Οικογενειακές επιχειρήσεις και Χρηματιστήριο-Άντληση κεφαλαίων μέσω εισαγωγής τους

Οι οικογενειακές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τον πυρήνα της οικονομικής δραστηριότητας, τόσο διεθνώς όσο και ειδικότερα στην Κύπρο. Σύμφωνα με σχετικές έρευνες που έγιναν, οι επιχειρήσεις αυτές αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό εταιρειών, τόσο σε αριθμό όσο και σε οικονομική συνεισφορά, με τη συμμετοχή τους στο ΑΕΠ και στην απασχόληση, να υπερβαίνει σε ποσοστό επί του συνόλου, το 50% σε πολλές οικονομίες.

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις κυριαρχούν στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες αγορές, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα από μικρές επιχειρήσεις έως μεγάλες εισηγμένες εταιρείες. Ωστόσο, αντιμετωπίζουν αυξανόμενες προκλήσεις σ΄ ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον. Οι ιδιοκτήτες τους, συνειδητοποιούν σταδιακά ότι η ανάθεση της ηγεσίας σε εξειδικευμένα στελέχη εκτός της οικογένειας, μπορεί να αποβεί επωφελής για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη της επιχείρησης.

Διάρκεια και Προκλήσεις Διαδοχής

Η βιωσιμότητα των οικογενειακών επιχειρήσεων σε επόμενες γενιές έχει αποτελέσει αντικείμενο μελετών παγκοσμίως, με τα στατιστικά στοιχεία να καταδεικνύουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν αυτές οι επιχειρήσεις, κατά τη διάρκεια της μετάβασής τους από τη μια γενιά, στην επόμενη.

Διάφορες κατά καιρούς μελέτες, που έχουν ενασχοληθεί με το θέμα αυτό, έχουν καταλήξει σε πανομοιότυπα αποτελέσματα.

Μία σχετική μελέτη που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Cornell University, αναφέρει ότι η μέση διάρκεια ζωής μίας οικογενειακής επιχείρησης είναι 24 χρόνια.

Σύμφωνα με την ίδια αυτή πηγή:

• Μόνο το 40% των οικογενειακών επιχειρήσεων επιβιώνει στη δεύτερη γενιά.
• Μόνο το 13% μεταβιβάζεται στην τρίτη γενιά.
• Μόλις το 3% καταφέρνει να παραμείνει βιώσιμο, μετά από την τέταρτη γενιά.

Σ’ άλλη σχετική με το θέμα αυτό μελέτη, που δημοσίευσε το Harvard Business School (2012), αναφέρεται ότι το 70% των οικογενειακών επιχειρήσεων, είτε αποτυγχάνουν, είτε πωλούνται πριν αναλάβει η επόμενη γενιά. Οι κύριοι λόγοι αποτυχίας περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την έλλειψη στρατηγικής διαδοχής, τη διαχείριση συγκρούσεων εντός της οικογένειας, καθώς και την εξάρτηση από τον ιδρυτή τους.

Σε μελέτη του University of Connecticut - Family Business Program, αναφέρεται ότι το 50% των οικογενειακών επιχειρήσεων αποτυγχάνουν μετά από την απώλεια των ιδρυτών τους. Μόνο στο 16% των περιπτώσεων, η μετάβαση στη νέα γενιά γίνεται με ομαλό τρόπο.

Σε μία παγκόσμια σχετική Έρευνα της Deloitte, αναφέρεται ότι οι οικογενειακές επιχειρήσεις που εφαρμόζουν στρατηγικά σχέδια διαδοχής, έχουν 25% περισσότερες πιθανότητες για να διατηρήσουν τη βιωσιμότητά τους, στη τρίτη γενιά.

Υπάρχουν πλέον ως διαπιστώνεται, αρκετά στελέχη των νεότερων γενιών που συμμετέχουν στη διοίκηση οικογενειακών επιχειρήσεων, τα οποία επιθυμούν την μετατροπή των οικογενειακών επιχειρήσεων σε δημόσιες εισηγμένες εταιρείες, καθώς αντιλαμβάνονται ότι τα οφέλη που θα προκύπτουν από την εισαγωγή μίας επιχείρησης σε χρηματιστήριο, υπερτερούν των όποιων μειονεκτημάτων, ώστε να διατηρηθεί η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και βιωσιμότητα της.

Οφέλη Εισαγωγής στο Χρηματιστήριο

Στο σύγχρονο, απαιτητικό και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο των επιχειρήσεων, η εισαγωγή μίας εταιρείας σε Αγορές, η οποία κατηγοριοποιείται ως οικογενειακή και μικρομεσαία σε χρηματιστηριακή αγορά, θα μπορούσε να της προσδώσει μία εναλλακτική διέξοδο, τόσο σε θέματα ευκολότερης και πιο ομαλής διαδοχής, αναγνωρισιμότητα, διευρυμένες επιλογές ρευστότητας και πρόσβασης σε επενδυτές, καθώς και να ωθήσει τέτοιες εταιρείες σε βελτίωση των μεθόδων της εταιρικής διακυβέρνησης τους.

Είναι γεγονός ότι αριθμός ιδιωτικών επιχειρήσεων ως συμπεραίνεται επιπλέον μέσα και από σχετική με το θέμα μελέτη της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Χρηματιστηρίων (World Federation of Exchanges - WFE) με τίτλο “Family Firms and Listing Opportunities for Public Capital Markets”, διστάζουν να προχωρήσουν με την εισαγωγή τους στις Αγορές, εφόσον εκτιμούν ότι θα απωλέσουν τον έλεγχο της επιχείρησης τους, θα διαβρωθούν ενδεχομένως οι ενδοοικογενειακές σχέσεις τους και θα διαφοροποιηθεί το μελλοντικό στρατηγικό πλάνο της επιχείρησης.

