Τι προβλέπουν οι συμβάσεις του κράτους σε ισχύ-Οι υποχρεώσεις έναντι των ανάδοχων και ποιες οι απαιτήσεις

Στοιχεία αναφορικά με τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για υλοποίηση έργων στρατηγικής σημασίας, όπως αεροδρομίων, λιμανιών και μονάδων αφαλάτωσης, καταγράφει στην Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων που συνοδεύει τον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 το Υπουργείο Οικονομικών.

Ανάμεσα σε άλλα το Υπουργείο Οικονομικών παραθέτει στοιχεία για τις συμφωνίες, τη διάρκεια και το κόστος κατασκευής των έργων, καθώς και λεπτομέρειες για ενδεχόμενες υποχρεώσεις του κράτους έναντι των αναδόχων που ανέλαβαν την υλοποίησή τους.

Σύμφωνα, πάντως, με τα όσα αναφέρονται στην Έκθεση, αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε ισχύ έξι συμφωνίες παραχώρησης υπηρεσιών, οι οποίες αφορούν:

• Τους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου: Υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2005, τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο του 2006 και θα διαρκέσει μέχρι τον Μάιο του 2031 χωρίς δικαίωμα ανανέωσης. Το κόστος για την πρώτη φάση (κατασκευή των αερολιμένων) άγγιξε τα 659,6 εκατομμύρια ευρώ, ενώ για τη δεύτερη φάση (επέκταση αερολιμένων-δεν άρχισε) υπολογίζεται στα 80 με 100 εκ. ευρώ.
• Το Λιμάνι Λεμεσού: Υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2016, τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2017 και θα διαρκέσει έως και 25 χρόνια, με δικαίωμα ανανέωσης. Για το έργο δεν αναφέρεται το κόστος.
• Τη Μονάδα Αφαλάτωσης Νερού Λάρνακας: Υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2012, τέθηκε σε λειτουργία τον Ιούλιο του 2025 και θα διαρκέσει 27 χρόνια, χωρίς δικαίωμα ανανέωσης. Το κόστος του έργου ανέρχεται στα 6 εκ. ευρώ.
• Τη Μονάδα Αφαλάτωσης Νερού Δεκέλειας: Υπογράφηκε τον Μάιο του 2005, τέθηκε σε λειτουργία τον Μάιο του 2007 και θα διαρκέσει 22 έτη, χωρίς δικαίωμα ανανέωσης. Το κόστος του έργου ανέρχεται στα 27,8 εκ. ευρώ.
• Τη Μονάδα Αφαλάτωσης Νερού Λεμεσού: Υπογράφηκε τον Αύγουστο του 2009, τέθηκε σε λειτουργία τον Ιούλιο του 2002 και θα διαρκέσει 23 έτη, χωρίς δικαίωμα ανανέωσης. Το κόστος του έργου ανέρχεται στα 45,6 εκ. ευρώ.
• Τη Μονάδα Αφαλάτωσης Νερού Πάφου: Υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2019, τέθηκε σε λειτουργία τον Μάιο του 2021 και θα διαρκέσει για 25 έτη, χωρίς δικαίωμα ανανέωσης. Το κόστος του έργου ανέρχεται στα 5 εκ. ευρώ.

Ενδεχόμενες υποχρεώσεις

Σε ό,τι αφορά τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις του κράτους έναντι των αναδόχων που ανέλαβαν την υλοποίηση και διαχείριση των πιο πάνω έργων, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει πως σε σχέση με τους αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου σε περίπτωση που ο ανάδοχος δεν είναι σε θέση να αποπληρώσει τα δάνεια του, η κυβέρνηση έχει υποχρέωση να καταβάλει στους δανειστές του αναδόχου το 95% των οφειλόμενων δανείων.

Σε τέτοια περίπτωση, προστίθεται, η συμφωνία ακυρώνεται και τόσο οι υποδομές όσο και τα περιουσιακά στοιχεία του έργου θα μεταφερθούν στην κυριότητα του κράτους.

Άλλες ενδεχόμενες υποχρεώσεις αναφορικά με τους αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου, σημειώνει το Υπουργείο, ενδέχεται να προκύψουν από τις απαιτήσεις του φορέα εκμετάλλευσης αναφορικά με τις τροποποιήσεις των φορολογικών συντελεστών εταιρειών, από την αύξηση των συνεισφορών των κοινωνικών ασφαλίσεων και την ένταξη της συνεισφοράς στο ΓεΣΥ, απαιτήσεις λόγω των μέτρων περιορισμού της εξάπλωσης του κορωνοϊού, κ.λ.π.

