Σχέδιο Ανακάμψης και Ανθεκτικότητας: Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα και πώς προχωρά η υλοποίηση

Τρία περίπου χρόνια μετά την έγκριση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) Κύπρου, η υλοποίηση και συνάμα η διοχέτευση των σχετικών κονδυλίων επιτυγχάνεται.

Πρόκειται ουσιαστικά για τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της χώρας μας, για την αξιοποίηση πόρων €1.22 δισ. μέχρι το 2026, που διατίθενται από την ΕΕ.

Η Ανθούλα Χ. Σαββίδη, Διευθύντρια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, Υπουργείο Οικονομικών, αναδεικνύει τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα του ΣΑΑ, αλλά και το στοίχημα ενίσχυσης της οικονομίας και του δυναμικού του τόπου μας στον δρόμο προς το αύριο για μια πιο βιώσιμη και ανθεκτική οικονομία.

Ποια η σημασία του ΣΑΑ για την οικονομία και την επιχειρηματικότητα της χώρας μας;

Το σχέδιο στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας και του δυναμικού του τόπου μας. Σχεδιάστηκε για να δώσει λύσεις και στήριξη στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων προκλήσεών μας και κυρίως αυτών που προκύπτουν από την ανάγκη για πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

Η χώρα μας δύναται να αντλήσει μέχρι το 2026 ποσό €1.22 δισ., υλοποιώντας συγκεκριμένα μέτρα και επιτυγχάνοντας μετρήσιμους στόχους και ορόσημα, τα οποία αφορούν τόσο σε επενδύσεις όσο και σε μεταρρυθμίσεις.

Για τι είδους επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις μιλάμε;

Μεταρρυθμίσεις για την καλυτέρευση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τη διευκόλυνση και την ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας, όπως απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης, αύξηση της αποδοτικότητας του δημόσιου και ευρύ δημόσιου τομέα και βελτίωση του δικαστικού συστήματος.

Οι επενδύσεις μπορεί να είναι είτε δημόσιες είτε να αφορούν σειρά σχεδίων, κινήτρων και χορηγιών, που θα έχουν ως επακόλουθο τη μόχλευση πρόσθετων σημαντικών ιδιωτικών κεφαλαίων.

Ο οικονομικός αντίκτυπος του σχεδίου θα είναι μεγάλος και σημαντικός για τον τόπο και το αποτέλεσμα της εφαρμογής του, πέραν της προβλεπόμενης αύξησης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, θα είναι η δημιουργία χιλιάδων νέων καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.

Ποιοι είναι οι κύριοι άξονες στους οποίους επικεντρώνεται το ΣΑΑ;

Το σχέδιο δομείται σε πέντε βασικούς άξονες και περιλαμβάνει μια συνεκτική δέσμη 136 μέτρων, εκ των οποίων τα 61 αφορούν μεταρρυθμίσεις και τα 75 επενδύσεις.

Επικεντρώνεται στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση με ποσοστό 45% και 25%, αντίστοιχα, των πόρων του.

Από τo συνολικό ποσό θα διατεθούν €428 εκατ. για ταχεία μετάβαση στην πράσινη οικονομία, €369 εκατ. για ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, €82 εκατ. για ψηφιακό μετασχηματισμό, €163 εκατ. για απασχόληση και κοινωνική προστασία, €74 εκατ. για τη δημόσια υγεία και την πολιτική προστασία και €104 εκατ. για το RePowerEU, που αφορά σχέδια ενεργειακής αναβάθμισης και περαιτέρω προώθησης της ηλεκτροκίνησης.

Ποιο το ύψος των κονδυλίων που έχουν διοχετευθεί μέχρι στιγμής και πώς διατίθενται;

Μέχρι σήμερα έχει εισπραχθεί ποσό €263 εκατ. και με την ολοκλήρωση των ελέγχων, που τώρα διενεργούνται από τους θεσμούς της ΕΕ επί της αίτησης πληρωμής της 2ης και 3ης δόσης, που υποβλήθηκε τον Δεκέμβριο του 2023, αναμένεται να εισπραχθούν ακόμη €152 εκατ.

Συγκεκριμένα, με την έγκριση του σχεδίου το 2021 εκταμιεύθηκε προκαταβολή €157 εκατ., με την επίτευξη των οροσήμων της 1ης δόσης εκταμιεύθηκαν €85 εκατ. και με ενσωμάτωση του νέου κεφαλαίου REPowerEU δόθηκε νέα προκαταβολή €21 εκατ.

Από ποιους φορείς υλοποιείται το ΣΑΑ;

Το σχέδιο υλοποιείται από 70 και πλέον φορείς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα και παραχωρούνται χορηγίες σε ένα πολύ μεγάλο αριθμό δικαιούχων - επιχειρήσεις, φυσικά πρόσωπα κ.ά. - μέσω σχεδίων χορηγιών.

