Σταυριάνα Κοφτερός: Η επόμενη μέρα για την καινοτομία στην Κύπρο, η υποστήριξη της Ε.Ε. και το μέλλον του EIC

Η Σταυριάνα Α. Κοφτερός, ιδρύτρια και συνέταιρος της W11 Ventures, αλλά και συνιδρύτρια και πρόεδρος του Startup Cyprus, βρίσκεται στην καρδιά της ευρωπαϊκής προσπάθειας για ενίσχυση της καινοτομίας.

Σε συνέντευξή της, μοιράζεται μαζί μας τις σημαντικές εξελίξεις που φέρνει το Εργασιακό Πρόγραμμα 2025 του European Innovation Council (EIC), ενώ αναδεικνύει τη σημασία της υποστήριξης της Ε.Ε. για τις κυπριακές startups και καινοτόμες ιδέες.

Ποιες είναι οι κύριες καινοτομίες που εισάγονται στο Πρόγραμμα Εργασίας του 2025;

Το Πρόγραμμα Εργασίας του EIC για το 2025 παρουσιάζει πολλές καινοτομίες. Μια από τις πιο σημαντικές είναι το νέο πρόγραμμα STEP Scale-Up Scheme, το οποίο διαθέτει προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ και στοχεύει στη χρηματοδότηση εταιρειών που επιδιώκουν να φέρουν στρατηγικές τεχνολογίες στην αγορά της Ε.Ε.

Επιπλέον, περιλαμβάνει το ανανεωμένο πλαίσιο EIC Challenges με χρηματοδότηση 120 εκατομμυρίων ευρώ για αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως αυτόνομα ρομπότ κατασκευών, ανθεκτικές στο κλίμα καλλιέργειες, τεχνολογίες μετατροπής αποβλήτων και ιατρικών διαγνώσεων καθώς και 250 εκατ. ευρώ για εταιρείες πρώιμου σταδίου σε τομείς όπως η γενεσιουργή τεχνητή νοημοσύνη (Generative AI), η αγροτεχνολογία και οι λύσεις μελλοντικής κινητικότητας.

Ένα νέο στοιχείο είναι η αυξημένη πρόσβαση σε Υπηρεσίες Επιτάχυνσης Επιχειρήσεων (Business Acceleration Services) για εταιρείες από χώρες με χαμηλότερη απόδοση σε έρευνα και καινοτομία. Εισάγονται, επίσης οι Σφραγίδες Αριστείας στο πλαίσιο των προγραμμάτων Μετάβασης και Επιτάχυνσης όπως και η νέα Σφραγίδα STEP στις προσκλήσεις STEP Scale-Up και Accelerator Challenge.

Οι Σφραγίδες αυτές στοχεύουν στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε συμπληρωματικές και εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, όπως τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής αλλά και στις Υπηρεσίες Επιτάχυνσης Επιχειρήσεων του EIC.

Φυσικά, συνεχίζουμε τη χρηματοδότηση μέσω του EIC Pathfinder (262 εκατ. ευρώ) για πολυεπιστημονικές ερευνητικές ομάδες, του EIC Transition (98 εκατ. ευρώ) για τη μετατροπή των ερευνητικών αποτελεσμάτων σε ευκαιρίες καινοτομίας, και του EIC Accelerator (634 εκατ. ευρώ) για startups και ΜΜΕ, προκειμένου να αναπτύξουν και να κλιμακώσουν καινοτομίες με δυνατότητα δημιουργίας νέων αγορών ή διερεύνησης των υπαρχουσών.

Οι επιχορηγήσεις κυμαίνονται έως 2,5 εκατ. ευρώ, ενώ οι επενδύσεις κυμαίνονται από μισό έως 10 εκατ. ευρώ.

Πώς πρωτοβουλίες, όπως το STEP και το Δίκτυο Έμπιστων Επενδυτών του EIC έχουν αντίκτυπο στις τοπικές και ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις;

Για να βοηθήσουν τις startups τεχνολογίας (deep-tech) από όλη την Ευρώπη να φτάσουν σε τοπικές, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές, το πρόγραμμα STEP Scale-Up του EIC θα παρέχει επενδύσεις μεταξύ 10 και 30 εκατ. ευρώ ανά εταιρεία μέσω του Επενδυτικού Ταμείου του EIC.

Αυτό αναμένεται να προσελκύσει ιδιωτικές συν-επενδύσεις, επιτυγχάνοντας συνολικά από 50 έως 150 εκατ. ευρώ, και να καλύψει το κενό χρηματοδότησης για την κλιμάκωση deep-tech στην Ευρώπη, εστιάζοντας σε ψηφιακές τεχνολογίες, καθαρές και αποδοτικές τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων αυτών για μηδενικές εκπομπές, και βιοτεχνολογίες.

