Οι ανάγκες σε ξένο εργατικό δυναμικό το 2024 και ο μύθος που επικαλούνται οι συντεχνίες

Οι εργοδοτικές οργανώσεις θέτουν την έλλειψη εργατικού δυναμικού και την ανάγκη έγκρισης αδειών για εργάτες από τρίτες χώρες ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να συμπεριλαμβάνει στις προγραμματικές του δηλώσεις για το 2024 το ζήτημα ως ένα από τα επείγοντα, για το οποίο ήδη συνομολογούνται συμφωνίες.

Την ίδια ώρα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις αντιδρούν για τη διαδικασία που ακολουθείται για την έγκριση των αδειών, μιλώντας για απορρύθμιση της αγοράς εργασίας. 

Το θέμα απασχόλησε το Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα (ΕΣΣ) μέσα στη βδομάδα και αναμένεται να τεθεί και στην επόμενη συνεδρία του Σώματος, σε δύο περίπου εβδομάδες.

Στις προγραμματικές του δηλώσεις για το 2024, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε αναφέρει ότι «η συνεχής αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας, σε συνδυασμό με την πετυχημένη αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης, αυξάνει τις ανάγκες για εργατικό δυναμικό, ειδικότερα σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας, όπως τον τουρισμό, τις κατασκευές αλλά και το εμπόριο», εξαγγέλλοντας ως σημαντική προτεραιότητα, για το 2024, την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την απασχόληση που θα περιλαμβάνει και την ταχεία και έγκαιρη εξέταση των σχετικών αιτήσεων.

Πρόσθεσε, ακόμα, ότι η Κυβέρνηση βρίσκεται σε διαβούλευση με συγκεκριμένες χώρες για εξασφάλιση του απαραίτητου εργατικού δυναμικού μέσω διακρατικών συμφωνιών που αναμένεται να υπογραφούν εντός του 2024. Πληροφορίες του ΚΥΠΕ αναφέρουν ότι οι χώρες με τις οποίες γίνεται προσπάθεια συνομολόγησης διακρατικής συμφωνίας είναι η Αίγυπτος και η Ινδία.

Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το 2022, οι εργαζόμενοι από τρίτες χώρες αποτελούσαν το 95% των εργαζομένων σε δραστηριότητες νοικοκυριών, το 26% των διοικητικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών, γύρω στο 20% στους τομείς της ενημέρωσης-επικοινωνίας και αντίστοιχα της γεωργίας και γύρω στο 13% των εργαζομένων στην ξενοδοχειακή και επισιτιστική βιομηχανία και στις κατασκευές.

Καλά ενημερωμένες πηγές του ΚΥΠΕ αναφέρουν ότι οι συνολικές ανάγκες που αναμένεται να προκύψουν για νέες θέσεις εργασίας το 2024 ανέρχονται σε 12.000, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και 5.000 θέσεις που θα προκύψουν από αποχώρηση αιτητών ασύλου, ο αριθμός των οποίων στην αγορά εργασίας υπολογίζει ότι μέχρι το τέλος του 2024 θα περιοριστεί σημαντικά, καθώς επιταχύνεται η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων.

Στόχος του Υπουργείου Εργασίας, σύμφωνα με τις πηγές του ΚΥΠΕ, είναι η μείωση της ανεργίας από το 6,4% το 2023 σε 5,8% το 2024. Αυτό θα οδηγήσει σε απασχόληση περίπου 3.000 ανέργων του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού, μειώνοντας τις ανάγκες στις 9.000.

Συνολικά, σύμφωνα με πληροφορίες σχετικά με όσα μετέφερε ο Υπουργός Εργασίας στο Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα την προηγούμενη βδομάδα, το Υπουργείο υπολογίζει ότι οι ανάγκες για νέες άδειες εργασίας για εργαζόμενους από τρίτες χώρες για το 2024 δεν ξεπερνούν τις 4-6 χιλιάδες, αριθμός που συνάδει από τη μία με τις άδειες εργασίας που εγκρίθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη και τον αναμενόμενο ρυθμό ανάπτυξης, από την άλλη όμως, διαφοροποιείται αρκετά από τις ανάγκες που εκφράζουν οι εργοδοτικές οργανώσεις.

