Ανδρέας Μιχαλιάς: Τα επαγγελματικά ταμεία προνοίας είναι απαραίτητα για επαρκή εισοδήματα στη συνταξιοδότηση

Τα Ταμεία Προνοίας και Συντάξεως ή Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών («ΙΕΣΠ») εντάσσονται στον δεύτερο πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος, ο οποίος μαζί με τον πρώτο πυλώνα (Κοινωνικές Ασφαλίσεις) είναι κρίσιμος για τη διασφάλιση επαρκούς εισοδήματος στη συνταξιοδότηση.

Ειδικά σήμερα, με την υποχώρηση της αγοραστικής αξίας των ωφελημάτων από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων λόγω του πληθωρισμού, και τη μειούμενη αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους, η ανάγκη για μια μακροπρόθεσμη συμπληρωματική αποταμίευση είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

Σημασία των ΙΕΣΠ

Παρά τις πληθωριστικές πιέσεις και την οικονομική κρίση του 2013, που επηρέασε σοβαρά τα Επαγγελματικά Ταμεία Προνοίας και Συντάξεων και την εμπιστοσύνη των εργαζομένων, η σημασία του δεύτερου πυλώνα δεν μπορεί να υποτιμηθεί.

Στην Κύπρο, για να διατηρηθεί το βιοτικό επίπεδο στη συνταξιοδότηση, με βάση σχετικές εκτιμήσεις απαιτούνται εισοδήματα ισοδύναμα με το 70% του τελευταίου μισθού, ενώ το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων καλύπτει μόλις το 50%. Αυτή η διαφορά καθιστά τα Επαγγελματικά Ταμεία Προνοίας και Συντάξεως απαραίτητα για την κάλυψη του κενού αυτού.

Ταυτόχρονα, τα Ταμεία Προνοίας και Συντάξεων προσφέρουν φοροαπαλλαγές στους εργαζόμενους και στους εργοδότες και ενισχύουν την Εταιρική και Κοινωνική Ευθύνη των Επιχειρήσεων, αποτελώντας ταυτόχρονα έναν σημαντικό παράγοντα προσέλκυσης και διατήρησης εξειδικευμένου προσωπικού/ταλέντων.

Ρόλος της σωστής διαχείρισης

Η σωστή διαχείριση του ενεργητικού των Ταμείων είναι κρίσιμης σημασίας. Το πρώτο βήμα είναι η πρόσληψη ενός επαγγελματία σύμβουλου επενδύσεων (Γενικής Φύσεως) ή αναλογιστή με σκοπό την κατάρτιση της Δήλωσης Αρχών Επενδυτικής Πολιτικής (ΔΑΕΠ).

Η δήλωση αυτή αποτελεί θεμελιώδες έγγραφο για κάθε ΙΕΣΠ, καθώς χρησιμεύει ως στρατηγικός οδηγός για τη διαχείριση του επενδυτικού προγράμματος.

Με την επιτυχή εφαρμογή της, η ΔΑΕΠ διασφαλίζει τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση της επενδυτικής στρατηγικής, την κατανομή των περιουσιακών στοιχείων, τη διαχείριση κινδύνων και την υπεύθυνη αναφορά όλων των εμπλεκομένων προς τους ενδιαφερόμενους. Συνολικά, η ΔΑΕΠ λειτουργεί ως «οδικός χάρτης» για τη βιώσιμη και συνετή διαχείριση των επενδύσεων του ταμείου.

Η επιλογή ενός ικανού διαχειριστή επενδύσεων (Σύμβουλος Ειδικής Φύσεως) για την εκτέλεση της Δήλωσης Αρχών Επενδυτικής Πολιτικής (ΔΑΕΠ) αποτελεί το επόμενο κρίσιμο βήμα προς τη σωστή διαχείριση, και είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχή υλοποίηση των επενδυτικών στόχων του ταμείου.

Ένας έμπειρος διαχειριστής μπορεί να ερμηνεύσει και να εφαρμόσει τη στρατηγική της ΔΑΕΠ με ακρίβεια, διασφαλίζοντας ότι οι επενδύσεις ευθυγραμμίζονται με τους στόχους του ταμείου και τις προσδοκίες των δικαιούχων.

Επιπλέον, η ικανότητα του διαχειριστή να αξιολογεί και να προσαρμόζεται στις συνθήκες της αγοράς, συμβάλλει αποτελεσματικά στη διαχείριση των κινδύνων, ενισχύει τη διαφάνεια, καθώς και τη επικοινωνία των θεμάτων που αφορούν το Ταμείο προς όλους τους ενδιαφερόμενους.

