Substance: Η νέα πραγματικότητα για τις διεθνείς εταιρείες στην Κύπρο
Χριστόφορος Ιωάννου 18:12 - 10 Ιουνίου 2025

Στο σύγχρονο φορολογικό περιβάλλον, η έδρα μιας εταιρείας δεν είναι πλέον απλώς μια διεύθυνση σε ένα καταστατικό. Είναι ζήτημα ουσίας.
Ο όρος “substance”, δηλαδή η πραγματική οικονομική παρουσία μιας εταιρείας στη χώρα όπου είναι εγγεγραμμένη, έχει αναδειχθεί στο κυριότερο κριτήριο για τη νομιμότητα, τη φορολογική αποδοχή και τη διεθνή φερεγγυότητα.
Η Κύπρος, επί δεκαετίες προορισμός για holding και trading εταιρείες, καλείται σήμερα να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο: από «χαρτογραφημένη έδρα» σε ένα λειτουργικό οικονομικό οικοσύστημα με ουσιαστική παρουσία.
Η διεθνής πίεση για διαφάνεια
Η στροφή προς την ουσία δεν είναι παροδική. Αποτελεί αποτέλεσμα διαδοχικών διεθνών πρωτοβουλιών, όπως:
- Οι Οδηγίες της Ε.Ε. (ATAD, DAC6)
- Το πλαίσιο BEPS του ΟΟΣΑ
- Οι υποχρεώσεις διαφάνειας μέσω του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων (UBO Register)
- Η αυξανόμενη πίεση από ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες για φορολογική διαφάνεια και ουσία
Οι φορολογικές αρχές παγκοσμίως δεν αρκούνται πλέον σε φόρμες και σφραγίδες. Απαιτούν απτές αποδείξεις ότι μια εταιρεία λειτουργεί ουσιαστικά εκεί όπου δηλώνει έδρα: με προσωπικό, γραφεία, λήψη αποφάσεων και φορολογική κατοικία.
Η θέση της Κύπρου
Με πάνω από 250.000 εγγεγραμμένες επιχειρήσεις και ένα οικονομικό μοντέλο που στηρίζεται κατά περίπου 6+% του ΑΕΠ στις επαγγελματικές υπηρεσίες, η Κύπρος βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η παγκόσμια στροφή προς την “ουσία” αγγίζει τον πυρήνα του επιχειρηματικού της οικοσυστήματος.
Μετά την αποχώρηση ρωσικών κεφαλαίων και την αυξημένη διεθνή εποπτεία, πολλές εταιρείες είτε αναδιοργανώνουν τις δομές τους είτε απαιτούν πλήρη εγκατάσταση στο νησί. Αυτό οδηγεί σε αλλαγή ρόλου για τους παρόχους διοικητικών υπηρεσιών: από απλούς διαχειριστές σε στρατηγικούς συμβούλους ‘εγκατάστασης’ και ‘συμμόρφωσης’.
Προκλήσεις και Προοπτικές
Ευκαιρίες:
- Προσέλκυση εταιρειών με πραγματική λειτουργία (π.χ. fintech, funds, ESG, ναυτιλία)
- Ανάδειξη της Κύπρου ως περιφερειακό hub για Μ. Ανατολή, Β. Αφρική, Ινδία
- Δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας
Προκλήσεις:
- Έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού (ιδίως σε θέματα λογιστικά και συμμόρφωσης)
- Περιορισμένες υποδομές για μετεγκατάσταση στελεχών
- Διοικητικές καθυστερήσεις σε αδειοδοτήσεις και εγκρίσεις
Συμπέρασμα
Η ουσία (“substance”) δεν είναι απλώς μια τεχνική απαίτηση. Είναι το νέο πρόσωπο της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της φορολογικής νομιμότητας. Αν η Κύπρος κατορθώσει να μεταμορφωθεί από «διεύθυνση» σε πραγματικό οικοσύστημα επιχειρηματικής παρουσίας, όχι μόνο δεν θα χάσει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη, θα τη θωρακίσει και θα τη διευρύνει.
* Γενικός Διευθυντής Cyprus Fiduciary Association