Πάνε να «κρούσουν» το χαλλούμι... Ένας προβληματικός φάκελος και η δυνατότητα αλλαγής της ποσόστωσης

Ούτε καν ως επιλογή δεν θα πρέπει να προκρίνεται η δραματική μείωση της παραγωγής και κατ’ επέκταση των εξαγωγών χαλλουμιού, ενός προϊόντος με την μεγαλύτερη συνεισφορά στις εξαγωγές της κυπριακής οικονομίας, μετά τα φαρμακευτικά προϊόντα.

Κι όμως, σε περίπτωση που τον Ιούλιο του 2029 υλοποιηθεί η πρόταση που θα καθορίσει ότι το ποσοστό του αιγοπρόβειου γάλακτος στο χαλλούμι θα πρέπει να ανέλθει στο 51%, υλοποιώντας έναν εκ των πραγμάτων προβληματικό φάκελο που είχε κατατεθεί περίπου 12 χρόνια πριν από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας για αίτηση χαλλουμιού ΠΟΠ, τότε η κατακόρυφη μείωση της παραγωγής και των εξαγωγών κατά 60%, με οδυνηρές επιπτώσεις για την κυπριακή οικονομία, δεν αποτελεί μακρινό ενδεχόμενο.

Υπενθυμίζεται ότι το 2024 οι εξαγωγές χαλλουμιού υπολογίζεται ότι θα ανέλθουν στους 42.000 τόνους ή €320 εκατ. σε σύγκριση με €313 εκατ. το 2023. Στα €320 εκατ. θα πρέπει να προστεθούν γύρω στους 4.000 τόνους ή €32 εκατ. για τοπική κατανάλωση.

Επομένως, η συνολική αξία που παράγει η βιομηχανία του χαλλουμιού ξεπερνά τα €350 εκατ. ή 46.000 τόνους.

Με βάση τα δεδομένα του 2023, το σύνολο του διαθέσιμου γάλακτος για την παραγωγή 42.000 τόνων χαλλουμιού ανέρχεται στους 286.000 τόνους, εκ των οποίων 238.000 τόνων αγελαδινού γάλακτος και 48.000 τόνων αιγοπρόβειου γάλακτος, με την ποσόστωση του αιγοπρόβειου γάλακτος επί του συνόλου να ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 17%.

Οι επιλογές και το ακραίο σενάριο

Προκειμένου να υλοποιηθεί η ποσόστωση 51% του αιγοπρόβειου γάλακτος στην παρασκευή μεικτού χαλλουμιού, δύο επιλογές φαίνεται να έχει στο τραπέζι η Κυπριακή Δημοκρατία, με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα.

Από την μία, η πρώτη επιλογή προκρίνει υπερδιπλασιασμό των ποσοτήτων αιγοπρόβειου γάλακτος από 48.000 τόνους σε 143.000 τόνους, δηλαδή περίπου 95.000 τόνους περισσότερους από την υφιστάμενη διαθέσιμη παραγωγή. Το εν λόγω σενάριο καθίσταται πρακτικά αδύνατο, καθώς εμπράκτως οι συγκεκριμένες ποσότητες είναι αδύνατο να παραχθούν.

Η δεύτερη επιλογή για να αυξηθεί η ποσόστωση του αιγοπρόβειου γάλακτος στο χαλλούμι στο 51%, είναι να χρησιμοποιούνται οι διαθέσιμοι 48.000 τόνοι αιγοπρόβειου, μαζί με τους 48.000 τόνους αγελαδινού γάλακτος, με αποτέλεσμα να περισσεύουν περί τους 190.000 τόνους αγελαδινού γάλακτος.

Συνεπώς, η παραγωγή 18.000 τόνων χαλλουμιού, μεταφράζεται σε 60% μείωση της παραγωγής και των εξαγωγών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η συγκεκριμένη επιλογή μόνο ως οδυνηρή μπορεί να χαρακτηριστεί, καθώς θα καταστρέψει την αγελαδοτροφία, θα οδηγήσει στο κλείσιμο πέραν των μισών τυροκομείων, θα οδηγήσει στην απώλεια €200 εκατ. σε εξαγωγές, μετατρέποντας παράλληλα το χαλλούμι σε είδος πολυτελείας.

