Κατερίνα Καποδίστρια: Γιατί η Ε.Ε. πρέπει να κάνει περισσότερα για τη βιωσιμότητα της αυτοκινητοβιομηχανίας

Τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η αυτοκινητοβιομηχανία για την επίτευξη των στόχων της Ε.Ε. για τις εκπομπές ρύπων έως το 2030, αναλύει η Senior Consultant στην SEC Newgate EU (Βρυξέλλες), Κατερίνα Καποδίστρια σε συνέντευξή της στο InBusinessNews.

«Παρόλο που η βιομηχανία δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα των πρωτοβουλιών της Ε.Ε., η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να κάνει περισσότερα για να είναι η νομοθεσία εφικτή για τον κλάδο και ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο», αναφέρει, μεταξύ άλλων.

Η Κατερίνα Καποδίστρια είναι έμπειρη επαγγελματίας σε θέματα πολιτικής, έχοντας εργαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια στις Βρυξέλλες σε ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και συμβουλευτικές εταιρείες δημόσιων υποθέσεων.

Η ειδικότητά της επικεντρώνεται στην εξωτερική πολιτική της Ε.Ε., την βιωσιμότητα, το ESG, την υγειονομική περίθαλψη και τις μεταφορές. Είναι απόφοιτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Mansfield College) με μεταπτυχιακό στην ευρωπαϊκή πολιτική και μιλά πέντε γλώσσες.

Όπως η ίδια επισημάνει, με την έναρξη της Πράσινης Συμφωνίας δρομολογήθηκε επίσης η φιλόδοξη πορεία της Ε.Ε. προς την απαλλαγή του τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας από τον άνθρακα, με την απόφαση για τον τερματισμό των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων που εκπέμπουν CO2 έως το 2035 να καθορίζει την κατεύθυνση της απεξάρτησης από τον άνθρακα στις οδικές μεταφορές.

«Η δέσμη αυτή έχει εκτεταμένες επιπτώσεις, επηρεάζοντας όχι μόνο τους Ευρωπαίους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, αλλά και τους προμηθευτές και τις αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο. Η επιτυχής εφαρμογή της αναμένεται να καταστήσει την Ευρώπη ηγέτιδα στον επαναπροσδιορισμό της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης σε παγκόσμια κλίμακα», τονίζει.

Πώς επηρέασε η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία την προσέγγιση των επιχειρήσεων προς την βιωσιμότητα;

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία δρομολογήθηκε το 2019 ως απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην παγκόσμια κλιματική κρίση, καθορίζει την στρατηγική της Ευρώπης για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών και την μετατροπή της σε μια οικονομία με αποδοτική χρήση των πόρων έως το 2050.

Η Πράσινη Συμφωνία της Ε.Ε. εισάγει μια σειρά μέτρων με στόχο την ενίσχυση της πράσινης οικονομίας της Ευρώπης, που κυμαίνονται από τα χρηματοδοτικά μέσα για την πράσινη μετάβαση, τις επενδύσεις σε ανατρεπτικές καθαρές τεχνολογίες, έως την αποκατάσταση και την διατήρηση βιοποικιλόμορφων οικοσυστημάτων.

Στο πλαίσιο αυτό, με την έναρξη της Πράσινης Συμφωνίας δρομολογήθηκε επίσης η φιλόδοξη πορεία της Ε.Ε. προς την απαλλαγή του τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας από τον άνθρακα, με την απόφαση για τον τερματισμό των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων που εκπέμπουν CO2 έως το 2035 να καθορίζει την κατεύθυνση της απεξάρτησης από τον άνθρακα στις οδικές μεταφορές.

Η δέσμη αυτή έχει εκτεταμένες επιπτώσεις, επηρεάζοντας όχι μόνο τους Ευρωπαίους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, αλλά και τους προμηθευτές και τις αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο. Η επιτυχής εφαρμογή της αναμένεται να καταστήσει την Ευρώπη ηγέτιδα στον επαναπροσδιορισμό της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης σε παγκόσμια κλίμακα.

Η Πράσινη Συμφωνία της Ε.Ε. έχει διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις προσεγγίζουν τη βιωσιμότητα. Αυτό που έχει ξεδιπλωθεί ως αποτέλεσμα είναι μια σειρά νομοθετικών προτάσεων και αναθεωρήσεων που θέτουν τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διακυβερνητικές πτυχές (ESG) στο επίκεντρο της επιχειρηματικής ατζέντας.

