Η κυπριακή οικονομία συνεχίζει να διέρχεται συνθήκες αβεβαιότητας, λόγω των κρατουσών γεωπολιτικών συνθηκών, ενώ η προοπτική της κυπριακής οικονομίας μεσοπρόθεσμα, με βάση τις μακροοικονομικές προβλέψεις της κυβέρνησης, είναι θετική, περιβάλλεται ωστόσο από σημαντική αβεβαιότητα, υπογραμμίζει στην έκθεση της για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2026 η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών.
Δείτε εδώ την τελική έκθεση της Επιτροπής Οικονομικών για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2026
Σημειώνεται επίσης ότι η διασφάλιση βιώσιμου ρυθμού ανάπτυξης και υγιών δημόσιων οικονομικών σε συνδυασμό με την υιοθέτηση πολιτικών που να εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και δικαιότερη κατανομή του παραγόμενου πλούτου, να προστατεύουν την ευημερία των πολιτών, να ενισχύουν την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και να αντιμετωπίζουν την ακρίβεια, πρέπει να συγκαταλέγονται στις βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης, προκειμένου να επιτυγχάνεται μακροχρόνια σταθερότητα και ανάπτυξη, χωρίς να δημιουργούνται κίνδυνοι για την οικονομία και τους πολίτες.
Οι στόχοι του προϋπολογισμού
Κυριότεροι στόχοι του προϋπολογισμού για το έτος 2026 είναι η διατήρηση υγιών δημόσιων οικονομικών με σκοπό την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων (μέσω της συνέχισης της πτωτικής πορείας του δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ, της διατήρησης πλεονασματικού δημοσιονομικού ισοζυγίου, καθώς και της υγκράτησης της απασχόλησης στον δημόσιο τομέα), η ενίσχυση της πράσινης οικονομίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και της έρευνας και καινοτομίας, η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ), καθώς και χρηματοδοτούμενων έργων από άλλα ευρωπαϊκά ταμεία, η υλοποίηση σημαντικών έργων και δράσεων που χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους και η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Σύμφωνα με τα κατατεθέντα στοιχεία, τα προϋπολογιζόμενα έσοδα και οι προϋπολογιζόμενες δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για το έτος 2026 συνοψίζονται ως ακολούθως:
- Έσοδα ύψους €16.488 εκατομ., αυξημένα κατά 4,5% σε σχέση με το 2025.
- Δαπάνες ύψους €15.361 εκατομ., αυξημένες κατά 5,3% σε σχέση με το 2025.
Περαιτέρω, με βάση το ΜΔΠ 2026-2028, προβλέπονται για τη γενική κυβέρνηση έσοδα ύψους €16.699 εκατομ. και €17.376 εκατομ. και δαπάνες ύψους €15.206 εκατομ. και €15.865 εκατομ., για τα έτη 2027 και 2028, αντίστοιχα.
Σε σχέση με την κεντρική κυβέρνηση, ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2026 προβλέπει- • έσοδα (εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών) ύψους €10.784 εκατομ., αυξημένα κατά 11,1% σε σύγκριση με τα αναθεωρημένα έσοδα για το 2025 ύψους €9.709 εκατομ. και • δαπάνες (εξαιρουμένων των αποπληρωμών δανείων και επενδύσεων) ύψους €11.365 εκατομ., οι οποίες είναι αυξημένες κατά 2,8% σε σχέση με το 2025 που υπολογίζονται στα €11.058 εκατομ.
Επιπροσθέτως, στη βάση των διαθέσιμων στοιχείων αναφορικά με το ΜΔΠ 2026-2028, οι κοινωνικές παροχές για την τριετία 2026-2028 ανέρχονται στα €6.82 δις και αφορούν κυρίως παροχές υγείας (€3,2 δις), Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (€602.9 εκατομ.), παροχές παιδείας (€617,1 εκατομ.), παροχή επιδόματος τέκνου (€412,4 εκατομ.), παροχή κοινωνικής σύνταξης (€338,5 εκατομ.), χορηγία σε συνταξιούχους (€288,5 εκατομ.) και παροχές στέγασης (€281,8 εκατομ).
Ανάλυση κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 2026
Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2026, όπως αρχικά κατατέθηκε στη Βουλή, προβλέπει δαπάνες (τακτικές και αναπτυξιακές) για τις οποίες ζητείται έγκριση πληρωμής (μη περιλαμβανομένων των δαπανών που βαρύνουν το Πάγιο Ταμείο), ύψους €9.963.897.1588 (εξαιρουμένων των τροποποιήσεων που κατατέθηκαν εκ των υστέρων από το Υπουργείο Οικονομικών) και παρουσιάζει αύξηση δαπανών κατά 5,96% σε σύγκριση με τις αρχικά προϋπολογισθείσες και εγκριθείσες δαπάνες του προϋπολογισμού του 2025 (μη περιλαμβανομένου του συμπληρωματικού προϋπολογισμού για το 2025).