• Διαβάστε εδώ: Η σύνθετη εξίσωση του χαλλουμιού, η διαφύλαξη των εξαγωγών και ο κίνδυνος να καταστεί τυρί πολυτελείας

Μπορεί να αλλάξει το πλαίσιο για το χαλλούμι

Πλήρης ευθυγράμμιση φαίνεται να υπάρχει μεταξύ Κύπρου και Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τη σημαντικότητα του χαλλουμιού, τόσο για την Κύπρο όσο και για την Ε.Ε. γενικότερα.

Ωστόσο, τα ποσοστά αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος στην παρασκευή του χαλλουμιού αποτελούν επιθυμία του κυπριακού κράτους και όχι της Ε.Ε.

Συνεπώς, τυχόν αποφάσεις αναφορικά, τόσο με την ποσόστωση όσο και με άλλες παραμέτρους της παρασκευής χαλλουμιού ΠΟΠ αποτελούν αρμοδιότητα αποκλειστικά και μόνο της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς η Ε.Ε. να επιζητεί ή να έχει λόγο σε ό,τι αφορά στις προδιαγραφές.

Συγκεκριμένα, η Ε.Ε. δεν φέρνει οποιαδήποτε αντίρρηση όσον αφορά ενδεχόμενη αλλαγή των ποσοστών ούτε έχει θέσει όρια στο ποσοστό μείωσης του αιγοπρόβειου γάλακτος.

Σε αυτό το πλαίσιο, η κυπριακή κυβέρνηση, σε διαβούλευση με τις εμπλεκόμενες επαγγελματικές ομάδες, καλείται να σταθμίσει όλα τα δεδομένα και να καταλήξει στις δέουσες εκείνες αποφάσεις που θα διασφαλίζουν τη συνέχιση της μεγίστης αξίας συμβολής του χαλλουμιού στην κυπριακή οικονομία ως το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν του τόπου.

Η μόνη, υπό τις περιστάσεις, οδός είναι η διατήρηση της συμφωνίας του 2022, η οποία καθόρισε την ποσόστωση 25% για τη γόνιμη/παραγωγική περίοδο (Φεβρουάριος-Αύγουστος) και 10% για την ξηρά περίοδο (Σεπτέμβριος-Ιανουάριος), η οποία θα διασφαλίσει τη συνέχιση και ενίσχυση της παραγωγής χαλλουμιού και συνεπώς των εξαγωγών.

Ο οδικός χάρτης για διαφύλαξη εξαγωγών, παραγωγής και θέσεων εργασίας

Με στόχο τη διαφύλαξη των εξαγωγών χαλλουμιού ΠΟΠ και τη δημιουργία συνθηκών για περαιτέρω ανάπτυξη, τη διαφύλαξη της παραγωγής και της χρήσης όλου του παραγόμενου γάλακτος στην Κύπρο που χρησιμοποιείται για το χαλλούμι, καθώς και τη διαφύλαξη των θέσεων εργασίας του κλάδου (οι εργαζόμενοι σε τυροκομεία, γεωργία, φάρμες και υποστηρικτικές υπηρεσίες ξεπερνούν τις 15.000), εκ των ων ουκ άνευ κρίνεται η χάραξη ενός οδικού χάρτη με δράσεις και ενέργειες.

Ανάμεσα στις αναγκαίες δράσεις θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται:

• Η άμεση μηνιαία καταμέτρηση όλων των ειδών γάλακτος για να υπάρχουν υπολογισμένες και ορθές αποφάσεις, με παράλληλη δήλωση χρήσης τόσο του αγελαδινού όσο και του αιγοπρόβειου γάλακτος από τους τυροκόμους,
• η κατάληξη στις απαιτούμενες προσαρμογές των προδιαγραφών και κανονισμών για να μπορούν όλοι οι παραγωγοί χαλλουμιού να πληρούν τις προδιαγραφές καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου,
• η ευθυγράμμιση των τελικών προδιαγραφών του χαλλουμιού με την Ε.Ε., αλλά και
• η δέσμευση από τους τυροκόμους ότι θα παραλαμβάνουν όλο το παραχθέν γάλα για την παρασκευή χαλλουμιού.

