Σε ένα άκρως εξελισσόμενο περιβάλλον, όπου η ψηφιοποίηση βρίσκεται παντού γύρω μας, ο φαρμακευτικός κλάδος δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος. Με την εισαγωγή του ΓεΣΥ επήλθαν βελτιώσεις σε πλείστα επίπεδα, όμως προέκυψε ανάγκη για περαιτέρω προς το καλύτερο αλλαγές. Ο Πλούταρχος Γεωργιάδης, πρόεδρος του Παγκύπριου Φαρμακευτικού Συλλόγου όσο και ο Κυριάκος Μικέλλης, πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ) μας μεταφέρουν στο καινούργιο σκηνικό, προσδιορίζοντας ό,τι απαιτείται για την καλή συνέχεια.
Όλα του φαρμακείου κρίσιμα
Πλούταρχος Γεωργιάδης, πρόεδρος του Παγκύπριου Φαρμακευτικού Συλλόγου
Η λειτουργία των φαρμακείων σε ένα έντονα ρυθμιζόμενο ασθενοκεντρικό πλαίσιο διασφαλίζει ασφαλή πρόσβαση στα φάρμακα και ποιοτικές υπηρεσίες, οι οποίες προσδοκούν να αποτελέσουν το μέλλον του φαρμακείου. Το σημερινό φαρμακείο έχει να αντιμετωπίσει συνεχείς προκλήσεις λόγω της χαμηλής κερδοφορίας και της ανάγκης για επιμόρφωση του προσωπικού, κάτι που επιβάλλει η ανάπτυξη της τεχνολογίας, η ζήτηση εξειδικευμένων φαρμάκων και η προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών φροντίδας στον ασθενή.
Συν και πλην στο ΓεΣΥ
Η εισαγωγή του Γενικού Σχεδίου Υγείας ΓεΣΥ άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας του φαρμακευτικού κλάδου. Αυξήθηκε η επισκεψιμότητα στα φαρμακεία της γειτονιάς και δεν υπάρχουν πια ουρές σ’ εκείνα των δημόσιων νοσηλευτηρίων. Επηρεάστηκε, όμως, η βιωσιμότητα των ιδιωτικών φαρμακείων - καθώς περιορίστηκε το κέρδος τους - και συχνά η αξία αγοράς των φαρμάκων δεν αντικατοπτρίζει το κέρδος, όπως γίνεται σε άλλες εταιρείες του λιανικού εμπορίου, καθώς το φαρμακείο δεν παύει να είναι εκτός των άλλων και μια επιχείρηση.
Το ιδιωτικό φαρμακείο έχει άμεση εξάρτηση από τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), γεγονός που δεν θεωρούμε σωστό, γιατί λόγω λογισμικών ή άλλων προβλημάτων δημιουργείται υπεραπόθεμα στα φαρμακεία, την ώρα που οι φαρμακοποιοί είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένοι να επενδύουν συνεχώς σε χρόνο, εκπαίδευση και τεχνολογικές υποδομές.
Εκτιμάμε ότι η συνεργασία ΟΑΥ και φαρμακοποιών θα πρέπει να βελτιωθεί όπου χρειάζεται για το καλό του ΓεΣΥ και κατ’ επέκταση του Κύπριου ασθενή. Είναι, εξάλλου, δεδομένο πως για να επιτευχθεί καλύτερη ποιότητα πρέπει να κατοχυρωθεί η βιωσιμότητα των ιδιωτικών φαρμακείων με μια πιο σωστή ρύθμιση του τρόπου καθορισμού του προϋπολογισμού τους.
Ασταμάτητες οι αλλαγές
Το μέλλον είναι ψηφιακό, οπότε αναπόφευκτα πρέπει και ο φαρμακευτικός κλάδος να μεταβεί σε αυτό, ώστε να επιτυγχάνεται και στο δικό του κομμάτι η σωστή φροντίδα του ασθενή. Να εστιάσει σε θέματα ψηφιακού αρχείου, ηλεκτρονικών συνταγών, διασυνοριακής περίθαλψης και διαχείρισης των αποθεμάτων σε φάρμακα.
Η νέα αυτή εποχή, στην οποία έχουμε ήδη εισέλθει, ανάγκασε τους φαρμακοποιούς να αναβαθμίσουν τις δεξιότητες και τις υποδομές τους για ελαχιστοποίηση των λαθών και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στο σύνολο των εργασιών τους, την ώρα που οι καινοτομίες σε τεχνολογικό επίπεδο έρχονται η μια μετά την άλλη, διαμορφώνοντας το φαρμακείο του μέλλοντος.
Τα φαρμακεία μπορούν και θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμο εάν λειτουργούσαν και ως συμβουλευτικά κέντρα, παρέχοντας ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, όπως αυτό απαιτείται στη νέα εποχή, εξού και υιοθετήθηκε από τις πλείστες χώρες της Ευρώπης. Οι υπηρεσίες τους σε μια τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να κατοχυρωθούν από το κράτος, αναδεικνύοντας το φαρμακείο στον χώρο όπου ο πολίτης θα μπορεί να βρει τον σωστό σύμβουλο υγείας.
Όλα εδώ κρίνονται
Η ψηφιοποίηση δημιουργεί αρκετές προκλήσεις με πρώτη από αυτές την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Ο φαρμακοποιός θα πρέπει από τη μια να μη χάσει την ταυτότητα του επιστήμονα υγείας και από την άλλη να χειριστεί την τεχνολογία με τρόπο που να διατηρήσει την εμπιστοσύνη και την προσωπική του σχέση με τον ασθενή.