Οι κυριότερες κατηγορίες εσόδων για το 2026 συγκριτικά με το 2025, συνοψίζονται ως ακολούθως:
Οι κυριότερες κατηγορίες δαπανών για το 2026 συγκριτικά με το 2025 συνοψίζονται στα ακόλουθα:
Η κατάσταση μόνιμων θέσεων στη δημόσια υπηρεσία που προβλέπονται στον προϋπολογισμό για το 2026 σε σύγκριση με το 2025, σύμφωνα με τα στοιχεία που κατατέθηκαν στην επιτροπή μέχρι τον Οκτώβριο του 2025, έχουν ως ακολούθως:
Τροποποιήσεις του κρατικού προϋπολογισμού για το 2026
Ο Υπουργός Οικονομικών κατέθεσε στη Βουλή συνολικά 61 τροποποιήσεις του κρατικού προϋπολογισμού του 2026 για την ενσωμάτωσή τους στον προϋπολογισμό, το περιεχόμενο των οποίων περιλαμβάνεται στο Μέρος Ζ της παρούσας έκθεσης.
Όπως σημειώνεται, μετά την έγκριση του προϋπολογισμού για το 2026 από το Υπουργικό Συμβούλιο και την κατάθεσή του στη Βουλή των Αντιπροσώπων, διαπιστώθηκε η ανάγκη τροποποίησης του νομοσχεδίου, ώστε να αυξηθούν ή/και μειωθούν ή/και μεταφερθούν πιστώσεις στον προϋπολογισμό του 2026 και να ρυθμιστούν διάφορα ζητήματα, μεταξύ των οποίων και θέματα προσωπικού, με στόχο την εύρυθμη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα κατατεθέντα στοιχεία από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν μεταβάλλονται οι συνολικές οροφές δαπανών του προϋπολογισμού του 2026 και του ΜΔΠ 2026-2028.
Σε ότι αφορά τις τροποποιήσεις για τη ρύθμιση θεμάτων προσωπικού, σημειώνεται ότι αυτές αφορούν στη δημιουργία 154 νέων/πρόσθετων θέσεων με ισάριθμη κατάργηση θέσεων (102 κενών στη δημόσια υπηρεσία και 52 θέσεων ωρομίσθιου προσωπικού). Με την προώθηση των εν λόγω τροποποιήσεων δεν προκύπτει διαφοροποίηση στη συνολική εικόνα του προϋπολογισμού του 2026 σε σχέση την απασχόληση.
Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τα κατατεθέντα στοιχεία, στις προτεινόμενες τροποποιήσεις περιλαμβάνεται πρόνοια για τη δημιουργία Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας στο Υπουργείο Εσωτερικών και τη μεταφορά σε αυτή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, της Πολιτικής Άμυνας και του Τμήματος Δασών, καθώς και πρόνοια για αναπροσαρμογή του τιμαριθμικού επιδόματος στη βάση συμφωνίας που έχει υπογραφεί μεταξύ της κυβέρνησης, των εργοδοτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Σημειώνεται ότι, στο στάδιο της εξέτασής των υπό αναφορά τροποποιήσεων, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού αποφάσισε να μην εγκρίνει τις κυβερνητικές τροποποιήσεις που αφορούν στη σύσταση και λειτουργία Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας στο Υπουργείο Εσωτερικών (κυβερνητικές τροποποιήσεις υπ’ αριθμό 1, 32, 33, 36, 37 και 38), καθότι πριν από την ενσωμάτωση των εν λόγω προνοιών στον κρατικό προϋπολογισμό θα πρέπει να μελετηθεί και να τεθεί σε ισχύ σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο, μέχρι στιγμής, δεν έχει κατατεθεί υπό την μορφή νομοσχεδίων ενώπιον της Βουλής.
Παρατηρήσεις και σχόλια
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, στη βάση των θέσεων του Υπουργού Οικονομικών και των κατατεθέντων στοιχείων, καθώς και σύμφωνα με τις προβλέψεις της κυβέρνησης για την πορεία της κυπριακής οικονομίας και λαμβάνοντας υπόψη τις κρατούσες συνθήκες, διαπιστώνει τα ακόλουθα:
- Η κυπριακή οικονομία, παρά τη διεθνή οικονομική αβεβαιότητα, αναμένεται να διατηρήσει την αναπτυξιακή της πορεία, καταγράφοντας ωστόσο μικρή επιβράδυνση στον ρυθμό ανάπτυξης για το 2025 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ για την επόμενη τριετία προβλέπεται διατήρηση της αναπτυξιακής τροχιάς, με χαμηλότερο ωστόσο ρυθμό.