Το Δίκτυο Έμπιστων Επενδυτών (TIN) αποτελεί ένα δίκτυο επενδυτών που συμφωνούν στο να συνδυάσουν τις προσπάθειές τους για να επενδύσουν και να συν-επενδύσουν με το Επενδυτικό Ταμείο του EIC σε ευρωπαϊκές τεχνολογίες και εταιρείες που καινοτομούν και να ισχυροποιήσουν την παρουσία τους στην Ευρώπη.

Το TIN αποτελεί ένα πρακτικό παράδειγμα οικοδόμησης και αξιοποίησης συνεργασιών για την ανάπτυξη του οικοσυστήματος καινοτομίας της Ε.Ε. – τόσο τοπικά όσο και σε όλη την Ευρώπη – βοηθώντας τις τοπικές και ευρωπαϊκές startups να αποκτήσουν πρόσβαση σε διεθνείς επενδυτές, όταν αυτοί δεν είναι διαθέσιμοι τοπικά. Με αυτόν τον τρόπο, αυξάνεται ο αριθμός των ευρωπαϊκών εταιρειών που επεκτείνονται και κλιμακώνονται.

Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες λεπτομέρειες για τις πρόσφατες Ημέρες Πληροφόρησης του EIC; Ποια είναι τα κύρια συμπεράσματα που πρέπει να κρατήσουν οι επιχειρηματίες και οι startuppers στην Κύπρο από αυτές τις συνεδρίες;

Το Πρόγραμμα Εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC) για το 2025 παρουσιάστηκε στη διαδικτυακή Ημέρα Πληροφόρησης στις 5 Νοεμβρίου, που ήταν αφιερωμένη στους εν δυνάμει αιτούντες.

Επιχειρηματίες και startups στον τομέα της τεχνολογίας στην Κύπρο είχαν την ευκαιρία να μάθουν περισσότερα για τα προγράμματα του EIC και πώς λειτουργούν οι αιτήσεις, οι συνεντεύξεις, η χρηματοδότηση και η υποστήριξη μέσω βίντεο και παρουσιάσεων που ήταν διαθέσιμα για παρακολούθηση.

Επιπλέον, συνεχίζεται μια σειρά από Ημέρες Πληροφόρησης του EIC σε κράτη μέλη και χώρες εταίρους, με ιδιαίτερη έμφαση σε χώρες που ανήκουν στην κατηγορία των «χωρών διεύρυνσης» δηλαδή εκείνων με χαμηλότερη απόδοση στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος, με στόχο την αύξηση των ποσοστών αιτήσεων και επιτυχίας.

Το κύριο συμπέρασμα για τους επιχειρηματίες και τις startups στην Κύπρο από αυτές τις Ημέρες Πληροφόρησης είναι ότι η Ευρώπη επιθυμεί να υποστηρίξει την ανάπτυξή τους και να τους βοηθήσει να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητες του EIC!

Στην Κύπρο υπάρχουν παραδείγματα ατόμων που βοηθήθηκαν και πέτυχαν χάρη στη στήριξη του EIC; Θα μπορούσατε να μοιραστείτε μαζί μας κάποια success stories που θα αποτελούσαν έμπνευση και για άλλα άτομα που μπορεί να ενδιαφέρονται;

Η έμπνευση μπορεί να αντληθεί από τους δύο Κύπριους εταίρους σε προγράμματα του EIC Pathfinder, με εντυπωσιακή συνεισφορά σε πολύ σημαντικά έργα. Η EPOS-IASIS Research and Development Ltd είναι εταίρος στο έργο Digipredict και η Olyseus Innovations Ltd είναι εταίρος στο έργο I-Seed. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κάποιος Κυπριακός δικαιούχος του προγράμματος EIC Accelerator.

Η Carbominer Limited έχει νομική οντότητα στην Κύπρο και έχει λάβει στήριξη ύψους 2.211.813 ευρώ για την ανάπτυξη μιας νέας τεχνολογίας Direct Air Capture για επιλεκτική δέσμευση CO2 από τον αέρα με πλήρως ηλεκτρική και οικονομική διαδικασία, αλλά το εργαστήριο R&D της εταιρείας βρίσκεται στο Κίεβο.

Παρόλα αυτά, μπορούν να αποτελέσουν έμπνευση οι πολλοί βραβευθέντες του προγράμματος EIC Accelerator από άλλες χώρες μέλη και χώρες εταίρους – επισκεφτείτε το EIC DataHub για να ανακαλύψετε μια πλειάδα επιτυχημένων εταιρειών που στηρίζονται από το EIC!

