Τα συμπεράσματα της διάσκεψης Προέδρων των Επιτροπών Γεωργίας των κοινοβουλίων μεσογειακών κρατών

Στην ανάγκη συντονισμού έναντι των συλλογικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας και προσαρμογής της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ στις ιδιαίτερες συνθήκες των κρατών μελών εστίασε η διάσκεψη Προέδρων των Επιτροπών Γεωργίας των κοινοβουλίων των μεσογειακών κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία φιλοξενήθηκε την Παρασκευή στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Χαιρετισμούς στη διάσκεψη απηύθυναν η Πρόεδρος της Βουλ1`ής των Αντιπροσώπων και ο Πτης Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Γεωργίας και Φυσικών Πόρων, ενώ κύριοι ομιλητές ήταν ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γεωργίας και Τροφίμων, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Πρόεδροι και Αντιπρόεδροι κοινοβουλευτικών Επιτροπών Γεωργίας από τα μεσογειακά κράτη μέλη της ΕΕ, μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων καθώς και διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί, εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι αγροτικών οργανώσεων.

Στην εισαγωγική της ομιλία, η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Αννίτα Δημητρίου, είπε ότι πρόσφατες έρευνες από αξιόπιστα ερευνητικά ινστιτούτα σε Ευρώπη και σε ΗΠΑ καταδεικνύουν πως ειδικότερα τα μεσογειακά κράτη μέχρι το 2050 είναι εξαιρετικά πιθανό να αντιμετωπίσουν ανυπέρβλητα φαινόμενα ελλείψεων νερού, τόσο για σκοπούς ύδρευσης, αλλά και για σκοπούς άρδευσης, «συνεπώς, η ανάγκη για αποτελεσματικές παρεμβάσεις τώρα είναι πιο επιτακτική από ποτέ».

Πρόσθεσε πως η Κύπρος εξασφάλισε πρόσφατα τη συνεργασία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για την παραχώρηση αριθμού μονάδων αφαλάτωσης, η έναρξη λειτουργίας των οποίων αναμένεται τους επόμενους μήνες, επισημαίνοντας, ταυτόχρον,α ότι πρόκειται για «μια βραχυπρόθεσμη λύση, η οποία δεν αντιμετωπίζει στον αναγκαίο βαθμό τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες, ούτε και απαντά στα ζητήματα που αφορούν το πολύ υψηλό ενεργειακό κόστος της παραγωγής νερού από τις αφαλατώσεις».

«Συνεπώς δεν υπάρχει απολύτως κανένα περιθώριο για εφησυχασμό. Το αντίθετο, απαιτείται ολιστικός σχεδιασμός, ο οποίος να διαλαμβάνει την ανάγκη για σύγχρονες υποδομές, αξιοποίηση της τεχνολογίας, δημιουργία και λειτουργία βιώσιμων αγροδιατροφικών συστημάτων και ασφαλώς την ενημέρωση και δημιουργία σωστής κουλτούρας στην κοινωνία αναφορικά με τη χρήση, την προστασία και την αποφυγή σπατάλης των πολύτιμων uδατικών πόρων», σημείωσε.

Πρόσθεσε πως γενικότερα το μέλλον της πρωτογενούς αγροτικής παραγωγής στα μεσογειακά και ευρύτερα στα ευρωπαϊκά κράτη προϋποθέτει τη μετατροπή της γεωργοκτηνοτροφίας σε ένα ελκυστικό και βιώσιμο επαγγελματικό τομέα, ιδιαίτερα για τις νεότερες γενεές.

«Η συμπερίληψη στη Στρατηγική Ατζέντα 2024-2029 της Ευρωπαϊκής Ένωσης του στόχου για έναν ανταγωνιστικό, βιώσιμο και ανθεκτικό γεωργικό τομέα, σε συνδυασμό με τους πυλώνες της ενέργειας, της περιβαλλοντικής διαχείρισης, της καινοτομίας, της τεχνολογικής μετάβασης, θεωρούμε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Στο ίδιο πλαίσιο αποδίδεται έμφαση στην εξασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας και στην αναζωογόνηση των αγροτικών κοινοτήτων, την ενίσχυση της θέσης των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού, στην αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι πολύ καλές οι στρατηγικές, το ζήτημα και το κλειδί είναι να τις εφαρμόσουμε και να έχουμε τα αποτελέσματα», επεσήμανε.

