Γιώργος Χρυσοχός: Οι μεγαλύτεροι μύθοι και κίνδυνοι του Great Sea Interconnector

Εν αναμονή των οριστικών αποφάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας όσον αφορά τη συμμετοχή της ή όχι στην μετοχική σύνθεση της εταιρείας ειδικού σκοπού που συνέστησε ο ΑΔΜΗΕ, ως φορέας υλοποίησης, για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ, ο executive director της Cyfield, Γιώργος Χρυσοχός, τοποθετούμενος επί του θέματος στο InBusinessNews, κάνει λόγο για μύθους και κινδύνους του Great Sea Interconnector, θέτοντας σειρά ερωτημάτων και εκφράζοντας σοβαρές ενστάσεις γύρω από το όλο εγχείρημα.

• Διαβάστε εδώ: Great Sea Interconnector: Η μετοχική συμμετοχή της Κ.Δ. και τι έβγαλε συνάντηση Παπαναστασίου-Κεραυνού

Σύμφωνα με τον κ. Χρυσοχό, πρόκειται για ένα φιλόδοξο και εξαιρετικά δαπανηρό έργο για την εσφαλμένη, όπως την χαρακτηρίζει, επίλυση του προβλήματος της επάρκειας και εφεδρείας ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς όπως επισημαίνει, όλες οι χώρες διαθέτουν εφεδρική δυναμικότητα παραγωγής σε διαφορετικές περιοχές, σε περίπτωση βλάβης των μονάδων. Κάτι που, σύμφωνα με τον ίδιο, κοστίζει σημαντικά λιγότερο από τον Interconnector.

Όπως υποστηρίζει ο Γιώργος Χρυσοχός, ο Great Sea Interconnector είναι ένα έργο με περιορισμένη σαφήνεια, που προκαλεί ερωτηματικά στους επενδυτές και τους εμποδίζει να προχωρήσουν σε περαιτέρω επενδύσεις ηλεκτρικής ενέργειας.

«Επομένως», διερωτάται, «πώς θα δημιουργήσει η Κύπρος περισσότερη παραγωγή, είτε με ΑΠΕ είτε συμβατική, για εξαγωγές σε άλλες χώρες»;

Εκτίμηση του κ. Χρυσοχού αποτελεί πως με το ψηλό κόστος χρήσης, το τελικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας που θα εισάγεται δεν θα είναι πολύ φθηνότερο από την τοπική παραγωγή.

«Οι καταναλωτές δεν θα ωφεληθούν δραστικά, ενώ οι επενδύσεις, τόσο σε ανανεώσιμες όσο και σε συμβατικές πηγές παραγωγής στην Κύπρο θα σταματήσουν. Υπάρχει μεγάλο ρίσκο για τους επενδυτές. Η τοπική παραγωγή της Κύπρου θα μειωθεί και οι πράσινοι στόχοι δεν θα επιτευχθούν ποτέ», αναφέρει.

Και καταλήγοντας στην τοποθέτησή του ο executive director της Cyfield, τονίζει:

«Τα 657 εκατομμύρια χρηματοδότηση από την Ε.Ε. για το Great Sea Interconnector και τα υπόλοιπα 1.4 δισεκατομμύρια ευρώ που απαιτούνται από ιδιώτες επενδυτές και δανεισμό για την πρώτη φάση, δεν θα αποφέρουν την οικονομική ασφάλεια ή τα περιβαλλοντικά οφέλη που στοχεύει η Ε.Ε. Αντίθετα, υπάρχει τεράστιος κίνδυνος βιωσιμότητας που θα δημιουργήσει υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές.

Αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων στο δίκτυο, επιτρέποντας μεγαλύτερη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών στην Κύπρο, επιδοτήσεις αποθήκευσης και εφεδρικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής.

Συγκριτικά για το κόστος, με τα 657 εκατομμύρια της χορηγίας, η Κύπρος θα μπορούσε να έχει 800MW εφεδρικής συμβατικής παραγωγής, η 400MWh αποθήκευσης με μπαταρίες, που θα καθιστούσε την ύπαρξη διασύνδεσης άνευ ουσίας».