Ενδεικτικά, για την περίοδο 1/3/2023-31/12/2023, από τις συνολικά 9.069 αιτήσεις που υποβλήθηκαν για εργάτες από τρίτες χώρες, εγκρίθηκαν οι 3.215.

Όλοι οι εργαζόμενοι τρίτων χωρών πρέπει να απασχολούνται σύμφωνα με τις σχετικές νομοθεσίες, αναφέρει πηγή του ΚΥΠΕ στο Υπ. Εργασίας. Επομένως πρέπει να λαμβάνουν τουλάχιστον τον κατώτατο μισθό, ενώ όπου εφαρμόζονται συλλογικές συμβάσεις εργασίας, όπως στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, οι εργοδότες είναι υποχρεωμένοι να τηρούν τις συλλογικές συμβάσεις για τους ξένους εργάτες, και απαγορεύεται η σύναψη προσωπικού συμβολαίου, χαμηλότερου από τη σύμβαση.

Οι εργοδοτικές οργανώσεις επαναλαμβάνουν τις εκκλήσεις τους για σύντομη έγκριση των αιτήσεων για άδειες για εργάτες από τρίτες χώρες. «Δεν υπάρχει προθυμία, ούτε Κύπριοι άνεργοι», αναφέρει στο ΚΥΠΕ ο Διευθυντής Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων, Κοινωνικής Πολιτικής και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού του ΚΕΒΕ, Αιμίλιος Μιχαήλ, σημειώνοντας ότι οι περισσότερες ανάγκες αφορούν ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό.

Αναφορικά με την αναμενόμενη αποχώρηση από την αγορά εργασίας των αιτητών ασύλου, καθώς επισπεύδεται η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεών τους, ο κ. Μιχαήλ είπε ότι το ΚΕΒΕ εισηγήθηκε στον Υπουργό Εργασίας όταν αποχωρούν αιτητές ασύλου από εταιρείες, να δίνει μια προέγκριση σε ισάριθμα άτομα για να τους αναπληρώσουν.

«Αν θέλουμε να έχουμε ανάπτυξη της οικονομίας χρειάζεται εργατικό δυναμικό, διαφορετικά θα μείνουμε στάσιμοι», ανέφερε.

Κληθείς να αναφέρει πόσες θέσεις ξένου εργατικού δυναμικού εκτιμούν οι εργοδοτικές οργανώσεις ότι θα χρειαστούν το 2024, ανέφερε ότι μόνο η ξενοδοχειακή βιομηχανία θα χρειαστεί γύρω στις 5.000 ξένους εργαζόμενους και άλλους τόσους η επισιτιστική, αναφέροντας ότι ανάγκες υπάρχουν και σε άλλους κλάδους, όπως οι κατασκευές, το λιανικό εμπόριο και βιομηχανίες «που υπολειτουργούν», όπως είπε.

Ερωτηθείς αν το ξένο εργατικό δυναμικό αποτελεί «φτηνή λύση», είπε ότι «αυτό που λένε οι συντεχνίες είναι ένας μύθος», αναφέροντας ότι το ξένο εργατικό δυναμικό στοιχίζει πολύ περισσότερα παρά οι Κύπριοι εργαζόμενοι.

«Με βάση τα κριτήρια (έγκρισης), οι όροι εργοδότησης του ξένου εργάτη θα πρέπει να είναι οι ίδιοι ακριβώς με τον αντίστοιχο Κύπριο. Επιπρόσθετα, ο εργοδότης έχει το κόστος μεταφοράς, και το κόστος στέγασης. Τα κριτήρια τώρα λένε ότι από τη στιγμή που ο εργοδότης παρέχει στέγαση, δικαιούται να αποκόπτει από τον μισθό του εργοδοτούμενου το 10%.