Η κ. Δημητρίου στάθηκε και στο γεγονός ότι η Κύπρος εξακολουθεί να βιώνει τα αποτελέσματα της τουρκικής κατοχής του 37% της εδαφικής της επικράτειας.

«Το τι συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή είναι το τι εξακολουθεί να συμβαίνει εδώ και 50 χρόνια στην Κύπρο, σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κυπριακή αγροτική παραγωγή ειδικότερα υπέστη ένα τεραστίων διαστάσεων πλήγμα γιατί εδώ και 51 χρόνια οι πιο εύπορες, ίσως και μεγάλες περιοχές, εξακολουθούν να βρίσκονται υπό κατοχή και η αξιοποίησή τους από τον αγροτικό μας κόσμο, τους νόμιμους ιδιοκτήτες, δεν είναι δυνατή», συνέχισε.

«Η επιδίωξή μας για άρση αυτό των παράνομων τετελεσμένων παραμένει η κορυφαία μας πολιτική προτεραιότητα, μέσα από το πλαίσιο βεβαίως των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Θέλω να πω με ειλικρίνεια ότι εκτιμούμε βαθύτερα τη στήριξη και συμβολή των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ σε αυτή την προσπάθεια. Προσδοκούμε ότι σύντομα θα καταστεί εφικτή επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο συμφωνημένο πλαίσιο για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στο κυπριακό πρόβλημα, όσο δίκαιη και αν είναι, μετά από 51 χρόνια», κατέληξε.

Ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Γεωργίας, Γιαννάκης Γαβριήλ, είπε ότι η Κύπρος, το ανατολικότερο άκρο της Μεσογείου, βιώνει τα αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης και της γεωπολιτικής αστάθειας της ευρύτερης περιοχής στον πιο έντονο βαθμό, προσθέτοντας ότι το υδατικό ισοζύγιο είναι εξαιρετικά ευαίσθητο και η διαχείριση του υδατικού προβλήματος απαιτεί εγρήγορση και αποτελεσματικότητα.

«Η ανάγκη συντονισμού μεταξύ των μεσογειακών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Οφείλουμε να αναπτύξουμε κοινές στρατηγικές προσαρμογής στην κλιματική κρίση, να ενισχύσουμε την περιφερειακή συνεργασία στη διαχείριση των υδάτων, στην εκμετάλλευση της πράσινης ενέργειας και της αειφόρου ανάπτυξης προς όφελος και όχι προς υπονόμευση του πρωτογενούς τομέα», σημείωσε.

Επιτακτική, σύμφωνα με τον κ. Γαβριήλ, είναι και η ανάγκη η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες συνθήκες της περιοχής.

«Η απάντηση στις πολυεπίπεδες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι η συλλογική βούληση, η θεσμική συνεργασία και ο οραματικός ρεαλισμός. Η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας κηρύττει με τη σημερινή διάσκεψη τη δέσμευσή της για την επίμονη προσπάθεια επίτευξης αυτού του στόχου», ανέφερε.

«Η Μεσόγειος δεν είναι μόνο μια περιοχή προκλήσεων, έχει αποδείξει ότι είναι μια πηγή ανθεκτικότητας και συνεργασίας. Φέρουμε κοινές αξίες, κοινά βιώματα και έναν κοινό μέλλον. Ας το καλλιεργήσουμε με κόπο, φροντίδα και προοπτική», κατέληξε.

Το πρόγραμμα του συνεδρίου περιλάμβανε στη συνέχεια θεματικές συζητήσεις, με την πρώτη να αφορά στον αντίκτυπο της κλιματικής κρίσης, της λειψυδρίας και των γεωπολιτικών εντάσεων στη γεωργία.

Εκπροσωπώντας την Υπουργό Γεωργίας, Περιβάλλοντος και Αγροτικής Ανάπτυξης, Μαρία Παναγιώτου, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου, Ανδρέας Γρηγορίου, είπε στην ομιλία του ότι η Κύπρος, αν και διαθέτει μεγάλο αριθμό φραγμάτων, που την καθιστά πρώτη στην Ευρώπη σε αριθμό φραγμάτων κατά κεφαλήν, και παρά τα έργα υποδομής, παραμένει εξαρτημένη από τις καιρικές συνθήκες,

Πρόσθεσε ότι για την αντιμετώπιση της πρόκλησης αυτής, η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας εφαρμόζει ένα φιλόδοξο Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων, ύψους 1,17 δισεκατομμυρίων ευρώ, μέσω του οποίου προωθείται η κατασκευή έργων υποδομής ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης λυμάτων.