Διαβάστε πιο κάτω αυτούσια την τοποθέτηση-ανάλυση του executive director της Cyfield, Γιώργου Χρυσοχού:

Το Great Sea Interconnector είναι μια ιδέα που ξεκίνησε μετά την έκρηξη του 2011 στο Μαρί, η οποία κατέστρεψε σημαντικό μέρος της δυναμικότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο για αρκετές εβδομάδες.

Ένα φιλόδοξο και εξαιρετικά δαπανηρό έργο (υπολογίζεται σε 2 δις η σύνδεση με Ελλάδα και 3.2 δισεκατομμύρια ευρώ, εάν συμπεριληφθεί και το Ισραήλ) για την εσφαλμένη επίλυση του προβλήματος της επάρκειας και εφεδρείας. Όλες οι χώρες διαθέτουν εφεδρική δυναμικότητα παραγωγής σε διαφορετικές περιοχές, σε περίπτωση βλάβης των μονάδων. Κοστίζει σημαντικά λιγότερο από τον Interconnector.

Το έργο είχε ισχυρό lobby βασισμένο σε δύο ευρωπαϊκές ευαισθησίες και στρατηγικές:

1. Για να συνδεθεί η Ευρώπη μέσω μιας κοινής αγοράς ηλεκτρισμού.
2. Την «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία». Μια φιλόδοξη και οικονομικά ισοπεδωτική προσπάθεια για την επίτευξη βιωσιμότητας και τη διάσωση του περιβάλλοντος που σήμερα είναι αχρείαστη λόγω του ότι τα ΑΠΕ είναι οικονομικότερα από την συμβατική παραγωγή.

Ο Interconnector βασίζεται σε διάφορους μύθους:

1. Η Κύπρος θα εξάγει ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ.
2. Η Κύπρος, το Ισραήλ και η Ελλάδα θα μπορούν να εξισορροπήσουν τα δίκτυά τους.
3. Το Ισραήλ θα έχει έκτακτη εφεδρική παραγωγή ενέργειας από την Κύπρο ή την Ελλάδα.
4. Η κατασκευή και η συντήρηση θα είναι ομαλή.

Εξαγωγές:

Πώς θα μπορέσει η Κύπρος να εξάγει ηλεκτρική ενέργεια στην Ελλάδα, όταν η Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 2022, ανέφερε 100% παραγωγή από ΑΠΕ; Η Ελλάδα έχει μεγαλύτερη ανάγκη εξαγωγής πλεονάζουσας παραγωγής ΑΠΕ παρά εισαγωγής σε αυτό το στάδιο.

Πώς θα ανταγωνιστεί η Κύπρος την τοπική παραγωγή στην Ελλάδα όταν η κλίμακα των φωτοβολταϊκών πάρκων είναι σημαντικά και πολλαπλάσια από την κλίμακα των φωτοβολταϊκών πάρκων στην Κύπρο; Η breakeven τιμή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου σχετίζεται άμεσα με το μέγεθός του (οικονομίες κλίμακας).

Πώς θα ανταγωνιστεί η Κύπρος την Αιολική Ενέργεια στην Ελλάδα όταν ο άνεμος στην Κύπρος είναι ελάχιστος σε σύγκριση με την Ελλάδα;

Πώς θα εξάγει η Κύπρος ηλεκτρική ενέργεια στο Ισραήλ, εάν το Ισραήλ έχει 4$ ανά MMBTU τοπική παραγωγή φυσικού αερίου; Το χονδρικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ με το φυσικό αέριο στα 4$/MMBTU είναι 3 σεντς/KWh.

Όλοι γνωρίζουν ότι οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο δεν έχουν πέσει ποτέ κάτω από 8 σεντ και επί του παρόντος είναι στα 25 σεντ (αυτές οι τιμές περιλαμβάνουν μόνο μεταβλητό κόστος παραγωγής, π.χ. καύσιμα + εκπομπές αερίου του άνθρακα, χωρίς δίκτυο, φόρους ή άλλες εισφορές).