Αντιλαμβάνεστε ότι είναι πολύ χαμηλό το ποσοστό αυτό με τα σημερινά ενοίκια που έχουν πάει στα ύψη», αναφέρει. Επιπλέον, λέει ότι «για να εγκριθεί (η αίτηση), πρέπει ο εργοδότης να πάρει δύο συμβόλαια: του Κύπριου και του ξένου και να είναι ίδιοι οι όροι».

Από την πλευρά τους, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, κάνουν λόγο για απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, με πολλές καταγγελίες για παραβίαση των συμφωνηθέντων, ενώ τονίζουν την ανάγκη επανασύστασης των τεχνικών επιτροπών.

«Υπάρχουν ανάγκες στην αγορά εργασίας», είπε στο ΚΥΠΕ ο Γενικός Γραμματέας της ΣΕΚ, Ανδρέας Μάτσας. Σημείωσε, ωστόσο, ότι οι αριθμοί που έδωσε ο Υπουργός στην τελευταία συνάντηση του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος «είναι επιβεβαίωση ότι δεν μιλούμε για τους υπερβολικούς αριθμούς που καταγράφονται από την εργοδοτική πλευρά».

Όπως ανέφερε, το ζητούμενο δεν είναι πόσες θέσεις πρέπει να δοθούν. «Η προϋπόθεση πρέπει να είναι η πραγματική καταγραφή των αναγκών σε συνάρτηση με τις δυνατότητες να ικανοποιηθούν από ντόπιο εργατικό δυναμικό, σε σχέση με τους διαθέσιμους ανέργους, και με δυνητικά ενδιαφερόμενους κοινοτικούς», είπε.

Ο κ. Μάτσας τόνισε ότι το κρίσιμο σημείο για τις συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι η διαδικασία. «Θα πρέπει να γίνει αναθεώρηση της στρατηγικής απασχόλησης εργαζομένων από τρίτες χώρες, στη βάση της ανασύστασης των τεχνικών επιτροπών, που δίνουν τη δυνατότητα διαφανούς διαδικασίας με την εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων», σημείωσε.

Πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό η παραχώρηση αδειών να συνδέεται με την εφαρμογή, στην πράξη και χωρίς παρεκκλίσεις, των συλλογικών συμβάσεων, «ώστε να αρχίσουμε να υλοποιούμε και τον μεγάλο στόχο που τίθεται και από την ΕΕ σε σχέση με την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων».

Τόνισε ότι θα πρέπει να υπάρξει καταγραφή των αναγκών ανά κλάδο, ανά επιχείρηση και ανά επαγγελματική κατηγορία, «για να αποτρέψουμε την παραχώρηση αδειών για ανειδίκευτους από τρίτες χώρες, το οποίο είναι επιβαρυντικό για την αγορά εργασίας και την οικονομία γενικότερα, λαμβάνοντας υπόψη και το ότι οι ανειδίκευτοι εργάτες δεν βοηθούν στη βελτίωση της παραγωγικότητας», σημείωσε.

Αναφέρθηκε σε καταγγελίες που έχουν στα χέρια τους οι συνδικαλιστικές οργανώσεις για παραβιάσεις των συμφωνηθέντων, και τις οποίες, όπως είπε, έχουν θέσει ενώπιον και του Υπουργού Εργασίας και του Προέδρου της Δημοκρατίας. 

«Γίνονται απειλές προς ντόπιο εργατικό δυναμικό ότι αν δεν 'απεγκλωβιστούν' από τις ΣΣΕ, (οι εργοδότες) έχουν έτοιμες μαζικές άδειες για απασχόληση εργαζομένων από τρίτες χώρες, που θα σημαίνει μη επαναπρόσληψη Κύπριων εργαζομένων», ανέφερε. Σε άλλη περίπτωση, πρόσθεσε, υπάρχουν καταγγελίες ότι έχουν παραχωρηθεί άδειες και σε επιχειρήσεις που «έχουν καταγγελθεί για απασχόληση παράνομων εργαζομένων».

Ανέφερε ακόμα ότι η εικόνα που έχουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν εφαρμόζονται οι συλλογικές συμβάσεις στους ξένους. Σημείωσε, επίσης, ότι υπάρχει προϋπόθεση για να παραχωρηθεί άδεια για εξειδικευμένες θέσεις εργασίας, «να τίθεται συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο κατάρτισης προς το ντόπιο εργατικό δυναμικό, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες απόκτησης δεξιοτήτων από Κύπριους για να περιοριστεί η ανάγκη εργοδότησης εργαζομένων από τρίτες χώρες. Αυτό δεν γίνεται», είπε.

Επισήμανε ότι μέσα από την εκκρεμότητα της ρύθμισης του ζητήματος, διαιωνίζεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός και ανάμεσα στους εργαζόμενους και ανάμεσα στους εργοδότες. «Οφείλουμε να προστατεύσουμε και τους σωστούς επιχειρηματίες που επιλέγουν να εφαρμόσουν τις εργασιακές σχέσεις στη βάση της ομαλής ανάπτυξης και συνεργασίας με τους εργαζόμενους και το συνδικαλιστικό κίνημα», είπε.

«Είμαστε έντονοι, γιατί θεωρούμε ότι δημιουργούνται απορρυθμιστικές τάσεις μέσα στην αγορά εργασίας», σημείωσε, προσθέτοντας ότι σκοπός των τεχνικών επιτροπών είναι η διαφάνεια και η ρύθμιση της αγοράς, όχι να λειτουργούν αποτρεπτικά ή χρονοβόρα.

Ο κ. Μάτσας είπε ότι ζήτησαν από τον Υπουργό να μπει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα κατάληξης του διαλόγου για το θέμα, κάτι που, όπως είπε, ανέμεναν ότι θα έθεταν οι εργοδότες, «για να λειτουργεί ομαλά η αγορά εργασίας σε συνθήκες εργατικής ειρήνης».

Όπως είπε, παραμένει ανοιχτό το θέμα των ξένων εργατών, είναι σε εξέλιξη, με μη ευοίωνες προοπτικές ακόμα, η ανανέωση της ΣΣΕ στην οικοδομική βιομηχανία, είναι ανοιχτός ο διάλογος, χωρίς θετικές προοπτικές αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, για ανανέωση της ΣΣΕ για την ξενοδοχειακή βιομηχανία. «Αν αυτές οι εκκρεμότητες παραταθούν χρονικά, θα ξεκινήσει η τουριστική περίοδος με δυσοίωνες προοπτικές και ενδεχόμενη διασάλευση της εργατικής ειρήνης», είπε.

Σημείωσε ότι ο Υπουργός ανέφερε ότι σε 15 μέρες θα συνέλθει εκ νέου το Εργατικό Συμβουλευτικό Σώμα, ενώ σημείωσε ότι, αν δεν λυθεί το πρόβλημα εγκαίρως, «αναπόφευκτα θα πάμε σε σύγκρουση».

Εξάλλου, αναφορικά με την ανανέωση της ΣΣΕ στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, ο κ. Μάτσας εξέφρασε την ανησυχία του για το «νέο πρόσχημα», όπως είπε, που βάζουν στη συζήτηση οι ξενοδόχοι, σε σχέση με την προοπτική που καταγράφεται να υπάρχει κάμψη στον τουρισμό το καλοκαίρι, κάτι που, όπως σημείωσε, βρίσκεται σε αντίφαση με τη θέση που κατατίθεται από την Κυβέρνηση, που θεωρεί ότι θα υπάρξει περαιτέρω βελτίωση του τουριστικού προϊόντος.

«Είμαστε σε διαδικασία (συνομολόγησης) συλλογικής σύμβασης και ενδεχομένως να μπαίνει ως περιοριστικό στοιχείο σε σχέση με την ικανοποίηση των αιτημάτων που θέτουμε για τη σύμβαση», είπε, ενώ ανέφερε ότι το επιχείρημα είναι αντιφατικό, την ώρα που ζητούν επιπλέον προσωπικό σε ξένους εργάτες.