«Με νέες μονάδες αφαλάτωσης, αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης και άρδευσης και εφαρμογή καινοτόμων στρατηγικών και τεχνολογιών εξοικονόμησης νερού, προσπάθεια της πολιτείας είναι η θωράκιση του υδατικού μέλλοντος στην Κύπρο», σημείωσε .

Αναφερόμενος στη συνέχεια στη μελλοντική Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ, ο κ. Γρηγορίου είπε ότι υπάρχει ανάγκη για μια πολιτική που να ενθαρρύνει επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς, ενώ παράλληλα, απαιτείται ενίσχυση των εργαλείων διαχείρισης κρίσεων, τόσο εντός όσο και εκτός της ΚΑΠ, με δημιουργία ενός ευρύτερου, ευέλικτου ευρωπαϊκού μηχανισμού, αλλά και μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη για διαμόρφωση των παρεμβάσεων, ώστε να προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες γεωγραφικές, κοινωνικές και κλιματικές τους συνθήκες.

«Η Κύπρος παραμένει προσηλωμένη σε αυτές τις αξίες και δηλώνει έτοιμη να συμβάλει ενεργά στη διαμόρφωση μιας δίκαιης, βιώσιμης και ανθεκτικής ευρωπαϊκής γεωργίας. Με την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το πρώτο εξάμηνο του 2026, η Κύπρος θα εργαστεί με συνέπεια, προσήλωση και πνεύμα συνεργασίας για την προώθηση πολιτικών που ενισχύουν την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής γεωργίας. Στόχος μας είναι να διαμορφώσουμε ένα φιλόδοξο, ρεαλιστικό και αποτελεσματικό πρόγραμμα εργασιών για τους τομείς της Γεωργίας και της Αγροτικής Ανάπτυξης, με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες των γεωργών και των αγροτικών περιοχών μας», κατέληξε.

Η δεύτερη θεματική συζήτηση ήταν αφιερωμένη στο μέλλον της γεωργίας και των τροφίμων, με κύριο ομιλητή τον Επίτροπο Γεωργίας και Τροφίμων της ΕΕ, Κριστόφ Χάνσεν.

Στην ομιλία του, ο κ. Χάνσεν είπε ότι η διατροφή και η γεωργία αποτελούν στρατηγικό τομέα και επίσης κρίσιμο περιουσιακό στοιχείο, προσθέτοντας ότι είναι πολύ σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι γεωπολιτικές εντάσεις και «να έχουμε επίσης κατά νου την επισιτιστική ασφάλεια και την επισιτιστική κυριαρχία ως μία από τις βασικές εγγυήσεις για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση».

«Το όραμα που παρουσίασα στις αρχές Φεβρουαρίου περιλαμβάνει πολλές πρωτοβουλίες που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να καταστεί ο γεωργικός τομέας πιο ανθεκτικός, πιο ελκυστικός και να οδηγήσει επίσης σε μια παραγωγή που θα καλύπτει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση», συνέχισε.

«Τα τελευταία 10 χρόνια χάθηκαν 3 εκατομμύρια γεωργικές εκμεταλλεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχουν απομείνει μόλις 9 εκατομμύρια, οπότε αν δεν κάνουμε αυτή την αλλαγή τώρα, δεν θα είμαστε σε θέση να παράγουμε σε όλες τις περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης την επόμενη δεκαετία», προειδοποίησε.

Μια άλλη μεγάλη πρόκληση, σύμφωνα με τον Επίτροπο Χάνσεν, είναι η ανανέωση των γενεών στον αγροτικό τομέα, καθώς οι νέοι σήμερα αισθάνονται ότι διατρέχουν πάρα πολλούς κινδύνους και αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια για να ασκήσουν το επάγγελμα. «Μόνο το 1 % των νέων αγροτών είναι κάτω των 40 ετών και η μέση ηλικία της αγροτικής μας κοινότητας είναι πάνω από 57 έτη, κάτι που με ανησυχεί πραγματικά και πρέπει να αντιμετωπίσουμε», πρόσθεσε.

