Δρ. Πέτρος Λοής: Οι αξιολογήσεις των διεθνών οίκων, οι οικονομικές συνθήκες και οι τράπεζες

Οι πρόσφατες αξιολογήσεις των διεθνών οίκων, όπως οι Fitch, Moody’s και S&P, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο για την κυπριακή οικονομία. Βοηθούν στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, ενισχύουν τη φερεγγυότητα της χώρας και διευκολύνουν την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου.

Ωστόσο, η θετική αυτή εικόνα σε επίπεδο μακροοικονομίας δεν έχει ακόμη μετουσιωθεί σε βελτίωση των οικονομικών συνθηκών για τα κυπριακά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Οι καθημερινές προκλήσεις είναι έντονες. Τα ενοίκια έχουν σημειώσει σημαντική αύξηση, ειδικά σε αστικές περιοχές, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό των οικογενειών. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας καταγράφουν αυξητικές τάσεις επηρεάζοντας σημαντικά το κόστος ζωής.

Παράλληλα, η ψαλίδα μεταξύ των δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων είναι μεγάλη. Μπορεί τα δανειστικά επιτόκια μειώθηκαν, τα οφέλη για αποταμιευτές είναι περιορισμένα αφού τα καταθετικά επιτόκια παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Την ίδια στιγμή, οι μισθοί, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, παραμένουν στάσιμοι, μειώνοντας την αγοραστική δύναμη των πολιτών.

Η κατάσταση αυτή απαιτεί πιο στοχευμένες κυβερνητικές παρεμβάσεις, ώστε τα θετικά αποτελέσματα της αξιολόγησης να μεταφερθούν και στην πραγματική οικονομία, προσφέροντας ουσιαστική στήριξη στα νοικοκυριά και ενισχύοντας το βιοτικό τους επίπεδο.

Μέσα στα πιο πάνω πλαίσια, οι τράπεζες θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη στήριξη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν πιέσεις λόγω ακρίβειας και οικονομικής αστάθειας.

Οι παρακάτω ενέργειες ενσωματώνουν τα προτεινόμενα μέτρα με συγκεκριμένες στρατηγικές που εφαρμόστηκαν ή μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα:

1. Προσαρμοσμένα Επιτόκια: Οι τράπεζες μπορούν να δημιουργήσουν προγράμματα χαμηλότερων επιτοκίων για κοινωνικά ευάλωτες ομάδες, όπως π.χ. Φοιτητές η νέα ζευγάρια ή πολίτες που αποπληρώνουν στεγαστικά πρώτης κατοικίας. Παρόμοιες στρατηγικές εφαρμόστηκαν στην Ιρλανδία για την ενίσχυση της πρόσβασης στην κατοικία.
2. Χρηματοδοτικά Προϊόντα για Στέγαση: Δημιουργία ειδικών πακέτων για ενοικιαστές ή αγοραστές κατοικιών, με χαμηλά έξοδα και προνομιακά δάνεια. Στη Γερμανία, παρόμοια προγράμματα έχουν βοηθήσει οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα να αποκτήσουν κατοικία.
3. Μείωση Τραπεζικών Χρεώσεων: Εφαρμογή μηδενικών ή μειωμένων χρεώσεων για ψηφιακές συναλλαγές και ηλεκτρονική διαχείριση λογαριασμών. Μηδενικές χρεώσεις μπορούν να εφαρμοστούν σε ευάλωτες ομάδες, συνταξιούχους, κλπ. Στη Σιγκαπούρη, οι τράπεζες συνεργάζονται με την κυβέρνηση για να μειώσουν το κόστος υπηρεσιών και να ενισχύσουν τη χρήση ψηφιακών τραπεζών.
4. Κοινωνικά Ταμεία και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη: Δημιουργία ειδικών ταμείων για την ενίσχυση πολιτών που αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη διαβίωσης. Στη Δανία, τέτοια ταμεία υποστηρίζουν άμεσα όσους πλήττονται από την ενεργειακή ακρίβεια.
5. Υποστήριξη Μικρών Επιχειρήσεων: Προγράμματα χαμηλότοκων δανείων, παρόμοια με αυτά που εφαρμόστηκαν στην Ιταλία, ώστε οι επιχειρήσεις να μην μετακυλίουν το αυξημένο κόστος στους καταναλωτές.
6. Αποταμιευτικά Κίνητρα: Λογαριασμοί με υψηλότερες αποδόσεις για πολίτες που αποταμιεύουν, στηρίζοντας μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα. Στην Ιαπωνία, αντίστοιχα προϊόντα βοηθούν τα νοικοκυριά να αυξήσουν τα αποθεματικά τους.
7. Αναδιαρθρώσεις Δανείων: Προγράμματα που προσφέρουν μεγαλύτερες περιόδους αποπληρωμής ή μειωμένες μηνιαίες δόσεις. Στην Ισπανία, τέτοιες πολιτικές έχουν στηρίξει οικογένειες με οικονομικές δυσκολίες.

Η εφαρμογή αυτών των μέτρων στην Κύπρο, με προσαρμογή στις τοπικές ιδιαιτερότητες, θα μπορούσε να μειώσει τις πιέσεις, να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και να βοηθήσει στην ευημερία των πολιτών και επιχειρήσεων.

*Υπεύθυνος Χαρτοφυλακίου Οικονομικών του ΔΗΣΥ