- Το δημοσιονομικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης κατά το τρέχον έτος διατηρείται θετικό, σημειώνοντας ωστόσο μείωση σε σχέση με το 2024, ενώ για τα έτη 2026-2028 προβλέπεται δημοσιονομικό πλεόνασμα με καθοδική τάση.
- Το δημόσιο χρέος για το 2025 καταγράφει σημαντική μείωση, διατηρώντας πτωτική πορεία, η οποία προβλέπεται να συνεχιστεί και κατά την τριετία 2026- 2028. Σημαντικό στοιχείο αποτελεί η εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών για επίτευξη δημόσιου χρέους κάτω από τον στόχο του 60% εντός του έτους 2025.
- Ο πληθωρισμός αναμένεται να περιοριστεί σημαντικά κατά το τρέχον έτος, ενώ κατά την τριετία 2026-2028 προβλέπεται να αυξηθεί και να σταθεροποιηθεί περίπου στο 2%.
- Το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να μειωθεί οριακά κατά το έτος 2025 και να σταθεροποιηθεί κοντά στο 4,5% κατά την τριετία 2026-2028, με την αγορά εργασίας να προσεγγίζει συνθήκες πλήρους απασχόλησης.
- Σε σχέση με τους κοινωνικούς δείκτες, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν στα έτη 2023 και 2024, ο δείκτης AROPE που αντικατοπτρίζει το ποσοστό κινδύνου φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού παρουσιάζει οριακή μείωση, ενώ οι δείκτες άνισης κατανομής εισοδήματος (συντελεστής Gini) και κατανομής εισοδήματος S80/S20, αντίστοιχα, παρουσιάζουν οριακή αύξηση.
Σε σχέση με επιμέρους πρόνοιες του κρατικού προϋπολογισμού του 2026 15 , συγκριτικά με το 2025 η επιτροπή σημειώνει την:
- αύξηση των συνολικών προϋπολογιζόμενων εσόδων (εξαιρουμένων χρηματοοικονομικών ροών) και δαπανών (εξαιρουμένων των αποπληρωμών δανείων και επενδύσεων) κατά 11,1% και 2,8%, αντίστοιχα,
- σημαντική αύξηση των λειτουργικών δαπανών κατά 11,8% (€1.573,96 εκατομ. προϋπολογισθείσες δαπάνες για το 2026), η οποία οφείλεται κυρίως στην αυξημένη πρόνοια για αγορά ύδατος, δαπάνες άμυνας και αστυνόμευσης, εκπαίδευση προσωπικού, συνέδρια σεμινάρια και άλλα γεγονότα, καθώς και δαπάνες λόγω της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Δημοκρατία,
- αύξηση των μεταβιβαστικών πληρωμών κατά 5,2% (€4.224 εκατομ. προϋπολογισθείσες δαπάνες για το 2026), λόγω της αύξησης της γενικής κυβερνητικής συνεισφοράς στο ΓεΣΥ και στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, των χορηγιών προς κρατικούς οργανισμούς και αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και άλλων κοινωνικών παροχών,
- μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών κατά 2,6% (€580,5 εκατομ. προϋπολογισθείσες δαπάνες για το 2026),
- μικρή μείωση ύψους 1% στα συγχρηματοδοτούμενα έργα και σχέδια από κοινοτικούς πόρους (€546,8 εκατομ. προϋπολογισθείσες δαπάνες για το 2026),
- αύξηση των δαπανών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους κατά 6,9% (€2.939,7 εκατομ. προϋπολογισθείσες δαπάνες για το 2026).
Σε σχέση με τη γενικότερη πορεία της οικονομίας και τον προϋπολογισμό για το 2026
εκφράστηκαν, εκ μέρους των μελών της επιτροπής, γενικότερες απόψεις, οι οποίες συνοψίζονται ως ακολούθως:
- Όλα τα μέλη της επιτροπής αναγνωρίζουν τις δύσκολες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί συνεπεία των γεωπολιτικών εξελίξεων, καθώς και τη μεγάλη αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις προβλέψεις στις οποίες βασίζεται ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2026. Αναγνωρίζουν επίσης τους πιθανούς κινδύνους σε σχέση με την πορεία της κυπριακής οικονομίας σε περίπτωση επιδείνωσης του εξωτερικού περιβάλλοντος. Παρά το αβέβαιο και δυσμενές περιβάλλον, όλα τα μέλη της επιτροπής αναγνωρίζουν τη βελτίωση των οικονομικών δεικτών για το τρέχον έτος και τη θετική προοπτική για την τριετία 2026-2028.
- Η πλειοψηφία των μελών της επιτροπής εκφράζει ικανοποίηση για την πορεία της κυπριακής οικονομίας, καθώς και τη δυναμική που την χαρακτηρίζει. Ειδικότερα, εκφράζει ικανοποίηση για τη συνέχιση της τροχιάς ανάκαμψης της κυπριακής οικονομίας, τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τη διατήρηση πλεονασματικού δημοσιονομικού ισοζυγίου, τη σημαντική μείωση του δημόσιου χρέους και την επίτευξη συνθηκών πλήρους απασχόλησης.