Η απορρόφηση κονδυλίων βασίζεται στην έγκαιρη και επαληθευμένη επίτευξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων, δηλαδή συγκεκριμένων 282 οροσήμων/στόχων που κατανέμονται σε 10 δόσεις μέχρι και το 2026.

Ποιοι είναι οι κορυφαίοι αποδέκτες της χρηματοδότησης;

Τελικοί αποδέκτες και επωφελούμενοι του σχεδίου είναι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, μέσω των σχεδίων χορηγιών και των δημόσιων επενδύσεων αλλά και των μεταρρυθμίσεων.

Τα αποτελέσματα και τα οφέλη των χρηματοδοτήσεων που διατίθενται μέσω του ΣΑΑ, αλλά και των πρόσθετων πόρων που θα διοχετευτούν μετά το 2026, είναι πολλαπλά.

Ως παράδειγμα θα μπορούσε να αναφερθεί η πρόσφατη έγκριση από τη Βουλή της μεταρρύθμισης στην παιδεία για δωρεάν προδημοτική εκπαίδευση από την ηλικία των 4 ετών, της οποίας αποδέκτες κι επωφελούμενοι είναι οι πολίτες με μικρά παιδιά.

Ποια είναι τα σημαντικά ορόσημα εφαρμογής του σχεδίου;

Το ΣΑΑ εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2021 και τον περασμένο Δεκέμβριο έγινε τροποποίησή του, ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προέκυψαν από την ενεργειακή κρίση και να ενσωματωθεί το κεφάλαιο REPowerEU.

Υποβλήθηκαν αιτήματα πληρωμής μέχρι και 3η δόση και οι προσπάθειες τώρα επικεντρώνονται στην υποβολή των επόμενων αιτημάτων μέσα στο 2024 για εκταμίευση της 4ης και 5ης δόσης χορηγίας.

Η 4η δόση αφορά ολοκλήρωση 16 οροσήμων/στόχων για εκταμίευση €77 εκατ. και η 5η άλλων 28 για €120 εκατ.

Ποια τα αμέσως επόμενα βήματα;

Οι προκλήσεις που έχουμε ενώπιόν μας για την επιτυχή ολοκλήρωση του σχεδίου και εκταμίευση όλων των πόρων είναι το στοίχημά μας.

Και είναι στοίχημα όλων μας, καθώς είναι απαραίτητη η στενή συνεργασία όλων των φορέων και των θεσμών, η έγκαιρη ενημέρωση και η συμμετοχή τους στην προσπάθεια και τον στόχο για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα από τη χρηματοδότηση αυτή μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Τhe story so far

● €460 εκατ. διατίθενται στην παρούσα φάση μέσα από σχέδια χορηγιών, που απευθύνονται σε φυσικά πρόσωπα, επιχειρήσεις, ΜΚΟ, τοπικές Αρχές κ.ά.. Μέχρι σήμερα έχουν ενεργοποιηθεί όλα σχεδόν τα σχέδια και προκηρύχθηκαν πέραν των 40 προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων από δικαιούχους.

● Τα σχέδια καλύπτουν σειρά τομέων και κυρίως πράσινη οικονομία, ψηφιακό μετασχηματισμό, υγεία, απασχόληση, εκπαίδευση και φροντίδα, πρωτογενή κλάδο, μεταποίηση, τουρισμό, έρευνα και καινοτομία.

● Αξιόλογα έργα υποδομής έχουν ήδη ολοκληρωθεί, όπως η μονάδα λοιμωδών νόσων στο Νοσοκομείο Αμμοχώστου, το κέντρο φροντίδας παιδιών στον Δήμο Αγίου Αθανασίου και η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε 405 σχολεία. Διάφορα άλλα προωθούνται και υλοποιούνται.

● Έχουν ήδη υπογραφεί συμβάσεις, στο πλαίσιο δημόσιων επενδύσεων και σχεδίων χορηγιών, για ποσό πέραν των €700 εκατ..

● Σημαντικές μεταρρυθμίσεις έχουν προωθηθεί, με ψήφιση 20 εκ των 40 νομοσχεδίων του ΣΑΑ. Ενδεικτικά αναφέρονται η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης, η βελτίωση του νομικού και θεσμικού πλαισίου για καταπολέμηση της διαφθοράς και η ενδυνάμωση του νομικού πλαισίου διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

● Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα, αναφέρονται επίσης ως παράδειγμα οι τιμές κάποιων κοινών δεικτών: 24.000 κατοικίες έχουν στηριχθεί για αναβάθμιση της σύνδεσής τους σε δίκτυα υπερύψηλων ταχυτήτων, 14.000+ κατοικίες για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και 17.500 άτομα έχουν επωφεληθεί από προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.