Όσον αφορά στις μεσογειακές χώρες, ειδικότερα, είπε ότι η πιο κοινή πρόκληση που αντιμετωπίζουν είναι η ξηρασία και, ως εκ τούτου, είναι πολύ σημαντικό να επενδύσουμε περισσότερο στις υποδομές ύδρευσης. «Πιστεύω ότι αυτή είναι μια βασική πρόκληση και, μαζί με τη συνάδελφό μου, Τζέσικα Ρόζγουολ, εργαζόμαστε επίσης για μια στρατηγική ανθεκτικότητας στον τομέα του νερού, διότι το νερό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα και δεν έχουμε επενδύσει επαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες στις υποδομές ύδρευσης», σημείωσε.

Πρόσθεσε ότι η Κύπρος έχει λάβει 3,5 εκατομμύρια ευρώ από το αγροτικό ταμείο έκτακτων αναγκών για να καλύψει εν μέρει τις ζημίες από την ξηρασία του περασμένου έτους, σημειώνοντας όμως ότι αυτό δεν είναι αρκετό: «Διαθέτουμε 450 εκατομμύρια ευρώ ετησίως σε αυτό το μικροσκοπικό ταμείο για 27 κράτη μέλη, για να βοηθήσουμε την Ισπανία με την καταστροφή στη Βαλένθια, για να βοηθήσουμε με την ξηρασία σε όλη την Ευρώπη, για να βοηθήσουμε όταν υπάρχουν δασικές πυρκαγιές, και αυτό απλά δεν είναι αρκετό», ανέφερε.

Ένα άλλο ζήτημα, σύμφωνα με τον κ. Χάνσεν, αποτελεί η πρόσβαση των αγροτών στην ασφάλιση, προσθέτοντας ότι επί του παρόντος μόνο το 20% των ευρωπαϊκών καλλιεργειών προστατεύεται από ασφαλιστικά προγράμματα.

Περιέγραψε επίσης τον υπερβολικό γραφειοκρατικό φόρτο ως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι αγρότες. Πρόσθεσε ότι η Επιτροπή έχει παρουσιάσει ένα πρώτο πακέτο απλοποίησης των διαδικασιών μόνο για την κοινή γεωργική πολιτική, εκτιμώντας ότι θα μειώσει το γραφειοκρατικό κόστος για τους αγρότες κατά 1,6 δισεκατομμύρια ετησίως και θα ανακουφίσει επίσης το έργο των εθνικών συστημάτων δημόσιας διοίκησης κατά 210 εκατομμύρια ετησίως.

«Η επόμενη ΚΑΠ θα πρέπει να είναι απλούστερη και λιγότερο γραφειοκρατική για τους αγρότες. Ας σχεδιάσουμε εργαλεία που θα είναι ελκυστικά για τους αγρότες, αλλά και οικονομικά αποδοτικά, και που θα αποφέρουν κοινά αποτελέσματα», τόνισε, προσθέτοντας ότι είναι εξίσου σημαντικό να δοθεί επαρκής ευελιξία στα κράτη μέλη, ώστε να είναι δυνατή η εφαρμογή μιας εξατομικευμένης προσέγγισης.

Η τρίτη θεματική ενότητα περιλάμβανε την παρουσίαση νομοθετικών πρωτοβουλιών και βέλτιστων πρακτικών σε εθνικό επίπεδο που επιταχύνουν τη μετάβαση σε ανθεκτικά και βιώσιμα αγροδιατροφικά συστήματα.

Στη διάσκεψη συμμετείχαν οι Πρόεδροι των Επιτροπών Γεωργίας του Κογκρέσου των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας της Ισπανίας, του κοινοβουλίου της Κροατίας, της Γερουσίας της Ιταλίας, καθώς και ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της Εθνοσυνέλευσης της Γαλλίας.

Με το πέρας της διάσκεψης θα υιοθετηθεί Κοινή Διακήρυξη, η οποία θα αποσταλεί στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και θα αποτυπώνει τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα μεσογειακά κράτη μέλη στον τομέα της γεωργίας, καθώς και τις κοινές τους επιδιώξεις, ενόψει του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2028–2034 και της επικείμενης μεταρρύθμισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.