Το ESG αφορά τις πιθανές επιπτώσεις που έχει η επιχείρησή σας στο περιβάλλον, τους κοινωνικούς παράγοντες και τον βαθμό στον οποίο έχετε χρηστή διακυβέρνηση. Όλα αυτά επηρεάζουν την άδειά σας να λειτουργείτε στον έξω κόσμο.

Διαχειρίζεται η επιχείρησή σας το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα; Τι κάνετε για να ενισχύσετε την ποικιλομορφία στον χώρο εργασίας; Σε ποιο βαθμό είστε διαφανής ως προς τη συνεισφορά σας στην χώρα που δραστηριοποιήστε; Όλες αυτές οι εκτιμήσεις έχουν βαθύ αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις προσεγγίζουν τις προσπάθειες τους για βιωσιμότητα.

Οι προκλήσεις για την αυτοκινητοβιομηχανία

Πιο συγκεκριμένα, ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η αυτοκινητοβιομηχανία για την επίτευξη των αυστηρών στόχων της Ε.Ε. για τις εκπομπές ρύπων έως το 2030;

Στο πλαίσιο της εκπλήρωσης των στόχων της Ε.Ε. για το 2030, που αφορούν την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% σε σύγκριση με επίπεδα του 1990, η αυτοκινητοβιομηχανία έχει προβεί σε σημαντικές τεχνολογικές καινοτομίες στον τομέα της απαλλαγής από τον άνθρακα, προκειμένου να προηγηθεί αυτής της καμπύλης.

Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι ένας από τους πιο δυναμικούς και καινοτόμους κλάδους της οικονομίας, προωθώντας την καινοτομία και την βιωσιμότητα με 30 δισεκατομμύρια ευρώ σε ετήσιες επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη και 1,7 εκατομμύρια άμεσες θέσεις εργασίας.

Ωστόσο, η αυτοκινητοβιομηχανία αντιμετωπίζει μια σειρά από ζητήματα που απαιτούν ευέλικτη προσαρμογή σε δύσκολες οικονομικές και γεωπολιτικές συνθήκες, καθώς εργάζεται για την προώθηση εναλλακτικών καυσίμων, όπως η πράσινη ηλεκτρική ενέργεια και το υδρογόνο.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα, καθώς η ευρωπαϊκή βιομηχανία προσπαθεί να ανταγωνιστεί με γίγαντες της αγοράς όπως η Κίνα.

Οι Κινέζοι κατασκευαστές αυτοκινήτων κυριαρχούν στην παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων (EVs) και οι αναλύσεις δείχνουν ότι η τιμή αγοράς των EVs στην Κίνα είναι 20-30% χαμηλότερη από εκείνη των Ευρωπαίων κατασκευαστών.

Παρόλο που η βιομηχανία δεν αμφισβητεί τη νομιμότητα των πρωτοβουλιών της Ε.Ε., η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να κάνει περισσότερα για να είναι η νομοθεσία εφικτή για τον κλάδο και ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η μετάβαση στα ηλεκτρικά οχήματα

Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσει η αυτοκινητοβιομηχανία την μετάβαση στα ηλεκτρικά οχήματα και ποιες εξελίξεις στις υποδομές απαιτούνται γι' αυτό;

Για να επιτευχθεί ο στόχος της Ε.Ε. για μηδενικούς ρύπους, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα πρέπει να αντιπροσωπεύουν το 75% των παγκόσμιων πωλήσεων επιβατικών αυτοκινήτων έως το 2030.

Μέχρι το 2035, οι μεγαλύτερες αγορές αυτοκινήτων θα πρέπει να είναι πλήρως ηλεκτρικές. Η απανθρακοποίηση από μόνη της δεν μπορεί να εξασφαλίσει την πράσινη μετάβαση της βιομηχανίας, και η μακροπρόθεσμη επιτυχία εξαρτάται από τη θετική εμπλοκή με μια ευρύτερη ατζέντα ESG.

Η συμπεριφορά των καταναλωτών διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για την επίτευξη της πράσινης μετάβασης και της υιοθέτησης των EV, και φαίνεται ότι είναι ένας παράγοντας που πολύ συχνά παραβλέπεται από τους ευρωπαίους νομοθέτες.

