Οι δύο ταχυτήτων Κύπριοι δανειολήπτες

Παρά τη σημαντική άνοδο των δανειστικών επιτοκίων τον τελευταίο ενάμισι χρόνο αλλά και την άνοδο του πληθωρισμού η οποία επιδείνωσε την χρηματοοικονομική θέση κυρίως των νοικοκυριών, με ικανοποίηση παρατηρήθηκε από τους εμπλεκόμενους φορείς πως δεν αυξήθηκαν τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ).

Οι συνετές πρακτικές δανειοδότησης των τελευταίων ετών, η εποικοδομητική διάθεση τραπεζών και Εταιρειών Εξαγοράς Δανείων για βιώσιμες αναδιαρθρώσεις αλλά πρωτίστως η διάθεση των ίδιων των δανειοληπτών για επαναδιαπραγμάτευση των όρων των δανείων τους, είχαν ως αποτέλεσμα το μεγάλο πρόβλημα που ταλαιπώρησε την Κύπρο τα προηγούμενα χρόνια, τα ΜΕΔ, να μην αυξηθούν περαιτέρω.

Βέβαια, το κυπριακό τραπεζικό σύστημα εξακολουθεί να έχει από τα υψηλότερα ποσοστά ΜΕΔ στην Ευρώπη σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών ενώ και η πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Claudia Buch, σε πρόσφατη τοποθέτησή της ανέφερε πως σε επίπεδο ευρωζώνης, μετά από 32 συνεχόμενα τρίμηνα συνεχούς μείωσης των ΜΕΔ, από το 2023 και μετά η τάση ξεκίνησε να αντιστρέφεται.

Με δεδομένο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δανείων στην Κύπρο φέρουν κυμαινόμενο επιτόκιο, η μη δημιουργία ΜΕΔ μπορεί να χαρακτηριστεί ως σημαντική επιτυχία αλλά και ως μία ένδειξη πως η κουλτούρα που διέπει την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων έχει αρχίσει να αλλάζει.

Σ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες, στις οποίες οι νέοι δανειολήπτες αποδεικνύονται τυπικοί με τις υποχρεώσεις τους, αρχίζει να δημιουργείται ένα αίσθημα αδικίας, καθώς μερικές χιλιάδες άλλοι συμπολίτες μας, όχι απλώς δεν συναινούν σε αναδιάρθρωση του χρέους τους αλλά αποφεύγουν προκλητικά την όποια διαβούλευση ακόμα κι αν δεν έχουν καταβάλει ούτε δόση εδώ και πολλά χρόνια.

Εκτιμάται ότι δάνεια ύψους περίπου 21 δισ. ευρώ δεν έχουν εξυπηρετηθεί εδώ και περισσότερο από πέντε χρόνια. Με απλά λόγια, τα άτομα που δανείστηκαν αυτά τα χρήματα δεν έχουν πληρώσει ούτε και μία δόση εδώ και περισσότερο από 60 μήνες. Σίγουρα σ’ αυτές τις περιπτώσεις περιλαμβάνονται άτομα που αντιμετώπισαν δυσκολίες και από ένα σημείο και μετά πρακτικά δεν είχαν την οικονομική άνεση για να πληρώνουν.

Γι’ αυτά τα άτομα, η κυβέρνηση δημιούργησε αρκετά στοχευμένα κοινωνικά σχέδια, με τελευταίο το Ενοίκιο έναντι Δόσης, ώστε να τα βοηθήσει να διευθετήσουν τις υποχρεώσεις τους. Εντούτοις, τα συγκεκριμένα Σχέδια δεν είχαν ιδιαίτερη απήχηση ανάμεσα στους εν δυνάμει δικαιούχους, γεγονός που δημιουργεί ερωτηματικά.

Μία μεγάλη πλειοψηφία αυτών των δανειοληπτών διαμένουν σε σπίτια και διαμερίσματα που υποθήκευσαν για να λάβουν δάνειο, χωρίς ουσιαστικά να πληρώνουν κάτι.

Την ίδια ώρα, χιλιάδες νεαρά ζευγάρια βρίσκονται σε αναζήτηση στέγης, είτε για αγορά είτε για ενοικίαση και αντιμετωπίζουν δυσκολίες γιατί το απόθεμα στην αγορά είναι περιορισμένο και η αυξημένη ζήτηση σπρώχνει τις τιμές προς τα πάνω.

Μερικές ακόμα χιλιάδες νεαρά ζευγάρια που πιέζονται οικονομικά λόγω των παραγόντων που αναφέρθηκαν στην αρχή, επέδειξαν καλή διάθεση και μετά από επαναδιαπραγμάτευση συνεχίζουν να εξυπηρετούν το χρέος τους. Το ερώτημα είναι για πόσο θα συνεχίσουν να το κάνουν, όταν ακούν διαρκώς πως άλλοι δανειολήπτες που δεν εδώ και περισσότερο από πέντε χρόνια δεν έχουν πληρώσει ούτε δόση, δεν έχουν καμία επίπτωση.

Με δεδομένη την πρόσφατη πολλοστή τροποποίηση της νομοθεσίας για τις εκποιήσεις και ενισχυμένο δίκτυ προστασίας των δανειοληπτών, θα πρέπει επιτέλους να ξεκινήσουν εκποιήσεις ακινήτων για όσους αποδεδειγμένα μπορούν και δεν πληρώνουν ή δεν ανταποκρίνονται στα καλέσματα για αναδιάρθρωση.

Διαφορετικά, ελλοχεύει ο κίνδυνος δάνεια πολλών δισεκατομμυρίων (το 2023 έγιναν αναδιαρθρώσεις 4.4δισ. ευρώ) να σταματήσουν να εξυπηρετούνται με ότι αυτό συνεπάγεται για το χρηματοοικονομικό σύστημα και τη γενικότερη οικονομική σταθερότητα της χώρας.

Οι μαζικές εκποιήσεις δεν αποτελούν τη λύση, αλλά η μη εφαρμογή τους λόγω πολιτικών παρεμβάσεων –πολλές φορές με αλλότρια κίνητρα- ενδυναμώνει μία κουλτούρα που δίνει έδαφος στους στρατηγικούς κακοπληρωτές και αναγκάζει όλους τους άλλους να εξετάσουν την επιλογή στάσης πληρωμών, αφού δεν υπάρχουν επιπτώσεις.