Παράλληλα, επιτακτικές θεωρούνται οι άμεσες ενέργειες για εγγραφή του χαλλουμιού ως ΠΟΠ στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες χώρες που ακολουθούν κανονισμούς Γεωγραφικής Ένδειξης, η διαφύλαξη της ευημερίας όλων των εμπλεκομένων του κλάδου, η υποστήριξη στον κλάδο σε ό, τι αφορά αγορές ζωτικών Α’ υλών όπως ζωοτροφές, φάρμακα, και υλικά συσκευασίας, η διαφύλαξη των εμπορικών σημάτων «Χαλλούμι» με έμφαση αυτά των χωρών, για τα οποία δεν παρέχεται κάλυψη από την προστασία του ΠΟΠ.

Ο οδικός χάρτης δράσεων θα μπορούσε να περιλαμβάνει επίσης την εντατικοποίηση των νομικών μέτρων και των ελέγχων ενάντια των παράνομων παραγωγών/ εμπόρων/ πωλητών χαλλουμιού με έμφαση στα τυροκομεία/ εμπόρους/πωλητές εκτός της επικράτειας των ελεύθερων περιοχών της Κυπριακής Δημοκρατίας και στις χώρες που υφίσταται η προστασία του ΠΟΠ (Ε.Ε>) και των εμπορικών σημάτων (Κύπρος, Ηνωμένο Βασίλειο, Σαουδική Αραβία, ΗΠΑ, Ε.Ε., Ιορδανία, Ομάν, Κατάρ, Νότιος Αφρική, Συρία, Αίγυπτος).

Θα μπορούσε περαιτέρω να περιλαμβάνει τη δημιουργία τεχνοκρατικής ομάδας αποτελούμενης από έμπειρα στελέχη όλων των εμπλεκομένων μερών για έλεγχο στο έδαφος υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας όλων των πιστοποιημένων εργοστασίων χαλλουμιού ΠΟΠ, εμπόρων/ διακινητών χαλλουμιού ΠΟΠ και κτηνοτρόφων γάλακτος για χαλλούμι ΠΟΠ, για διασφάλιση τήρησης των προδιαγραφών, για εντοπισμό νοθειών, για εντοπισμό χρήσης πρόσθετων συστατικών κλπ.

Ως αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας κρίνεται επίσης ο πλήρης έλεγχος στους αγοραστές του κάθε κιλού χαλλουμιού (ποσοτικά) μέσω νομικά κατοχυρωμένης διαδικασίας, όπως επίσης η δημιουργία των συνθηκών, ώστε η επιτροπή να εξελιχθεί σε κοινοπραξία και να έχει την ευθύνη, μεταξύ άλλων:

• Για ποιοτικό έλεγχο Α’ ύλης και τελικού προϊόντος για κάθε κιλό παραγόμενου προϊόντος,
• πιστοποίηση πωλημένων προϊόντων (ανά κιβώτιο για τοπική αγορά και ανά παλέτο για εξαγωγή),
• δημιουργία καινοτομιών κοινής ωφελείας και παρακολούθηση τεχνολογικών εξελίξεων,
• νομική προστασία των εμπλεκομένων μερών,
• προώθηση, επικοινωνία και πληροφόρηση για την αξία του χαλλουμιού σε διεθνείς αγορές,
• παρακολούθηση διεθνών τάσεων, έρευνες αγοράς,
• διαχείριση παραγωγής γάλακτος για χαλλούμι ΠΟΠ (σύστημα quota),
• συνολική διαχείριση της ευημερίας των ζώων και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του κλάδου, καθώς και
• συνολική διαχείριση των κρίσεων για προστασία των εμπλεκομένων μερών.