Η Κύπρος έχει σοβαρή έλλειψη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της καθυστέρησης εισαγωγής του LNG που θα επιτρέψει ανεξάρτητους ιδιώτες παραγωγούς να εισέλθουν στην αγορά. Επίσης ο κορεσμός των δικτύων μας δεν επιτρέπει περισσότερη διείσδυση ΑΠΕ. Υπάρχει άφθονο ιδιωτικό ενδιαφέρον για επενδύσεις τόσο στα ΑΠΕ τόσο και στην συμβατική παραγωγή, αλλά είναι αδύνατο να υλοποιηθεί μέχρι να φτάσει το LNG στο νησί και να υλοποιηθεί η αναβάθμιση των δικτύων.

Επιπλέον, το Great Sea Interconnector είναι ένα έργο με περιορισμένη σαφήνεια που προκαλεί ερωτηματικά στους επενδυτές και τους εμποδίζει να προχωρήσουν σε περαιτέρω επενδύσεις ηλεκτρικής ενέργειας. Επομένως, πώς θα δημιουργήσει η Κύπρος περισσότερη παραγωγή είτε με ΑΠΕ είτε συμβατική για εξαγωγές σε άλλες χώρες;

Επομένως, η Κύπρος θα είναι εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας. Οι έμποροι θα χρησιμοποιούν το καλώδιο για να εισάγουν φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια στην Κύπρο.

Ωστόσο, το υψηλό κόστος της Great Sea σημαίνει ότι θα καταβάλλεται ένα πολύ υψηλό πάγιο χρήσης για την αποπληρωμή δανείων και επενδυτών. Διαφορετικά, η επένδυση δεν θα είναι ελκυστική για ιδιωτικούς δανειστές ή επενδυτές μετοχών. Με ψηλότερες χρεώσεις η χρήση του καλωδίου θα είναι μηδαμινή. Αυτός είναι και ο λόγος που το έργο δεν κρίθηκε βιώσιμο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Με ψηλό κόστος χρήσης, το τελικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, που θα εισάγεται δεν θα είναι πολύ φθηνότερο από την τοπική παραγωγή. Οι καταναλωτές δεν θα ωφεληθούν δραστικά, ενώ οι επενδύσεις τόσο σε ανανεώσιμες όσο και σε συμβατικές πηγές παραγωγής στην Κύπρο θα σταματήσουν. Υπάρχει μεγάλο ρίσκο για τους επενδυτές. Η τοπική παραγωγή της Κύπρου θα μειωθεί και οι πράσινοι στόχοι δεν θα επιτευχθούν ποτέ.

Εξισορρόπηση:

Πώς μπορεί η διασύνδεση να είναι ένας μηχανισμός εξισορρόπησης, εάν η ανάγκη εξαγωγής κατά τις ώρες υψηλής παραγωγής ΑΠΕ είναι η ίδια και στις τρεις εμπλεκόμενες χώρες; Ο φορέας υλοποίησης ισχυρίζεται ότι η Κύπρος μπορεί να έχει μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ λόγω ρύθμισης του «φαινομένου της πάπιας» των φωτοβολταικών πάρκων, και αντί για περικοπές, θα μπορούμε να εξάγουμε την περιττή ενέργεια στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα έχει μεγαλύτερο πρόβλημα «φαινομένου πάπιας» θέμα με ακόμη μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ! Κατά συνέπεια, η Ελλάδα έχει ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη εξαγωγών.

Αυτό θα οδηγήσει σε ντάμπινγκ ηλεκτρικής ενέργειας, κάτι που συνηθίζεται στη βόρεια Ευρώπη, με τη Δανία να έχει υψηλή διείσδυση αιολικής ενέργειας. Σε περιόδους ισχυρού ανέμου η Δανία εξάγει ηλεκτρική ενέργεια στη Γερμανία με αρνητικές τιμές!

Η ύπαρξη υψηλών εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας είτε λόγω κόστους είτε λόγω ντάμπινγκ, καταστρέφει την τοπική παραγωγή που οδηγεί σε εξάρτηση από την ξένη παραγωγή.

