Έλενα Καρκώτη: Στις προτεραιότητες της ΕΚΚ η αντιμετώπιση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού

«Δεδομένης της σημασίας των χρηματοοικονομικών στη σύγχρονη κοινωνία, η αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης -του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού- συγκαταλέγεται στις προτεραιότητες της Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου(ΕΚΚ)», σημειώνει η Λειτουργός Α στο Τμήμα Στρατηγικής, Διεθνών Σχέσεων και Επικοινωνίας της ΕΚΚ, Έλενα Καρκώτη.

Σε συνέντευξή της στο InBusinessNews, η Έλενα Καρκώτη επισημαίνει ότι οι άνθρωποι συχνά δεν βλέπουν τα άμεσα οφέλη της βασικής χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και δίνουν προτεραιότητα σε άλλους τομείς μάθησης.

«Έχουμε διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση μιας νέας Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στην Κύπρο και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε κατά την επικείμενη υλοποίησή της», υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου (ΕΚΚ) εργάζεται για να ενισχύσει τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό στην Κύπρο. Τι έφερε αρχικά το πρόβλημα αυτό στην προσοχή της ΕΚΚ;

Οι χρηματοοικονομικές γνώσεις στην Ε.Ε. είναι κατά μέσο όρο χαμηλές. Το ίδιο και στην Κύπρο, και η δική μας ανάλυση καθώς και εκείνη άλλων φορέων, έχει εντοπίσει σημαντικά επίπεδα χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Γενικότερα, οι έρευνες σε παγκόσμια κλίμακα αναδεικνύουν σταθερά χαμηλά επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.

Ένα σημαντικό εμπόδιο για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό είναι η έλλειψη κινήτρων ή ενδιαφέροντος για την εκμάθηση σημαντικών χρηματοοικονομικών δεξιοτήτων και εννοιών.

Οι άνθρωποι συχνά δεν βλέπουν τα άμεσα οφέλη της βασικής χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και δίνουν προτεραιότητα σε άλλους τομείς μάθησης.

Επιπλέον, οι χρηματοοικονομικές έννοιες μπορεί να είναι πολύπλοκες και εκφοβιστικές για πολλούς ανθρώπους, ιδίως για όσους έχουν περιορισμένη προηγούμενη έκθεση ή εκπαίδευση στα χρηματοοικονομικά. Η πολυπλοκότητα της ορολογίας που χρησιμοποιείται μερικές φορές και οι αφηρημένες έννοιες μπορεί να λειτουργήσουν ως εμπόδιο στην κατανόηση.

Ιδιαίτερα τώρα, εν μέσω αυτής της περιόδου παγκόσμιας αναταραχής, οι ανισότητες αυτές έχουν βαθύνει και οι περισσότεροι από εμάς ασχολούμαστε με άμεσες ανησυχίες όπως η εκπαίδευση, η εργασία, η οικογένεια και το γενικότερο κόστος ζωής, και αυτό μπορεί να αφήνει λίγο χρόνο ή το διανοητικό εύρος για να μάθουμε τις βασικές πτυχές του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.

Στο παρελθόν, αν και συμμετείχαν αρκετοί ενδιαφερόμενοι, οι προσπάθειες για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού δεν γίνονταν πάντα με τρόπο συνεργατικό. Χωρίς συντονισμένες προσπάθειες μεταξύ ρυθμιστικών αρχών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, κυβερνητικών οργανισμών και ιδιωτικών οργανώσεων, η συνολική αποτελεσματικότητα και εμβέλεια μπορεί να διακυβευθεί.

Με ποιους τρόπους η ΕΚΚ εργάζεται για να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια και να βελτιώσει τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό;

Δεδομένης της σημασίας των χρηματοοικονομικών στη σύγχρονη κοινωνία, η αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και έχουμε υιοθετήσει μια πολύπλευρη προσέγγιση για την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού.

Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η χρηματοοικονομική εκπαίδευση θα πρέπει να ξεκινά από νωρίς και να αποτελεί μέρος του βασικού προγράμματος σπουδών στα σχολεία. Για το λόγο αυτό, η ΕΚΚ έχει τονίσει την ανάγκη ενσωμάτωσης ενός ανεξάρτητου μαθήματος χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στο βασικό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο θα είναι διαθέσιμο σε όλα τα παιδιά.

Έχουμε διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση μιας νέας Εθνικής Στρατηγικής για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στην Κύπρο και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε κατά την επικείμενη υλοποίησή της.

Πρόκειται για μια σημαντική πρωτοβουλία που έχει επωφεληθεί από τον συντονισμό, τη συγκέντρωση πόρων και την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ ρυθμιστικών αρχών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, κυβερνητικών φορέων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών.

