασία με ξένους αρχιτέκτονες και διακοσμητές, στις πλείστες των περιπτώσεων τα έπιπλα που χρησιμοποιούνται εισάγονται από το εξωτερικό. Φτωχός συγγενής, πάντως, παραμένει η Λευκωσία, όπου η ανάπτυξη γης και τα μεγάλα έργα είναι περιορισμένα. 

Οι βιομηχανίες, που δραστηριοποιούνται σήμερα παγκύπρια στην παραγωγή ακίνητων επίπλων, ξεπερνούν τις 100 και εργοδοτούν η καθεμιά από 10 έως και 30 υπαλλήλους. Στελέχη του τομέα υποστηρίζουν πως αν ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ, που εφαρμόστηκε για την υπόλοιπη βιομηχανία ανάπτυξης γης, ίσχυε και για τα δικά τους προϊόντα, οι πωλήσεις τους θα ήταν πολύ πιο καλές. Θεωρούν, επίσης, πως οι χορηγήσεις για ανακαινίσεις ξενοδοχείων θα έπρεπε να έχουν ως κριτήριο τη χρήση κυπριακών επίπλων, ώστε να στηριχθεί έμμεσα και ο δικός τους τομέας.                                                                            

Οι εταιρείες του κλάδου, πάντως, προσπαθούν να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους σε ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, λόγω ανταγωνισμού και υψηλού κόστους, το εγχείρημα δεν είναι εύκολο.                                                 

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Βιομηχάνων Επίπλου και Ξυλουργικών, βλέποντας τον ανταγωνισμό που υπάρχει από το εξωτερικό, σχεδιάζει επικοινωνιακή εκστρατεία, στην οποία θα προτάσσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του κυπριακού επίπλου και τους ελέγχους ποιότητας τους οποίους περνούν οι πρώτες ύλες προτού χρησιμοποιηθούν, κάτι που δεν ισχύει για τα εισαγόμενα ακίνητα έπιπλα. Για τους βιομήχανους ακίνητου επίπλου η κρίση του 2013, εκτός από μία δύσκολη εποχή, ήταν και μία περίοδος κατά την οποία έγινε ένα μεγάλο ξεκαθάρισμα στην αγορά, ειδικά στον τομέα των εισαγωγέων, με αποτέλεσμα σήμερα, που η αγορά ανακάμπτει, να υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια ανάπτυξης. 

*Το πιο πάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου του περιοδικού IN Business