- Μέλη της επιτροπής τονίζουν την ανάγκη συνετούς διαχείρισης των δημόσιων δαπανών και ειδικότερα της συγκράτησης του κρατικού μισθολογίου και των ανελαστικών δαπανών, ώστε να θωρακίζεται η ικανότητα του κράτους να ανταποκρίνεται σε απρόβλεπτες και δύσκολες συνθήκες που επηρεάζουν αρνητικά τα οικονομικά δεδομένα, καθώς και την ανάγκη ενίσχυσης των δαπανών για την άμυνα.
- Άλλα μέλη της επιτροπής εκφράζουν ανησυχία σε σχέση με το ζήτημα της κατανομής του παραγόμενου εισοδήματος, την ακρίβεια, ειδικότερα σε σχέση με το κόστος απόκτησης στέγης και τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Επισημαίνουν περαιτέρω την ανάγκη ενίσχυσης της επιδοματικής πολιτικής στα άτομα με αναπηρίες, στήριξης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, καθώς και υιοθέτησης στοχευμένων μέτρων ενίσχυσης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και των εργαζομένων.
- Ορισμένα μέλη της επιτροπής εκφράζουν την άποψη ότι ο υπό εξέταση προϋπολογισμός εστιάζει στην αύξηση του δημοσιονομικού πλεονάσματος, αποστερώντας πόρους για την προώθηση πολιτικών αντιμετώπισης των κοινωνικών ελλειμάτων, των εισοδηματικών ανισοτήτων και απάμβλυνσης του ψηλού κόστους διαβίωσης.
- Επιπροσθέτως, μέλη της επιτροπής τονίζουν την ανάγκη αναπροσαρμογής του ύψους των παροχών λόγω των υψηλών επιπέδων των τιμών βασικών αγαθών, υιοθέτησης νέων σχεδίων για μείωση των ΜΕΧ που να στηρίζουν πραγματικά τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, καθώς και αύξησης του ποσοστού υλοποίησης των αναπτυξιακών δαπανών.
- Πέραν των πιο πάνω μέλη της επιτροπής εξέφρασαν επίσης απόψεις για επιμέρους ζητήματα που αφορούν μεταξύ άλλων στην αύξηση της παραγωγικότητας του δημόσιου τομέα, στη φορολογική μεταρρύθμιση, στη λειψυδρία, στον σχετικό με τα κατεχόμενα αθέμιτο ανταγωνισμό, στο μεταναστευτικό, στο ΓεΣΥ, στο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης GSI, στον τερματισμό των εργασιών του τερματικού φυσικού αερίου στο Βασιλικό, στη στήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και στη ψηφιακή και πράσινη μετάβαση.
Η επιτροπή στη βάση των στοιχείων που κατατέθηκαν ενώπιόν της καταλήγει στα ακόλουθα:
- Η κυπριακή οικονομία συνεχίζει να διέρχεται συνθήκες αβεβαιότητας, λόγω των κρατουσών γεωπολιτικών συνθηκών.
- Η προοπτική της κυπριακής οικονομίας μεσοπρόθεσμα, με βάση τις μακροοικονομικές προβλέψεις της κυβέρνησης, είναι θετική, περιβάλλεται ωστόσο από σημαντική αβεβαιότητα.
- Η εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών για αισθητή μείωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά το τρέχον έτος, καθώς και οι προβλέψεις για περαιτέρω μείωσή του μεσοπρόθεσμα κρίνονται ως ιδιαίτερα θετικές εξελίξεις.
- Η διασφάλιση βιώσιμου ρυθμού ανάπτυξης και υγιών δημόσιων οικονομικών σε συνδυασμό με την υιοθέτηση πολιτικών που να εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και δικαιότερη κατανομή του παραγόμενου πλούτου, να προστατεύουν την ευημερία των πολιτών, να ενισχύουν την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και να αντιμετωπίζουν την ακρίβεια, πρέπει να συγκαταλέγονται στις βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης, προκειμένου να επιτυγχάνεται μακροχρόνια σταθερότητα και ανάπτυξη, χωρίς να δημιουργούνται κίνδυνοι για την οικονομία και τους πολίτες.
- Η προώθηση και επιτάχυνση της υλοποίησης έργων όπως του ψηφιακού μετασχηματισμού, της πράσινης μετάβασης, που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και άλλων αναπτυξιακών και μεταρρυθμιστικών έργων, εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην επίτευξη του στόχου για βιώσιμη ανάπτυξη και συνακόλουθα στη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της οικονομίας σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς.
