Βραβείο Europa Nostra στην Παλιά Δημοτική Αγορά Λευκωσίας-Κάλεσμα προς το κοινό να ψηφίσει την Αγορά στα Βραβεία Κοινού

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Europa Nostra ανακοίνωσαν την Πέμπτη 12 Ιουνίου 2025 τους νικητές των βραβείων για την Ευρωπαϊκή Κληρονομιά / Europa Nostra 2025.

Η Παλιά Δημοτική Αγορά Λευκωσίας βραβεύτηκε στην κατηγορία Συντήρηση & Επανάχρηση (Conservation & Adaptive Reuse).

Ο Δήμος Λευκωσίας περήφανος για ακόμα ένα σημαντικό βραβείο για την Αγορά καλεί τον κόσμο να ψηφίσει τη συμμετοχή της Αγοράς για τα Βραβεία Κοινού 2025. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία θα διαρκέσει μέχρι τις 12 Σεπτεμβρίου 2025.

Κοντά στη νεκρή ζώνη, που εξακολουθεί να χωρίζει τη Λευκωσία, η Παλιά Δημοτική Αγορά αναγεννήθηκε ως Κέντρο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας - ένας πολυλειτουργικός αστικός κόμβος που συνδυάζει τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την καινοτομία και την κοινωνική ένταξη. Σχεδιασμένο το 1965 από τον αρχιτέκτονα Σταύρο Οικονόμου, το κτίριο, δείγμα μοντερνισμού, στέγαζε αρχικά την αγορά στο ισόγειο και δημοτικά γραφεία στον επάνω όροφο. Μετά τη διαίρεση της πόλης το 1974, τμήμα του κτιρίου λειτουργούσε ως αγορά, σε φθίνουσα πορεία, ενώ ένα μέρος του εγκαταλείφθηκε.

Η πρόσφατη αποκατάσταση, με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Γιώργο Τσαγγαρίδη του Δήμου Λευκωσίας, βασίστηκε σε εκτεταμένη τεχνική έρευνα και προφορικές συνεντεύξεις. Ελλείψει γραπτών αρχείων, οι συνεντεύξεις με τους αρχικούς τεχνίτες και οικοδόμους παρείχαν ζωτικής σημασίας γνώσεις σχετικά με τα υλικά και τις τεχνικές κατασκευής. Αυτό συμπληρώθηκε από μελέτες για τη αρχιτεκτονική των δεκαετιών 1950, 60, 70 στην Κύπρο και την ανάλυση των κατασκευών από οπλισμένο σκυρόδεμα. Το κτίριο αναβαθμίστηκε ώστε να πληροί τα τρέχοντα πρότυπα του Ευρωκώδικα για την αντισεισμική επάρκεια κτηρίων, με μια ενιαία νέα θεμελίωση και διακριτικές δομικές ενισχύσεις κολόνων, δοκών και πλακών, διατηρώντας τις επιφάνειες από εμφανές σκυρόδεμα και τους χαρακτηριστικούς σχηματισμούς.

Με συγχρηματοδότηση 5,5 εκατομμυρίων Ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του προγράμματος «ΘΑλΕΙΑ 2021 - 2027», το έργο αποτελεί μια σημαντική επένδυση στο ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας. Το συντηρημένο κτίριο διατηρεί τα πρωτότυπα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του, ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στις λειτουργικές ανάγκες του νέου χρήστη που είναι το Κέντρο Αριστείας CYENS, ένα κέντρο έρευνας και καινοτομίας που υποστηρίζεται από τοπικά πανεπιστήμια και διεθνείς εταίρους, όπως το UCL και το Ινστιτούτο Max Planck.

Το Κέντρο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (ΑΓΟΡΑ) βρίσκεται στον πυρήνα της αναπτυσσόμενης Συνοικίας Δημιουργικών Επιχειρήσεων της πόλης. Στεγάζει χώρους συνεργασίας, εργαστήρια και πολιτιστικούς χώρους και φιλοξενεί εκδηλώσεις, από φεστιβάλ ψηφιακής τέχνης έως κατάρτιση δεξιοτήτων χωρίς αποκλεισμούς. Η προσβασιμότητα του χώρου αποτελούσε προτεραιότητα, με διαδρομές χωρίς σκαλοπάτια, ανελκυστήρες και ψηφιακές υποδομές που επιτρέπουν την πλήρη συμμετοχή όλων των πολιτών.

Το έργο προωθεί τη συμμετοχή του κοινού και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, ιδιαίτερα μέσα από δικοινοτικές συνεργασίες με Τουρκοκύπριους ερευνητές και ασκούμενους νέους επιστήμονες. Το CYENS απευθύνεται σε ευρύ κοινό μέσα από προγράμματα για νέους, εργαστήρια ψηφιακής μετάβασης ακαι δράσεις κοινοτικής συμμετοχής, διατηρώντας ζωντανή την κληρονομιά του κτηρίου ως χώρου συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών.

Από περιβαλλοντική άποψη, το κτίριο ενσωμάτωσε φωτοβολταϊκά πάνελ, στρατηγικές φωτισμού ημέρας, θερμομονώσεις επιφανειών και ανακυκλωμένα υλικά, κερδίζοντας πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Α. Η επαναχρησιμοποίησή του απέφυγε επίσης τις εκπομπές ρύπων κατά τη διάρκεια της κατεδάφισης και της νέας κατασκευής.

Το Κέντρο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (ΑΓΟΡΑ), στην καρδιά μιας πόλης που εξακολουθεί να φέρει τα σημάδια της διαίρεσης, λειτουργεί σήμερα ως μια πλατφόρμα ενεργούς πολιτικής συμμετοχής, συνδέοντας την έρευνα, την παράδοση και τη δημόσια ζωή μέσα από την επαναξιοποίηση της κληρονομιάς του μοντερνισμού.

«Αυτό το έργο αποκατάστασης και επανάχρησης μετέτρεψε μια αγορά, δείγμα μοντερνισμού και λειτουργικής αρχιτεκτονικής που βρίσκεται κοντά στη Νεκρή Ζώνη της Λευκωσίας, σε ένα κέντρο αριστείας, διατηρώντας τον αυθεντικό αρχιτεκτονικό της χαρακτήρα. Καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση έπαιξαν νέοι επαγγελματίες», σημείωσε η Κριτική Επιτροπή των Βραβείων.

«Ο νέος κόμβος ΑΓΟΡΑ δημιουργικής γνώσης συνέβαλε ουσιαστικά στην αναζωογόνηση μιας διαιρεμένης πόλης, εξισορροπώντας ανάμεσα στη διατήρηση της ιστορικής κληρονομιάς και την οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα», πρόσθεσε η Επιτροπή.