Πώς αλληλεπιδρά το EIC με το τοπικό οικοσύστημα καινοτόμων ιδεών και νεοφυών επιχειρήσεων; Και πώς αυτή η αλληλεπίδραση έχει ωφελήσει τους ντόπιους επιχειρηματίες;

Η ομάδα του EIC συμμετέχει σε πολλές εκδηλώσεις καινοτομίας σε όλη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν, για να ενημερώσει τα τοπικά οικοσυστήματα σχετικά με το πρόγραμμα, συχνά με τη μορφή ειδικών ενημερωτικών ημερών για το EIC.

Πέρυσι, πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο ένα διήμερο ενημερωτικό event του EIC. Την πρώτη μέρα, οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν για τη διαδικασία αίτησης, τα κριτήρια επιλεξιμότητας και τη διαδικασία αξιολόγησης για τα προγράμματα EIC Pathfinder και EIC Transition.

Η δεύτερη μέρα εστιάστηκε στο EIC Accelerator και αφορούσε μόνο εταιρείες ή μεσαίες επιχειρήσεις που ήταν επιλέξιμες για να υποβάλουν προτάσεις.

Επιπλέον, η κυπριακή πτέρυγα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Επιχειρηματικότητας, του μεγαλύτερου δικτύου υποστήριξης καινοτόμων επιχειρήσεων με διεθνείς φιλοδοξίες, είναι πάντα στη διάθεση των επιχειρηματιών για να παρέχει συμβουλές και υποστήριξη σχετικά με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως το πώς να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση από το EIC, καθώς και για θέματα βιωσιμότητας, της ενιαίας αγοράς της Ε.Ε., της ψηφιοποίησης, της καινοτομίας και πολλά άλλα. Επίσης, το EIC εκπροσωπείται στην Κύπρο από το Εθνικό Σημείο Επαφής για τo EΙC (κα Νέδη Καφφά του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας), και φυσικά από την Κύπρια πρέσβη του EIC, την υποφαινόμενη.

Τι πληροφορίες μπορείτε να μοιραστείτε από τα πρόσφατα αποτελέσματα των προκηρύξεων του EIC; Πώς αποδίδουν οι κυπριακές επιχειρήσεις σε αυτές τις προκηρύξεις σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές περιοχές; Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και ποια είναι τα βασικά κενά ή δυσκολίες που εντοπίζετε μέσα και από η δική σας εμπειρία;

Αναλύοντας το πρόγραμμα EIC Accelerator από το 2021 μέχρι σήμερα, διαπιστώνουμε ότι τόσο τα ποσοστά υποβολής αιτήσεων όσο και τα ποσοστά επιτυχίας από την Κύπρο κινούνται σε μέτρια επίπεδα. Συγκεκριμένα, λιγότερες από δέκα αιτήσεις υποβάλλονται ανά περίοδο για την πλήρη πρόταση του EIC Accelerator, με μόνο μία εταιρεία, την Carbominer Limited, να επιλέγεται για χρηματοδότηση.

Αυτό αφήνει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης, τόσο στον αριθμό των αιτήσεων όσο και, πιο σημαντικά, στον αριθμό των κυπριακών επιχειρήσεων που λαμβάνουν χρηματοδότηση από το πρόγραμμα. Η κατάσταση είναι παρόμοια και σε άλλα μέλη της Ε.Ε. που θεωρούνται χώρες με χαμηλότερη απόδοση στην έρευνα και καινοτομία, κυρίως στην ανατολική Ευρώπη, ενώ οι επιχειρήσεις από πιο ανεπτυγμένες σ’ αυτούς τους τομείς χώρες κυρίως της δυτικής Ευρώπης λαμβάνουν μεγαλύτερο ποσοστό από την υποστήριξη του EIC.

Ποιες είναι οι ελλείψεις; Πολύ καλή ερώτηση. Υπάρχει αναμφισβήτητα μια έλλειψη ενημέρωσης για το ίδιο το πρόγραμμα, καθώς και κενά γνώσης για το τι ακριβώς αναζητούν τα μέλη της επιτροπής αξιολόγησης του EIC.

Αναζητούν προϊόντα, υπηρεσίες ή επιχειρηματικά μοντέλα που να έχουν υψηλό αντίκτυπο, τα οποία μπορεί να δημιουργήσουν νέες αγορές ή να ανατρέψουν υπάρχουσες, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, και που να έχουν βλέψεις και δέσμευση για επέκταση.