Αναφορικά με την Μονάδα Αφαλάτωσης Νερού Λάρνακας, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει πως υπάρχει απαίτηση από τον ανάδοχο για μη κατάλληλη παράδοση της Μονάδας από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και κατόπιν σχετικής εξέτασης από την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ), το θέμα παραπέμφθηκε στη Νομική Υπηρεσία.

Επιπρόσθετα, για το έργο εκκρεμούν και επιπρόσθετες νέες απαιτήσεις από τον ανάδοχο, για τις οποίες αναμένεται απόφαση από την ΚΕΑΑ.

Όσον αφορά τη Μονάδα Αφαλάτωσης Νερού Λεμεσού, σύμφωνα με το Υπουργείο, υπάρχουν απαιτήσεις από τον ανάδοχο, για τις οποίες αναμένεται απόφαση από την ΚΕΑΑ.

Τρεις απαιτήσεις για λιμάνι Λεμεσού

Σε σχέση με το Λιμάνι Λεμεσού, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει πως υπάρχει απαίτηση από τον ανάδοχο του Τερματικού Σταθμού Γενικού Εμπορίου, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της διαιτησίας.

Η διαιτησία, εξηγεί, αφορά τον περιορισμό στα φορτία που δύναται να διαχειρίζεται στο Λιμάνι Λάρνακας (υπέρβαση σχετικού ορίου).

Επίσης, υπάρχει απαίτηση από τον ανάδοχο του Τερματικού Εμπορευματοκιβωτίων, η οποία επίσης βρίσκεται στο στάδιο της διαιτησίας και αφορά την διεκδίκηση αποζημίωσης για αθέτηση περιορισμού/υποχρεώσεων από τον διαχειριστή του Τερματικού Σταθμού Γενικού Εμπορίου, για το οποίο δεσμεύτηκε το κράτος.

Πέραν των πιο πάνω, για το έργο του Λιμανιού Λεμεσού υπάρχει απαίτηση από τον ανάδοχο Παροχής Θαλάσσιων Υπηρεσιών, το ύψος της οποίας ανέρχεται στα 1,06 εκατομμύρια ευρώ και βρίσκεται στο στάδιο της διαιτησίας.

Όπως αναφέρει το Υπουργείο Οικονομικών, η απαίτηση αφορά την διεκδίκηση αποζημιώσεων για δικαίωμα αύξησης των χρεώσεων κατά 5% τον τρίτο χρόνο, σημειώνοντας ότι παρόμοιας φύσεως απαίτηση αποζημίωσης εκδικάστηκε στο διαιτητικό δικαστήριο, αναφορικά με τον ανάδοχο του Τερματικού Σταθμού Γενικού Εμπορίου και η απόφαση ήταν υπέρ του ανάδοχου.

Οι συμβάσεις που τερματίστηκαν

Σε σχέση με τις συμφωνίες που τερματίστηκαν, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι, κατά το 2023 η παραχωρούσα Αρχή ενεργοποίησε το δικαίωμα τερματισμού της συμφωνίας παραχώρησης υπηρεσιών αναφορικά με την Μονάδα Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Στέρεων Οικιακών Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) και του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) Λεμεσού και πλέον η διαχείριση αυτού του έργου περιήλθε στην κυριότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Επίσης, κατά το έτος 2024, η παραχωρούσα Αρχή ενεργοποίησε το δικαίωμα τερματισμού της συμφωνίας παραχώρησης υπηρεσιών αναφορικά με το έργο για το Λιμάνι και τη Μαρίνα Λάρνακας και η διαχείρισή του περιήλθε στην κυριότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Σημειώνεται πως παρότι δεν καταγράφεται στην Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων, τον περασμένο Ιούλιο διακόπηκε και η συμφωνία παραχώρησης υπηρεσιών για το τερματικό στο Βασιλικό, με την κινεζική κοινοπραξία CMC να καταγγέλλει την σύμβαση και την Κυπριακή Δημοκρατία να αναζητεί τρόπους για να ξαναμπεί το έργο σε τροχιά υλοποίησης.