Μια χώρα-νησί όπως η Κύπρος, η οποία είναι κατά 37% κατεχόμενη και υπό συνεχή απειλή για την ασφάλεια, δεν έχει την πολυτέλεια να μειώσει την τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και εξαρτάται από ένα καλώδιο που μπορεί εύκολα να καταστραφεί ή να προσβληθεί και λόγω του τεράστιου βάθους του δεν μπορεί να διορθωθεί εύκολα. Η ενεργειακή αυτονομία είναι ένα κορυφαίο ζήτημα εθνικής ασφάλειας για όλες τις χώρες.

Ο υψηλός κίνδυνος ντάμπινγκ ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικός λόγω του μεγέθους του καλωδίου. Κανένα καλώδιο διασύνδεσης στον κόσμο δεν κατασκευάστηκε με χωρητικότητα διπλάσια της ζήτησης αιχμής μιας από τις δύο συνδεδεμένες χώρες. Δηλαδή θα μπορούσε ο οποιοσδήποτε έμπορας ανά πάσα στιγμή να εξάξει στην Κύπρο 100% των συνολικών αναγκών της χώρας!

Ως εκ τούτου, η ρυθμιστική αρχή στην Κύπρο θα πρέπει να επιβάλει ένα όριο μέγιστης εισαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το Great Sea Interconnector. Αυτό σημαίνει ότι η χρηματοδότηση της Διασύνδεσης καθίσταται ανέφικτη και μη εξυπηρετούμενη.

Οι εξαγωγές από την Κύπρο θα είναι ανύπαρκτες για τους λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω, η εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι περιορισμένη, ειδικά εάν το Great Sea Interconnector δεν είναι συνδεδεμένο σε όλη τη διαδρομή με το Ισραήλ. Ως εκ τούτου, δεν θα υπάρχουν επαρκείς ταμειακές ροές για την εξυπηρέτηση του Δανείου ή την επαρκή απόδοση των επενδυτών σε μετοχές.

Οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να κοινωνικοποιήσουν το κόστος του καλωδίου στους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας λόγω των εγγυήσεων που δίνονται και το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος της Κύπρου θα αυξηθεί αντί να μειώνεται!

Κατασκευή και συντήρηση:

Κανένα άλλο καλώδιο διασύνδεσης στον κόσμο δεν έχει κατασκευαστεί σε τέτοιο βάθος και μήκος. Υπάρχουν γνωστές κατασκευαστικές δυσκολίες, που το καθιστούν εξαιρετικά ακριβό (στο ιλιγγιώδες ποσό των 2 δισεκατομμύρια ευρώ) και πολύ δύσκολο στη συντήρηση σε περίπτωση ζημιάς.

Αυτό προσθέτει τους λειτουργικούς κινδύνους, οι οποίοι θα θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την ενεργειακή αυτονομία, την ασφάλεια και την ανεξαρτησία της Κύπρου.

Εναλλακτικές λύσεις:

Τα 657 εκατομμύρια χρηματοδότηση από την Ε.Ε. για το Great Sea Interconnector και τα υπόλοιπα 1.4 δισεκατομμύρια ευρώ που απαιτούνται από ιδιώτες επενδυτές και δανεισμό για την πρώτη φάση, δεν θα αποφέρουν την οικονομική ασφάλεια ή τα περιβαλλοντικά οφέλη που στοχεύει η Ε.Ε.. Αντίθετα, υπάρχει τεράστιος κίνδυνος βιωσιμότητας που θα δημιουργήσει υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές.

Αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων στο Δίκτυο επιτρέποντας μεγαλύτερη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών στην Κύπρο, επιδοτήσεις αποθήκευσης και εφεδρικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής.

Συγκριτικά για το κόστος, με τα 657 εκατομμύρια της χορηγίας, η Κύπρος θα μπορούσε να έχει 800MW εφεδρικής συμβατικής παραγωγής, η 400MWh αποθήκευσης με μπαταρίες που θα καθιστούσε την ύπαρξη διασύνδεσης άνευ ουσίας.