Ωστόσο, στην ίδια μελέτη διαπιστώνεται ότι τις πιο πάνω απόψεις, δεν τις συμμερίζεται η πλειοψηφία των οικογενειακών επιχειρήσεων που εισήχθηκαν σε χρηματιστηριακές αγορές, εφόσον βάσει των εμπειρικών επισημάνσεων τους, τα πραγματικά δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά. Συγκεκριμένα συμπεραίνονται μεταξύ άλλων τα εξής:

(α) η μετατροπή τους σε δημόσιες εισηγμένες εταιρείες δεν είχε αρνητική επίπτωση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της επιχείρησης, ενώ αντιθέτως σ’ αρκετά θέματα και πτυχές της επιχειρηματικής δραστηριότητας τους, καταγράφηκε ιδιαίτερα θετικός αντίκτυπος.

(β) Επιπρόσθετα, η μετατροπή ιδιωτικών οικογενειακών επιχειρήσεων σε δημόσιες εισηγμένες εταιρείες, επέφερε την εισαγωγή καλύτερης οργανωτικής δομής και εταιρικής διακυβέρνησης, βοήθησε τις εταιρείες σε ποιοτική αναβάθμιση τους, καταγράφηκαν αυξημένα επίπεδα επαγγελματισμού, ενώ πρόσθετα μία τέτοια εξέλιξη, συνέβαλε στη δημιουργία και αξιοποίηση νέων επιχειρηματικών ευκαιριών.

Από τα ευρήματα της έκθεσης αυτής καθώς κι’ άλλων συναφών με το θέμα μελετών, συμπεραίνεται ότι επιχειρήσεις που θα εισαχθούν σε κάποιο στάδιο σε Αγορές, μπορούν να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση με καλύτερους όρους και να αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα, σε σχέση με τις μη εισηγμένες οικογενειακές επιχειρήσεις.

Συνεπώς, αρκετές από τις οικογενειακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται παγκόσμια, καθίστανται μελλοντικά πιο ανταγωνιστικές και κερδοφόρες μέσω της εισαγωγής τους σε Αγορές, συνδράμοντας έτσι πιο ουσιαστικά και ικανοποιητικά, στην ευρύτερη προσπάθεια για την περαιτέρω ανάπτυξη και μελλοντική βιωσιμότητα τους.

Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου

Το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου παρέχει ένα διευρυμένο φάσμα αγορών και επιλογών σε Αγορές, προϊόντα και υπηρεσίες του, για την εισαγωγή αξιών που εκδίδονται από επιχειρήσεις.

Ειδικότερα σημειώνεται ότι για τους σκοπούς ενθάρρυνσης των δυναμικών και αναπτυξιακών εταιρειών της Κύπρου, το Χρηματιστήριο λειτουργεί κατά τα τελευταία χρόνια, τον εγκεκριμένο από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βάσει ευρωπαϊκών Οδηγιών, Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης του – ΠΜΔ (Multilateral Trading Facility), όπου οι εταιρείες με σχετικά πιο ελαστικά κριτήρια και υποχρεώσεις, συγκριτικά με τη ρυθμιζόμενη αγορά, μπορούν να βρουν διέξοδο για εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο και για την άντληση απαραίτητων κεφαλαίων και την περαιτέρω ανάπτυξη τους.

Συνεπώς, το Χρηματιστήριο με τη ΝΕΑ αγορά του, πρόσθετα από τη Ρυθμιζόμενη - παραδοσιακή Αγορά του, προσφέρει ένα ευρύ φάσμα επιλογών στις εταιρείες προς εισαγωγή στο ΧΑΚ, μέσω της εισαγωγής Μετοχών, εταιρικών Ομολόγων, Grenn Bonds, [“Πράσινα”) Ομόλογα], κ.α.

Λαμβάνοντας υπόψη την ώθηση που δίδεται για την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση την τρέχουσα περίοδο, μέσα κι’ από το Capital Market Union και τα Reports Letters και Draghi, θα πρέπει και στην Κύπρο πλέον κατ΄ αντιστοιχία, οι επιχειρηματίες με ανάλογο όραμα, να ατενίσουν προς το μέλλον και να αξιοποιήσουν την Αγορά του ΧΑΚ.

Σε πολλές οικογενειακές ιδιωτικές επιχειρήσεις, είμαι σίγουρος ότι η νεότερη γενιά που είναι επαρκώς εφοδιασμένη με εμπειρίες και σπουδές και με πιο εύκολη προσαρμοστικότητα σε νέες εξελίξεις, μπορεί να αφουγκραστεί τα μηνύματα των καιρών και να δράσει ανάλογα.

Ως προαναφέρθηκε, η επιλογή για εισαγωγή των αξιών εταιρειών στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου, θα μπορούσε να δώσει στις ιδιωτικές οικογενειακές εταιρείες, σημαντική προστιθέμενη αξία, καθώς και να τις βοηθήσει στην επίτευξη των στρατηγικών στόχων τους.

Πεποίθηση μου συνεπώς είναι ότι το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου θα πρέπει κατά τα επόμενα χρόνια να τεθεί πιο ουσιαστικά και πρακτικά στο χάρτη της ανάπτυξης του επιχειρείν της Κύπρου, συμβάλλοντας με ουσιαστικό τρόπο, τόσο στην επιβίωση, όσο και στην ανάπτυξη των Κυπριακών οικογενειακών επιχειρήσεων.

*Πρόεδρος Συμβουλίου Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου