GZG: Νομοθετικές εξελίξεις

Οι ιδέες της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) ξεκινούν χιλιάδες χρόνια πριν, από τα μυθικά όντα με τεχνολογικές δυνατότητες όπως ο Τάλως - το δημιούργημα του Ηφαίστου - και αυτόματους υπηρέτες όπως αναφέρονται στην Ομήρου Ιλιάδα.

Η κατασκευή αυτόματων μηχανών από τον άνθρωπο δια μέσου των χρόνων, με αποκορύφωμα την εξέλιξη της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της δυνατότητας αποθήκευσης πληροφοριών και τις γρήγορες ταχύτητες διαδικτύου επέτρεψε την ανάπτυξη της ΤΝ όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Καθημερινά συναντούμε την ΤΝ σε πολλές εκφάνσεις της ζωής μας, όπως στα αυτόνομα αυτοκίνητα, ως εφαρμογές και προσωπικούς βοηθούς υπολογιστών ή έξυπνων κινητών, στις αναζητήσεις στο διαδίκτυο, για σκοπούς ιατρικούς διαγνώσεων, στα ρομπότ εργοστασίων κ.ά..

Νομοθετική ρύθμιση

της ΤΝ στην ΕΕ

Οι συζητήσεις για τη νομοθετική ρύθμιση της ΤΝ σε ευρωπαϊκό επίπεδο ξεκινούν το 2018 με τη συγκρότηση ειδικής ομάδας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο τη συγκέντρωση στοιχείων και την κατάρτιση πρότασης κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με θέματα ηθικής της ΤΝ.

Το 2020, το συμβούλιο της Ευρώπης αποφασίζει, μεταξύ άλλων, να προωθήσει πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ασφαλούς, αξιόπιστης και δεοντολογικής ΤΝ.

Τον Απρίλιο του του 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει το πακέτο μέτρων ΤΝ, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την πρόταση για το νομοθετικό πλαίσιο για την ΤΝ. Το 2021 δημοσιεύεται επίσης η πρόταση κανονισμού για την ΤΝ, η οποία στοχεύει να διασφαλίσει ότι τα συστήματα ΤΝ που διατίθενται και χρησιμοποιούνται στην ΕΕ είναι ασφαλή, νόμιμα, αξιόπιστα και σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και αξίες της ΕΕ.

Τον Δεκέμβριο του 2022 το Συμβούλιο της Ευρώπης καθορίζει την κοινή του θέση σχετικά με την πρόταση κανονισμού για την ΤΝ και ακολούθως στις 9 Δεκεμβρίου του 2023 επιτυγχάνεται η προσωρινή συμφωνία του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου για την πρόταση κανονισμού ΤΝ.

Κανονισμός

με υποχρεώσεις για την ΤΝ

Ο σχετικός κανονισμός επιβάλλει υποχρεώσεις για την ΤΝ, σύμφωνα με τον αντίκτυπο της τεχνολογίας και τους πιθανούς κινδύνους στην κοινωνία. Θα ισχύει για παρόχους που διαθέτουν στην αγορά ή θέτουν σε λειτουργία συστήματα ΤΝ στην Ένωση, ανεξάρτητα εάν είναι εγκατεστημένοι στην Ένωση ή σε τρίτη χώρα.

Ο Κανονισμός διασφαλίζει ότι το σύστημα διακυβέρνησης είναι πιο αυστηρό εκεί όπου ο κίνδυνος είναι υψηλότερος. Τα συστήματα ΤΝ διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες κινδύνου: μη αποδεκτός κίνδυνος, υψηλός κίνδυνος, περιορισμένος κίνδυνος και ελάχιστος ή χαμηλός κίνδυνος. Συστήματα ΤΝ που αντιβαίνουν στις αξίες της ΕΕ και θέτουν σοβαρές απειλές για τα θεμελιώδη δικαιώματα ή τη δημόσια ασφάλεια, θεωρούνται ως μη αποδεκτού κινδύνου και απαγορεύονται εντελώς.

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου του Συμβουλίου της ΕΕ, η προσωρινή συμφωνία απαγορεύει μια σειρά πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής βαθμολόγησης, της μη στοχευμένης εξαγωγής εικόνων προσώπων από κλειστά κυκλώματα παρακολούθησης ή το διαδίκτυο, την αναγνώριση συναισθημάτων στον χώρο εργασίας και στα σχολεία, τη χειραγώγηση της συμπεριφοράς, τη βιομετρική κατηγοριοποίηση ώστε να συναχθούν ευαίσθητα δεδομένα και ορισμένες περιπτώσεις προληπτικής αστυνόμευσης.

Υποχρεώσεις διαφάνειας θα ισχύουν μεταξύ άλλων για συστήματα που: α) αλληλεπιδρούν με ανθρώπους, β) χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό συναισθημάτων ή γ) δημιουργούν ή χειρίζονται περιεχόμενο.

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΝ

Για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον Κανονισμό ΤΝ, θα συσταθεί γραφείο, το οποίο θα υποστηρίζει, θα παρέχει συμβουλές και θα συνεργάζεται με τα κράτη - μέλη, τις εθνικές εποπτικές Αρχές, θα διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή του σχετικού, τη διεξαγωγή επιθεωρήσεων κ.ά..

ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Οι εταιρείες που δεν θα συμμορφωθούν με τον κανονισμό θα αντιμετωπίσουν βαριά πρόστιμα μέχρι 40 εκατομμυρίων ευρώ ή 7% του παγκόσμιου τζίρου για παραβάσεις σε σχέση με τις απαγορευμένες κατηγορίες, ενώ εξίσου ψηλά πρόστιμα προβλέπονται σε περιπτώσεις παραβιάσεων διάφορων προνοιών του Κανονισμού.

Οδηγία περί ευθύνης

για την ΤΝ

Στο ίδιο πλαίσιο, η Επιτροπή προχώρησε το 2022 με πρόταση οδηγίας για την ευθύνη στον τομέα ΤΝ και προώθησε την εναρμόνιση των εθνικών κανόνων περί ευθύνης σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να διασφαλίσει την αποζημίωση των προσώπων που πλήττονται από προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται στην ΤΝ.

Προσωπικά δεδομένα

Η ΤΝ βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην επεξεργασία δεδομένων και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις προσωπικών δεδομένων, οπότε η ανάγκη συμμόρφωσης των συστημάτων ΤΝ με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ) είναι δεδομένη.

Γενικότερα θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι εφαρμογές ΤΝ συμμορφώνονται με τον ΓΚΠΔ και δεν επηρεάζουν αρνητικά θεμελιώδη δικαιώματα.

Οι απαιτήσεις λογοδοσίας και διαφάνειας για τη χρήση συστημάτων ΤΝ υψηλού κινδύνου, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων, διασφαλίζουν ότι η νομική συμμόρφωση λαμβάνεται υπόψη στο στάδιο του σχεδιασμού των συστημάτων αυτών, όπως εξάλλου προβλέπεται και από τον ΓΚΠΔ.

Πνευματικά δικαιώματα

Ζητήματα προκύπτουν και στα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, σε σχέση με τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση συστημάτων ΤΝ αλλά και σε σχέση με τα έργα που παράγονται από τα συστήματα αυτά. Στη βάση του κανονισμού ΤΝ, οι πάροχοι των παραγωγικών συστημάτων ΤΝ, θα πρέπει να τεκμηριώνουν αλλά και να δημοσιοποιούν με περιληπτικό τρόπο τη χρήση δεδομένων εκπαίδευσης που προστατεύονται από τη νομοθεσία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Οφέλη και κίνδυνοι

Ενώ από τη μία δεν θα πρέπει να παραγνωρίζονται οι δυνητικοί κίνδυνοι από την κατάχρηση της ΤΝ όπως και το υπαρκτό ενδεχόμενο απειλής της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αρκετά είναι και τα οφέλη της ΤΝ στην καθημερινότητά μας. Μερικά εξ αυτών, η ανάπτυξη νέας γενιάς προϊόντων και υπηρεσιών, καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, διευκόλυνση της πρόσβασης στην ενημέρωση και στην εκπαίδευση, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, πρόληψη της παραπληροφόρησης και των κυβερνοεπιθέσεων κ.ά..

Ο επιχειρηματικός κόσμος θα κληθεί να εφαρμόσει τις πρόνοιες του προτεινόμενου Κανονισμού ΤΝ συνδυαστικά με άλλες νομοθεσίες, όπως τον ΓΚΠΔ, νομοθετικές πρόνοιες για τα πνευματικά δικαιώματα, να ακολουθήσει μια σειρά ρυθμιστικών προτύπων, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης συμμόρφωσης, να δημιουργήσει πολιτικές και να διενεργήσει αξιολόγηση αντίκτυπου των θεμελιωδών δικαιωμάτων, προτού τα συστήματα ΤΝ μπορούν να κυκλοφορήσουν στην αγορά.

Contact details:

Διεύθυνση: Ήρας 1, 1060, Λευκωσία

Τηλέφωνο: 22763340

Φαξ: 22763343

Διεύθυνση: Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου 10, 3060, Λεμεσός

Τηλέφωνο: 25763341

Φαξ: 25763349

Email: Admin@gzg.com.cy

Ιστοσελίδα: www.gzg.com.cy