Η επιτροπή αναζητά επίσης έργα υψηλού κινδύνου όμως με δυνητικά υψηλά κοινωνικά οφέλη. Υπάρχουν πολλές χρήσιμες συμβουλές για πιθανούς αιτούντες που μπορείτε να βρείτε στον επίσημο ιστότοπο του EIC, που είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης αν σκέφτεστε να υποβάλετε αίτηση για το πρόγραμμα.

Ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί τρόποι με τους οποίους το EIC στηρίζει την κυπριακή καινοτομία και επιχειρηματικότητα; Υπάρχει χώρος για επιπλέον στήριξη και βελτίωση;

Εκτός από την υποστήριξη των νικητών του προγράμματος, εξαιρετικές προτάσεις που υποβάλλονται στο πρόγραμμα EIC Accelerator ή EIC Transition του Horizon Europe, και πληρούν όλα τα κριτήρια επιλογής, αλλά δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν λόγω περιορισμένου προϋπολογισμού, ενδέχεται να λάβουν το Σήμα Αριστείας του EIC το οποίο πιστοποιεί την υψηλή ποιότητα της πρότασης και μπορεί να ενισχύσει τη φήμη της εταιρείας, διευκολύνοντας την εύρεση χρηματοδότησης από άλλες πηγές.

Υπάρχει σίγουρα περιθώριο για βελτίωση στην υποστήριξη της κυπριακής καινοτομίας από το EIC, το Pre-Accelerator για παράδειγμα αναμένεται να βελτιώσει την τρέχουσα κατάσταση ειδικά για τις χώρες με χαμηλότερα επίπεδα απόδοσης στην έρευνα και καινοτομία. Επίσης το Horizon Europe Work Programme 2025, με το τμήμα για την ενίσχυση της συμμετοχής και την ενδυνάμωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (WIDERA), σε συνδυασμό με το Πρόγραμμα Εργασίας του EIC, αναμένεται ότι θα εισαγάγει μια πιλοτική πρόσκληση ενδιαφέροντος για το EIC Pre-Accelerator με στόχο να υποστηρίξει deep-tech startups στο αρχικό τους στάδιο.

Αυτό θα τις βοηθήσει να αναπτύξουν την τεχνολογία τους, τη βιωσιμότητά τους αλλά και την ετοιμότητα για επενδύσεις, έτσι ώστε να είναι σε θέση να υποβάλουν επιτυχώς αίτηση και να προσελκύσουν χρηματοδότηση από το EIC Accelerator ή άλλες πηγές.

Προς το παρόν, το EIC Work Programme 2025 προβλέπει τη δυνατότητα των δικαιούχων του Pre-Accelerator να αποκτήσουν πρόσβαση σε ορισμένες Υπηρεσίες Επιχειρηματικής Επιτάχυνσης και τη χρήση του Fast Track για το EIC Accelerator.

Η Σύνοδος Κορυφής του EIC για τον Απρίλιο του 2025 πλησιάζει, τι να περιμένουμε από την εκδήλωση και πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή των τοπικών φορέων;

Η ακριβής ημερομηνία για τη Σύνοδο Κορυφής του EIC δεν έχει ακόμη οριστεί, ωστόσο, αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους. Η σύνοδος θα προσφέρει μια πλούσια ατζέντα με κεντρικούς ομιλητές, εκδηλώσεις δικτύωσης, εκθέσεις και μια πλειάδα περιφερειακών δραστηριοτήτων, όπως εργαστήρια για την κλίμακα ανάπτυξης, την πρόσβαση σε επενδυτές και ανεκτίμητες ευκαιρίες δικτύωσης για τους συμμετέχοντες.

Θα είναι μια μοναδική ευκαιρία για κάθε ενδιαφερόμενο να μάθει περισσότερα και να αλληλεπιδράσει με το EIC και τα όσα έχει να προσφέρει. Και είναι πολλά! Καλούμε λοιπόν τους τοπικούς καινοτόμους φορείς στην Κύπρο και τις υπόλοιπες χώρες, ειδικά από εκείνες που η συμμετοχή και τα ποσοστά επιτυχίας παραμένουν χαμηλά, να συμμετάσχουν και να μάθουν πώς να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις ευκαιρίες του EIC!

Η Έκθεση Αντικτύπου του EIC αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα. Ποιες είναι οι κύριες θεματικές ενότητες ή επιτεύγματα που μπορούμε να αναμένουμε, και πώς αυτά αντικατοπτρίζουν τις προσπάθειες του EIC να υποστηρίξει την καινοτομία σε όλη την Ευρώπη;

Η επικείμενη έκδοση της Έκθεσης Αντικτύπου του EIC αναμένεται να καλύψει αρκετούς τομείς με σημαντικές επιπτώσεις και επιτεύγματα που αντικατοπτρίζουν την υποστήριξη της καινοτομίας στην Ευρώπη.