Ο φαρμακευτικός κλάδος διανύει μια κρίσιμη περίοδο στο πλαίσιο του μετασχηματισμού. Η υλοποίηση του ΓεΣΥ, ο ηλεκτρονικός φάκελος του ασθενή, οι νέες τεχνολογίες και η ψηφιοποίηση απαιτούν από τους φαρμακοποιούς να ελίσσονται, να προσαρμόζονται και να ενισχύουν τον ρόλο τους ως επιστημόνων υγείας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Επίσης, πρέπει να έχουμε όλοι υπόψη μας πως για να προσφέρουν τα φαρμακεία ποιότητα σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, πρέπει να διασφαλιστεί από το κράτος η οικονομική ευρωστία τους με την κατοχύρωση, για παράδειγμα, εμβολιασμών όπως της εποχικής γρίπης.
Κάντε πιο γρήγορα
Κυριάκος Μικέλλης, πρόεδρος της Κυπριακής Ένωσης Φαρμακευτικών Εταιρειών Έρευνας και Ανάπτυξης (ΚΕΦΕΑ)
Η φαρμακευτική καινοτομία αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της σύγχρονης ιατρικής, καθώς μέσω της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης προσφέρεται ελπίδα και καλύτερη ποιότητα ζωής σε εκατομμύρια ασθενείς.
Η συνεχής εξέλιξη των φαρμάκων και η ανάπτυξη νέων θεραπειών ενισχύουν την αποτελεσματικότητα σε ό,τι αφορά σοβαρές παθήσεις. Η καινοτομία, όμως, έχει πραγματική αξία μόνο όταν είναι άμεσα προσβάσιμη σε όλους τους ασθενείς, κάτι στο οποίο η Κύπρος υστερεί, αφού έξι χρόνια μετά την εισαγωγή του ΓεΣΥ οι διαδικασίες έγκρισης νέων φαρμάκων παραμένουν εξαιρετικά χρονοβόρες.
Η καινοτομία αργεί
Σύμφωνα με τα ευρήματα της ευρωπαϊκής έρευνας WAIT (Waiting to Access Innovative Therapies) Indicator της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Eνώσεων (EFPIA) για την περίοδο 2020-2023, η χώρα μας κατατασσόταν στη 22η θέση ανάμεσα σε 36 χώρες της Ευρώπης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου όσον αφορά την έγκριση και κυκλοφορία νέων φαρμακευτικών θεραπειών στην αγορά.
Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, στη χώρα μας ήταν διαθέσιμα μόλις 63 καινοτόμα φάρμακα (36%) από τα 173 που εξασφάλισαν έγκριση από τις αρμόδιες ευρωπαϊκές Αρχές κατά την ανασκοπούμενη περίοδο. Από αυτά, μάλιστα, μόνο τα 4 (3%) παρέχονταν χωρίς περιορισμούς, ενώ για τα υπόλοιπα 59 η πρόσβαση ήταν περιορισμένη ή προβλεπόταν συγκεκριμένη διαδικασία ανά περίσταση μέσω της Επιτροπής Ονομαστικών Αιτημάτων (ΕΟΑ).
Ό,τι νέο καθυστερεί
Δεύτερη έρευνα της EFPIA εστιάζει στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη, ειδικά τα μικρότερα, όπου καταγράφονται οι μεγαλύτερες καθυστερήσεις και οι λιγότερες κυκλοφορίες φαρμάκων, με το ποσοστό αιτήσεων για νέες κυκλοφορίες να φτάνει μόλις το 9%. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο οι καθυστερήσεις πηγάζουν, κυρίως, από την περιορισμένη δυνατότητα διεκπεραίωσης των αιτήσεων, την επιμονή για δημιουργία εθνικών θεραπευτικών πρωτοκόλλων αντί άμεσης αξιοποίησης των διεθνών, ενώ η διαφάνεια για την πορεία των αιτήσεων είναι ελάχιστη. Η σύνδεση δε του ύψους αποζημίωσης στη χώρα μας με βασικές αγορές αναφοράς, όπως η Ελλάδα, όχι μόνο δημιουργεί καθυστερήσεις, αλλά αποθαρρύνει συνάμα τις εταιρείες να υποβάλουν νέες αιτήσεις.
Η απόφαση του Υπουργείου Υγείας να μεταφέρει από τις αρχές του τρέχοντος έτους την ΕΟΑ κάτω από τον ΟΑΥ, έχει οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερες καθυστερήσεις στην παροχή φαρμακευτικής αγωγής σε ασθενείς που τη χρειάζονται άμεσα αλλά και στην ολοκλήρωση των αξιολογήσεων που εκκρεμούσαν, επιδεινώνοντας ουσιαστικά ένα ήδη σοβαρό πρόβλημα.
Λύσεις υπάρχουν
Ως ΚΕΦΕΑ αντιλαμβανόμαστε ότι η πιο πάνω πρακτική στοχεύει στην ορθολογική χρήση των φαρμάκων, ωστόσο, όταν οι πρακτικές που εφαρμόζονται λειτουργούν στην πράξη ως εμπόδια στην έγκριση φαρμάκων που έχουν ήδη αξιολογηθεί και εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, τότε παύουν να εξυπηρετούν τον ασθενή και υπονομεύουν τον ίδιο τον σκοπό τους.
Η υιοθέτηση ή προσαρμογή διεθνώς αναγνωρισμένων επιστημονικών πρωτοκόλλων θα μπορούσε να επιταχύνει την πρόσβαση των Κυπρίων ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της φροντίδας.