Συγκεκριμένα, οι υποδομές φόρτισης και ανεφοδιασμού με υδρογόνο για την υποστήριξη αυτών των EV πρέπει να αποτελέσουν βασική προϋπόθεση για την επιτάχυνση της απεξάρτησης του τομέα από τον άνθρακα.

Οι πρώτοι χρήστες που θα υιοθετήσουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι πιθανότατα υψηλόμισθοι που θα μπορούν να τα συνδέσουν στο σπίτι τους ή στο γκαράζ τους. Για να μπορέσουν όμως όλοι οι οδηγοί να κάνουν τη μετάβαση από τα οχήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης (ICE), απαιτείται σημαντική δημόσια υποδομή για την υποστήριξη όσων δεν έχουν πρόσβαση σε ιδιωτικό χώρο στάθμευσης.

Οι επενδύσεις σε τέτοιες υποδομές δεν είναι επί του παρόντος υποχρεωτικές για τα κράτη μέλη. Αυτό διαιωνίζει τις υφιστάμενες διαφορές στην υποδομή φόρτισης μεταξύ Βόρειας Ευρώπης και της Νότιας & Κεντρικής Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.

Το «άγχος φόρτισης», ή το άγχος της αυτονομίας, γίνεται η κύρια ανησυχία για τους δυνητικούς καταναλωτές ηλεκτρικών οχημάτων, με την κλιμάκωση των δημόσιων υποδομών φόρτισης να είναι ζωτικής σημασίας για τη βιώσιμη υιοθέτηση των ηλεκτρικών οχημάτων.

Εάν οι καταναλωτές πρέπει να πληρώσουν περισσότερο για ένα ευρωπαϊκό ηλεκτρικό όχημα ή δεν μπορούν να βασιστούν σε επαρκή υποδομή φόρτισης για τη νέα τους πράσινη επένδυση, δεν θα ενδιαφερθούν.

Η ιεράρχηση των επενδύσεων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα σε υποδομές φόρτισης κατά τα επόμενα χρόνια είναι απαραίτητη, και με το σωστό πλαίσιο πολιτικής για την τεχνολογία φόρτισης οχημάτων προς το δίκτυο, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μπορούν να αποτελέσουν καταλύτη για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές στο δίκτυο.

Ο αντίκτυπος στις διαδικασίες παραγωγής αυτοκινήτων

Τι αντίκτυπο προβλέπετε ότι θα έχει η ατζέντα της Ε.Ε. για τα ESG στις αλυσίδες εφοδιασμού και τις διαδικασίες παραγωγής αυτοκινήτων;

Αναμένουμε να δούμε μια συνεχή ώθηση για πολιτικές ESG στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια, και αυτό θα επηρεάσει αναμφίβολα τον τρόπο με τον οποίο η αυτοκινητοβιομηχανία θα μετασχηματίσει τις παραγωγές της σε απάντηση.

Για να μειωθούν τα σημεία συμφόρησης και οι εξαρτήσεις, η αυτοκινητοβιομηχανία θα χρειαστεί ανθεκτικές, κυκλικές και βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού με επίκεντρο τις μπαταρίες, τους ημιαγωγούς και τα πράσινα υλικά.

Η από άκρη σε άκρη διαφάνεια στα κριτήρια ESG, όπως η ψηφιακή ιχνηλασιμότητα, θα αποτελέσει επίσης σημαντικό τρόπο για να γίνουν οι κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού πιο βιώσιμες και θα επιτρέψει στη βιομηχανία να παραμείνει στην πρώτη γραμμή των επιδόσεων ESG για να εξασφαλίσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ευρώπης.

Κοιτάζοντας μπροστά στην επερχόμενη ευρωπαϊκή θητεία 2024-2029, αναμένουμε ότι η απαλλαγή του τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας από τον άνθρακα θα παραμείνει βασικό θέμα στον πολιτικό διάλογο.

Ειδικότερα, η επόμενη θητεία της Ε.Ε. θα επικεντρωθεί στην περαιτέρω εφαρμογή των πρωτοβουλιών της για τη βιωσιμότητα και τα ESG, επιτρέποντας την ανάπτυξη λύσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μηδενικών και χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Το ESG ήρθε για να μείνει

Το ESG είναι μια από τις μεγαλύτερες τάσεις που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Ήρθε το ESG για να μείνει και τι σημαίνει πρακτικά για τις επιχειρήσεις;

Το ESG έχει διεισδύσει σε όλες τις εκφάνσεις του επιχειρηματικού λεξιλογίου και του καθορισμού στρατηγικής-ρωτήστε οποιονδήποτε ιδιοκτήτη επιχείρησης που έχει συμμετάσχει σε μια συζήτηση σε πάνελ ή σε μια συνάντηση για τις σχέσεις με τους επενδυτές τα τελευταία χρόνια.

Οι κυπριακές επιχειρήσεις βρίσκονται ακόμη στα αρχικά στάδια της κατανόησης του καλύτερου τρόπου ενσωμάτωσης του ESG στις δραστηριότητές τους και φαίνεται να αξιολογούν και να βαθμολογούν προσεκτικά τις δηλώσεις, τις στρατηγικές και τις δράσεις τους, καθώς βλέπουν μπροστά τους τις διαφαινόμενες πολιτικές ανησυχίες.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο-το ESG ήρθε για να μείνει και θα χτυπήσει τις πόρτες των ιδιοκτητών επιχειρήσεων νωρίτερα απ' ό,τι νομίζουν. Ένα επικείμενο σημείο καμπής για την εταιρική διαφάνεια είναι η οδηγία της ΕΕ για την υποβολή εκθέσεων εταιρικής βιωσιμότητας (CSRD).

Στόχος της είναι να ενισχύσει και να επεκτείνει τους κανόνες σχετικά με την υποχρεωτική κοινωνική και περιβαλλοντική αναφορά, να δημιουργήσει μια κουλτούρα διαφάνειας σχετικά με τη βιωσιμότητα και να διασφαλίσει ότι οι επενδυτές έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται για να αξιολογήσουν τους επενδυτικούς κινδύνους.

Αφού τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του 2023, ο πρώτος γύρος υποχρεωτικής υποβολής εκθέσεων θα πραγματοποιηθεί το 2024 για τις μεγάλες και εισηγμένες εταιρείες. Για τις ευρωπαϊκές ΜΜΕ, η υποβολή εκθέσεων θα πραγματοποιηθεί το 2026, με δυνατότητα «εξαίρεσης» μέχρι το 2028.

Οι λέξεις-κλειδιά για τη θητεία 2024-2029

Με τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα διεξαχθούν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου, τι μπορούμε να περιμένουμε πολιτικά στο εγγύς μέλλον;

Οι λέξεις-κλειδιά για τη θητεία 2024-2029 θα είναι η «ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα».

Ενώ οι πολιτικές ESG θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται σε επίπεδο κρατών μελών τα επόμενα χρόνια, αναμένουμε πως η πολιτική βιωσιμότητας ευρύτερα θα χρησιμοποιηθεί ως αγωγός για την ενίσχυση της βιομηχανικής ικανότητας και της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης - σε αντίθεση με το να λειτουργεί ως αυτοσκοπός.

Από την πανδημία COVID-19, τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή μέχρι την κρίση του κόστους ζωής, η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και η μείωση της εξάρτησής της από γίγαντες της αγοράς όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα έχουν κυριαρχήσει ως στρατηγικές επιταγές.

Αυτό θα επιδεινωθεί από την αναμενόμενη αύξηση της υποστήριξης συντηρητικών ομάδων όπως οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί & Μεταρρυθμιστές (ECR) και η Ομάδα Ταυτότητας & Δημοκρατίας (ID) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Τα κόμματα αυτά έχουν ήδη σηματοδοτήσει την πρόθεσή τους να μετατοπίσουν την εστίαση της Ε.Ε. προς την διευκόλυνση της βιομηχανίας και την τόνωση της ανάπτυξης αντί της προστασίας του περιβάλλοντος.

Είναι σημαντικό ότι οι ομάδες αυτές μοιράζονται την πεποίθηση ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει βλάψει την ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε. και έχει αποδυναμώσει το επιχειρηματικό της τοπίο, θεωρώντας, ως εκ τούτου, απαραίτητο να δοθεί προτεραιότητα στην ανταγωνιστικότητα έναντι των φιλοδοξιών βιωσιμότητας.

Τούτου λεχθέντος, ας μην πιστεύουμε ότι οι επιχειρηματικές απαιτήσεις ESG θα εκλείψουν μετά τις 9 Ιουνίου.

Αντίθετα, θα είναι ζωτικής σημασίας για τις επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τις προσπάθειές τους στον τομέα του ESG για να αποδείξουν ότι συμβάλλουν σε ένα πολύ πιο πιεστικό ζήτημα-τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.