Κάποια από τα θέματα που θα εξεταστούν περιλαμβάνουν τις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν μέσω των προγραμμάτων Pathfinder και Transition σε κρίσιμους τεχνολογικούς τομείς για τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, όπως οι τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης, η Βιοτεχνολογία, οι Τεχνολογίες Καθαρής Ενέργειας και η Κβαντική.

Επίσης, θα αναλυθούν τα μεγέθη των κύκλων επενδύσεων που υποστηρίχθηκαν από το EIC Fund, οι συνεργασίες με άλλους επενδυτές, η αξία των επενδύσεων και οι επενδύσεις που μοχλεύτηκαν.

Επιπλέον, η αναφορά θα εστιάσει στον αντίκτυπο της χρηματοδότησης του EIC στην ανάπτυξη εταιρειών, όπως ο αριθμός των «κενταύρων» και «μονόκερων» στο χαρτοφυλάκιο του EIC, την ανάπτυξη θέσεων εργασίας μετά από την υποστήριξη του EIC, τις folloq-on επενδύσεις που λαμβάνονται μετά από τη χρηματοδότηση από το EIC, και πολλά άλλα.

Αυτός ο τύπος δεδομένων θα αναδείξει τη συνεχιζόμενη επιτυχία του EIC στην ενίσχυση της καινοτομίας και των startups στην Ευρώπη και τα θετικά αποτελέσματα της στήριξης που παρέχει. Αναμένονται πραγματικά ενθαρρυντικά αποτελέσματα και συνεχιζόμενη υποστήριξη στην ευρωπαϊκή καινοτομία και επιχειρηματικότητα.

Κοιτώντας μπροστά, πώς βλέπετε να εξελίσσεται ο ρόλος του EIC στην Κύπρο, και ποιες στρατηγικές συνεργασίες ή πρωτοβουλίες θα θέλατε να δείτε να ενισχύονται για τη στήριξη περισσότερων τοπικών καινοτομιών;

Ανατρέχοντας στο μέλλον, η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να επωφεληθεί ακόμα περισσότερο από τις πρωτοβουλίες του EIC, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της συμμετοχής των Κυπρίων μέσω του Pre-Accelerator και άλλων στρατηγικών συνεργασιών.

Ο στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι οι καινοτόμες επιχειρήσεις από την Κύπρο θα έχουν πρόσβαση σε κρίσιμες πληροφορίες και ευκαιρίες χρηματοδότησης για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας τους στο πρόγραμμα του EIC.

Για να επιτευχθεί αυτό, είναι σημαντικό να ενισχυθεί η συνεργασία με ήδη υπάρχοντες επιταχυντές στην Κύπρο. Η ενίσχυση της δικτύωσης και της ενημέρωσης για το EIC, σε συνδυασμό με την υποστήριξη από το EIC Business Acceleration Services, μπορεί να βοηθήσει τις τοπικές startups και καινοτόμες εταιρείες να αναπτύξουν και να εμπορευματοποιήσουν τις καινοτομίες τους.

Παράλληλα, η συνεργασία με το OpenCosmos Virtual Accelerator της Key Innovations Cyprus Ltd θα παρέχει ένα ευρύ φάσμα σεμιναρίων που θα είναι κατάλληλα για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, startups και καινοτόμους επιχειρηματίες.

Επιπλέον, το EIC είναι πάντα ανοιχτό σε νέες συνεργασίες και συνεργάζεται με διάφορες πρωτοβουλίες και προγράμματα υποστήριξης καινοτομίας, όπως τα προγράμματα Innovation Ecosystems, στα οποία η Κύπρος λαμβάνει στήριξη μέσω του Mediterranean Island Cleantech Innovation Ecosystem.

Στην περίπτωση αυτή, η Κύπρος αποτελεί μέρος μιας επιλεγμένης περιοχής καινοτομίας, προγραμματίζοντας περαιτέρω υποστήριξη, ενώ το InvestEU πρόγραμμα διευκολύνει καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

Όλα τα παραπάνω προσφέρουν νέες δυνατότητες για να αυξηθεί η συμμετοχή της Κύπρου στην ευρωπαϊκή καινοτομία και να προχωρήσουμε με τη στήριξη των στρατηγικών συνεργασιών που ενισχύουν την τοπική επιχειρηματικότητα και το οικοσύστημα καινοτομίας.