Παράλληλα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχωρά με το δικό της εκπαιδευτικό πρόγραμμα και συνεχίζει να συμμετέχει σε άλλες πρωτοβουλίες με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς.

Για παράδειγμα, φέτος, αναπτύξαμε χρηματοοικονομικό εκπαιδευτικό υλικό για όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, ώστε να διασφαλιστεί η ολοκληρωμένη κάλυψη.

Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι οι νέοι αποτελούν μια αυξανόμενη δύναμη στην επενδυτική αγορά και ότι υπάρχει μια αυξανόμενη όρεξη για πιο ριψοκίνδυνα προϊόντα, γι' αυτό και η ΕΚΚ έχει αναπτύξει μια σειρά εργαλείων και πόρων στον ιστότοπό της για νέους και ενήλικες.

Αυτοί οι πόροι περιλαμβάνουν έναν κόμβο χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης που επιτρέπει στους ανθρώπους να δοκιμάσουν τις χρηματικές τους δεξιότητες σε ένα κουίζ γνώσεων, καθώς και μια σειρά οδηγών για επενδυτές, όπως ένας οδηγός για την προστασία των επενδυτών από την απάτη και ένας οδηγός για τις βιώσιμες επενδύσεις.

Στόχος μας καθ' όλη τη διάρκεια ήταν να μετατρέψουμε πολύπλοκες οικονομικές έννοιες σε εύκολα κατανοητή γλώσσα και να ενισχύσουμε τη συνολική οικονομική εκπαίδευση, δεδομένου ότι η έλλειψή της έχει επανειλημμένα αποδειχθεί πολύ επιζήμια για τη μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία ενός ατόμου.

Η ΕΚΚ συμμετέχει επίσης σε παγκόσμιες εκστρατείες, όπως η πρόσφατη εκστρατεία Global Money Week, για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης που αποκτάται από νωρίς στη ζωή.

Φέτος, στο πλαίσιο της δέσμευσής μας για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού μεταξύ των παιδιών, των εφήβων και των φοιτητών, η ΕΚΚ διοργάνωσε σειρά διαλέξεων σε σχολεία και πανεπιστήμια.

Οι διαλέξεις αυτές αποσκοπούσαν στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας χρηματοοικονομικής ευαισθητοποίησης και στην παροχή μιας διαδραστικής και ελκυστικής μαθησιακής εμπειρίας, προσαρμοσμένης στις διάφορες ηλικιακές ομάδες.

Ποιοι θεωρείτε ότι είναι οι κυριότεροι κίνδυνοι που πρέπει να προσέχουν οι άνθρωποι για να μην χάσουν τα χρήματά τους; Υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν να λάβουν για την καλύτερη προστασία τους; Είναι ορισμένες ομάδες του πληθυσμού πιο ευάλωτες;

Ως αποτέλεσμα των διαδικτυακών επενδύσεων και της ευρείας χρήσης των πλατφόρμων κοινωνικής δικτύωσης, έχει δημιουργηθεί ένα πλήρως ψηφιοποιημένο επενδυτικό περιβάλλον που παρέχει εύκολη και αποτελεσματικότερη πρόσβαση σε ποικίλες πληροφορίες.

Αν και οι διαδικτυακές επενδύσεις και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν, κατά κάποιο τρόπο, προσφέρει ευκολότερη και αποτελεσματικότερη πρόσβαση στις επενδύσεις και έχουν αποφέρει οφέλη όσον αφορά την ένταξη στη χρηματοπιστωτική αγορά, δυστυχώς, οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι και η απάτη έχουν αυξηθεί.

Τα άτομα θα πρέπει πάντα να είναι επιφυλακτικά απέναντι στα επενδυτικά σχήματα που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια των καθημερινών ψηφιακών αλληλεπιδράσεών τους και υπόσχονται μη ρεαλιστικές αποδόσεις ή εγγυημένα κέρδη. Αυτές οι άτυπες συστάσεις είναι συνήθως απάτες και μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές οικονομικές απώλειες.

Η ενασχόληση με επενδύσεις υψηλού κινδύνου χωρίς πλήρη κατανόηση των σχετικών κινδύνων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες. Είναι σημαντικό να διεξάγετε ενδελεχή έρευνα για να αξιολογήσετε την αξιοπιστία μιας επενδυτικής εταιρείας ή ενός ατόμου και να ζητάτε επαγγελματική συμβουλή πριν επενδύσετε. Η κατανόηση των βασικών οικονομικών εννοιών, των επενδυτικών αρχών και η αναγνώριση των κινδύνων είναι ζωτικής σημασίας.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, όπως και οι περισσότερες ρυθμιστικές αρχές, διαθέτει στον ιστότοπό της ένα τμήμα που απαριθμεί όλες τις επιχειρήσεις στην Κύπρο που υπόκεινται σε ρύθμιση και, ως εκ τούτου, εποπτεύονται στενά από εμάς.