Συμπερασματικά, η επιτυχημένη κατάρτιση της ΔΑΕΠ, σε συνδυασμό με την επιλογή ενός ικανού διαχειριστή, διασφαλίζει την υπεύθυνη και αποδοτική διαχείριση του ενεργητικού του ταμείου.

Αυτά τα στοιχεία, λειτουργώντας συντονισμένα, ενισχύουν τη βιωσιμότητα του, εξασφαλίζουν την προστασία και ανάπτυξη των περιουσιακών του στοιχείων, ενώ συμβάλλουν στην εκπλήρωση των δεσμεύσεών του προς τα μέλη και τους δικαιούχους.

Ρόλος της εποπτείας

Σημαντική είναι επίσης η συνεισφορά του Εφόρου ΙΕΣΠ, ο οποίος επιτελεί ουσιαστικό έργο αναβαθμίζοντας διαρκώς τον θεσμό. Η ορθή διαχείριση και η αυστηρή εποπτεία, σε συνδυασμό με την εφαρμογή των νέων κανονιστικών πλαισίων και οδηγιών, ενδυναμώνουν τον θεσμό και ενισχύουν την εμπιστοσύνη των εργαζομένων.

Η συνεχής προσαρμογή στα σύγχρονα κανονιστικά πρότυπα διασφαλίζει τη συμμόρφωση των ταμείων με τις εξελισσόμενες απαιτήσεις και προσφέρει αυξημένη προστασία στους δικαιούχους. Ως αποτέλεσμα, αυτή η εμπιστοσύνη συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και αξιοπιστία του θεσμού, καθιστώντας τον κρίσιμο εργαλείο για την οικονομική ασφάλεια των εργαζομένων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το σημαντικότερο μέτρο για την περαιτέρω προστασία των ΙΕΣΠ υπήρξε η ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας IORP II στην εθνική νομοθεσία τον Φεβρουάριο του 2020, η οποία έφερε αλλαγές στον τρόπο διαχείρισης και εποπτείας των ΙΕΣΠ.

Με τη δημοσίευση της νέας νομοθεσίας, υπό τον τίτλο «Περί της Ίδρυσης των Δραστηριοτήτων και της Εποπτείας των Ιδρυμάτων Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών Νόμος», θεσμοθετήθηκε ένα αυστηρότερο πλαίσιο για τη διακυβέρνηση των ΙΕΣΠ καθώς και την εποπτεία τους από τον Έφορο ΙΕΣΠ, ο οποίος πλέον διαθέτει διευρυμένες εξουσίες.

Η αφοσιωμένη προσπάθεια του Εφόρου να ενισχύσει τον θεσμό με εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία στα θέματα εποπτείας, συμβάλλει καθοριστικά στη διασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας και διαφάνειας των ΙΕΣΠ, προωθώντας την ουσιαστική προστασία των μελών και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των εργαζομένων στον θεσμό

Συμπερασματικά σημεία

Ο Δεύτερος Πυλώνας Επαγγελματικής ασφάλισης αποτελεί ένα κρίσιμο μέσο το οποίο λειτουργεί ως συμπληρωματικό του Πρώτου Πυλώνα (Κοινωνικές Ασφαλίσεις) με βασικό στόχο και σκοπό την προστασία των εργαζομένων, βοηθώντας τους να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο κατά τη διάρκεια της συνταξιοδότησης. Παράλληλα, εξασφαλίζει μια πιο σταθερή και ασφαλή οικονομική βάση για το μέλλον, ενισχύοντας τη συνολική οικονομική ασφάλεια στην Κύπρο.

Η στήριξη λοιπόν του θεσμού των ΙΕΣΠ είναι κρίσιμη για την εξασφάλιση των συνταξιοδοτικών παροχών. Η αναγκαία μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Κύπρο, ειδικότερα του δευτέρου αλλά και του τρίτου (ατομικά σχέδια συνταξιοδότησης) πυλώνα, είναι επιτακτική λόγω του χαμηλού ποσοστού αποταμίευσης των νοικοκυριών.

Σε έναν κόσμο με ραγδαίες οικονομικές αλλαγές και οικονομικές κρίσεις, ο σχεδιασμός και η διαχείριση των συνταξιοδοτικών παροχών δεν πρέπει να παραμένει στάσιμος, αλλά να εξελίσσεται, καθιστώντας τα προγράμματα συνταξιοδότησης εργαλείο ανάπτυξης και υποστήριξης των εργαζομένων, ούτως ώστε κατά τη περίοδο συνταξιοδότησης, να διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδο που απολαμβάνουν κατά τα εργάσιμα τους χρόνια.

*Ο Ανδρέας Μιχαλιάς είναι Διευθυντής Διαχείρισης Χαρτοφυλακίων της MAP Fund Management Services Limited