Επιβεβαίωση οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, αλλά ανάγκη για επαγρύπνηση

Η οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Κύπρου επιβεβαιώθηκε κατά την 17η αποστολή μεταμνημονιακής επιτήρησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), με τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ), από τις 30 Σεπτεμβρίου έως τις 7 Οκτωβρίου.

Ωστόσο, η έκθεση που δημοσιεύθηκε την Τρίτη υπογραμμίζει σημαντικούς κινδύνους σε επιμέρους τομείς και από τη γεωπολιτική κατάσταση, τονίζοντας την ανάγκη επαγρύπνησης.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι οικονομικές βάσεις της Κύπρου παραμένουν ισχυρές, υποστηριζόμενες από αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και έναν ανθεκτικό τραπεζικό τομέα. Παρόλα αυτά, η χώρα αντιμετωπίζει κινδύνους στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και του επενδυτικού της μοντέλου, οι οποίοι επιδεινώνονται από γεωπολιτικές εντάσεις και αβεβαιότητες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.

Η οικονομική ανάπτυξη επιταχύνθηκε στο 3,7% σε ετήσια βάση κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024, κυρίως λόγω ισχυρών επενδύσεων και ανάκαμψης των καθαρών εξαγωγών. Η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και τα ποσοστά αποταμίευσης συνεχίζουν να βελτιώνονται, στηρίζοντας την ιδιωτική κατανάλωση.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να σταθεροποιηθεί γύρω στο 2% μεσοπρόθεσμα, ευθυγραμμισμένος με τον στόχο της ΕΚΤ για τη σταθερότητα των τιμών. Η ανεργία πλησιάζει στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας.

Γεωπολιτικοί και τομεακοί κίνδυνοι

Η έκθεση επισημαίνει ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την οικονομία. Πιθανές διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού και η αύξηση του κόστους παραγωγής θα μπορούσαν να επηρεάσουν κρίσιμους τομείς, όπως ο τουρισμός, ο οποίος ανακάμπτει από προηγούμενες κρίσεις.

Επιπλέον, η ενεργειακή εξάρτηση της Κύπρου από τα ορυκτά καύσιμα και η περιορισμένη ένταξή της στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού την καθιστούν ευάλωτη στις μεταβολές των τιμών της ενέργειας.

Δημοσιονομικές επιδόσεις και προκλήσεις

Το δημοσιονομικό προφίλ της Κύπρου παραμένει ισχυρό, με πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ να προβλέπεται για το 2024, ενώ το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί στο 56,7% έως το 2026.

Ωστόσο, ανησυχίες εγείρονται για τις καθυστερήσεις σε μεγάλα έργα υποδομής, όπως ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό, που μπορεί να επιβαρύνει τον προϋπολογισμό με έως 1% του ΑΕΠ. Επίσης, η αύξηση των δημοσίων δαπανών λόγω μισθών, συντάξεων και υγειονομικής περίθαλψης εντείνει την πίεση στα δημόσια οικονομικά.

Ανθεκτικότητα και προκλήσεις του τραπεζικού τομέα

Ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου εμφανίζει ανθεκτικότητα, με σταθερή κερδοφορία και μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Παρόλα αυτά, οι λιγότερο σημαντικοί οργανισμοί (LSIs) εξακολουθούν να δυσκολεύονται στη διαχείριση των ΜΕΔ τους, με μέσο ποσοστό 21% τον Ιούνιο, το οποίο παρέμεινε αμετάβλητο από τον Δεκέμβριο.

Επίσης, επισημαίνεται η περιορισμένη διάθεση για νέες χορηγήσεις αποτελεί διαρθρωτικό εμπόδιο. Όπως σημειώνεται, οι κυπριακές τράπεζες κατείχαν το 32% του ενεργητικού σε καταθέσεις στην κεντρική τράπεζα και το 42% ήταν δάνεια και προκαταβολές, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 12% και 63% αντίστοιχα.

Παράλληλα, αναφέρεται ότι οι αυξήσεις επιτοκίων έχουν οδηγήσει σε αναδιαπραγματεύσεις δανείων, αν και η ικανότητα αποπληρωμής παραμένει ισχυρή.

Εξωτερικές ισορροπίες και επενδυτικές ανησυχίες

Η έκθεση αναφέρει ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών παραμένει υψηλό, αντανακλώντας την εξάρτηση από τις εισαγωγές και τις σημαντικές εκροές κερδών από ξένες εταιρείες. Αν και οι εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων είναι ισχυρές, μεγάλο μέρος τους αφορά Ειδικούς Σκοπούς με περιορισμένη συνεισφορά στην εγχώρια παραγωγή και απασχόληση. Αυτό εγείρει ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του οικονομικού μοντέλου της Κύπρου και τις πιθανές ευπάθειες στον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό.

Σημειώνεται ακόμα ότι οι κίνδυνοι από γεωπολιτικές εντάσεις, κλιματική αλλαγή και κυβερνοεπιθέσεις εντείνονται. Οι τράπεζες επενδύουν σημαντικά στην υποδομή τους για την αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων, ενώ παρακολουθούνται στενά οι φυσικοί και μεταβατικοί κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.

Η έκθεση καταλήγει ότι η Κύπρος διατηρεί ισχυρή ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους της, ωστόσο οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες και οι τομεακές ευπάθειες απαιτούν συνεχή προσοχή για τη διατήρηση της επενδυτικής εμπιστοσύνης.

Η πρώτη αποπληρωμή στον ESM έχει προγραμματιστεί για το 2025, με ετήσιες αποπληρωμές κατά μέσο όρο €0,99 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2031.

• Διαβάστε εδώ: Αρχίζει η αποπληρωμή του δανείου 6,3 δις από την Τρόϊκα-Καταβάλλεται το 2025 η πρώτη δόση ύψους 1,3 δις