Όταν επενδύουν, οι επενδυτές θα πρέπει να επιδιώκουν τη διαφοροποίηση των επενδύσεών τους λόγω της αστάθειας της αγοράς. Η διαφοροποίηση μπορεί να βοηθήσει στον μετριασμό των ζημιών και στη διατήρηση του πλούτου μακροπρόθεσμα.

Τα άτομα πρέπει να είναι σε εγρήγορση σε σχέση με τις προωθητικές ενέργειες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις τακτικές πωλήσεων με υψηλή πίεση και τις υποσχέσεις για υψηλές αποδόσεις. Δυστυχώς, οι νέοι και οι ηλικιωμένοι είναι συχνά πιο ευάλωτοι στους απατεώνες και γίνονται συχνά στόχος.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η εκπαίδευση των παιδιών και των εφήβων σχετικά με τις βασικές οικονομικές έννοιες, τις υπεύθυνες δαπάνες, τις αποταμιευτικές συνήθειες και τον τρόπο λειτουργίας των μακροπρόθεσμων επενδύσεων μπορεί να συμβάλει στον μετριασμό των κινδύνων.

Η δια βίου μάθηση και η παροχή πληροφοριών και πόρων στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας για το πώς να αναγνωρίζουν και να αποφεύγουν την οικονομική εκμετάλλευση είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την προστασία της οικονομικής τους ευημερίας.

Συνολικά, η ευαισθητοποίηση, η προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και η εφαρμογή προληπτικών μέτρων μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα όλων των ηλικιών να προστατευτούν καλύτερα από τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους και να αποφύγουν σημαντικές απώλειες.

Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας που θέτουν σε κίνδυνο το κοινό; Μπορεί η σωστή χρήση της τεχνολογίας να προστατεύσει τους ανθρώπους από την εξαπάτηση;

Η διάχυτη χρήση της τεχνολογίας έχει δημιουργήσει ένα ψηφιακό τοπίο όπου η παραπληροφόρηση εξαπλώνεται ταχύτατα, οδηγώντας σε οικονομική ζημία ανυποψίαστων ατόμων.

Η εκτεταμένη χρήση των smartphones, η διαφήμιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι οικονομικοί παράγοντες επιρροής ("finfluencers") που είναι σε θέση να προσεγγίσουν ένα ευρύ κοινό έχουν συμβάλει σημαντικά στους επενδυτικούς κινδύνους.

Η απουσία κουλτούρας διαχείρισης των χρημάτων και ορισμένες οικονομικές συμπεριφορές και στάσεις επιτείνουν την ευπάθεια του κοινού σε απάτες που γίνονται όλο και πιο εξελιγμένες.

Σε συνδυασμό με τα χαμηλά επίπεδα οικονομικών γνώσεων και δεξιοτήτων, αυτό δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για εκμετάλλευση.

Ταυτόχρονα, η τεχνολογία μπορεί να παρέχει απαράμιλλη πρόσβαση σε εκπαιδευτικούς πόρους, να προάγει την οικονομική ένταξη και να επιτρέπει στα άτομα να ενισχύσουν τον οικονομικό τους αλφαβητισμό και τις δεξιότητές τους μέσω διαδικτυακών εκπαιδευτικών πλατφόρμων, σεμιναρίων και διαδραστικών εργαλείων.

Αξιοποιώντας την τεχνολογία για μάθηση, τα άτομα μπορούν να ενδυναμωθούν με τις γνώσεις που απαιτούνται για τον εντοπισμό και την αποφυγή δόλιων συστημάτων.

Στον τομέα αυτό συντελείται συναρπαστικό έργο και οι προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ ρυθμιστικών αρχών, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και άλλων ενδιαφερομένων ανοίγουν το δρόμο προς την ανάπτυξη νέων εργαλείων και πρωτοβουλιών που προστατεύουν την οικονομική ευημερία του κοινού και αποτρέπουν τα άτομα από το να πέσουν θύματα οικονομικής απάτης.

Σε τελική ανάλυση, αυτή η συνεργασία μπορεί μόνο να προωθήσει ένα ασφαλέστερο και πιο ενημερωμένο χρηματοοικονομικό περιβάλλον για όλους.

Στρατηγικός στόχος της ΕΚΚ είναι να ενδυναμώσει τις μελλοντικές γενιές με τις απαραίτητες γνώσεις, στάσεις και δεξιότητες για την αποτελεσματική διαχείριση των οικονομικών τους και τη λήψη τεκμηριωμένων οικονομικών αποφάσεων στο μέλλον, ενισχύοντας παράλληλα την ικανότητα του κοινού να προστατεύεται από τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις.