Οι Χούθι, πώς ελέγχεται η Υεμένη και οι επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα

Το κίνημα των Χούθι της Υεμένης, είναι γνωστό και ως Ansarallah, δηλαδή Υποστηρικτές του Θεού και είναι η μία πλευρά του εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη που μαίνεται εδώ και μια δεκαετία.

Ο εμφύλιος ξεκίνησε το 2014 μεταξύ δύο αντιμαχόμενων παρατάξεων που ισχυρίζονταν ότι αποτελούν την νόμιμη κυβέρνηση της Υεμένης. Νότιοι αυτονομιστές, δυνάμεις πιστές στην κυβέρνηση του Μανσούρ Χαντί που εδρεύει στο ‘Αντεν και δυνάμεις πιστές στον πρώην Πρόεδρο Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ, συγκρούονται με τις δυνάμεις των Χούθι.

Οι αντάρτες Χούθι εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, όταν ο ηγέτης τους, ο Χουσεΐν αλ Χούθι, ίδρυσε την “Πιστή Νεολαία”, ένα θρησκευτικό κίνημα για την αναβίωση ενός τμήματος του σιιτικού Ισλάμ, που ονομάζεται Ζαϊνισμός.

Οι Ζαϊντί κυβέρνησαν την Υεμένη για αιώνες, αλλά περιθωριοποιήθηκαν υπό το σουνιτικό καθεστώς που ανήλθε στην εξουσία μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1962. Το κίνημα του Αλ Χούθι ιδρύθηκε για να εκπροσωπήσει τους Ζαϊντί και να αντισταθεί στον ριζοσπαστικό σουνισμό.

Ο Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ, ο πρώτος Πρόεδρος της Υεμένης μετά την ενοποίηση της Βόρειας και της Νότιας Υεμένης το 1990, υποστήριξε αρχικά την “Πιστή Νεολαία”. Καθώς όμως η δημοτικότητα του κινήματος αυξανόταν και η αντικυβερνητική ρητορική οξυνόταν, έγινε απειλή για τον Σάλεχ.

Τα πράγματα έφτασαν στο αποκορύφωμα το 2003, όταν ο Σάλεχ υποστήριξε την εισβολή των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ, στην οποία αντιτάχθηκαν πολλοί Υεμενίτες.

Το ρήγμα αυτό αποτέλεσε για τον αλ Χούθι μια σημαντική ευκαιρία καθώς εκμεταλλεύτηκε τη δημόσια οργή και οργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις που είχαν όμως ως αποτέλεσμα, μετά από μήνες αναταραχής, να εκδοθεί ένταλμα σύλληψης εναντίον του, από τον Σάλεχ.

Ο αλ Χούθι σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2004 από τις δυνάμεις της Υεμένης, αλλά το κίνημά του επέζησε. Η στρατιωτική πτέρυγα των Χούθι μεγάλωσε, καθώς όλο και περισσότεροι μαχητές προσχώρησαν στον αγώνα. Έχοντας ενθάρρυνση από τις πρώτες διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011, πήραν τον έλεγχο της βόρειας επαρχίας Saada και αξίωσαν τον τερματισμό του καθεστώτος του Σάλεχ.

Ο Σάλεχ συμφώνησε το 2011 να παραδώσει την εξουσία στον αντιπρόεδρό του, Μανσούρ Χαντί αλλά η Κυβέρνηση αυτή δεν ήταν δημοφιλής. Οι Χούθι ξαναχτύπησαν το 2014, παίρνοντας τον έλεγχο τμημάτων της Σαναά, της πρωτεύουσας της Υεμένης.

Ο Χάντι κατέφυγε στη Σαουδική Αραβία, η οποία εξαπέλυσε πόλεμο κατά των Χούθι κατόπιν αιτήματός του, τον Μάρτιο του 2015. Αυτό που αναμενόταν να είναι μια γρήγορη εκστρατεία, διαρκεί χρόνια.

Κατάπαυση του πυρός 

Το 2022 υπογράφηκε κατάπαυση του πυρός αλλά έληξε μετά από έξι μήνες. Συγκεκριμένα η εκεχειρία υπογράφηκε με την μεσολάβηση του ΟΗΕ τον Απρίλιο του 2022, η οποία περιόρισε σημαντικά τις μάχες που είχαν οδηγήσει μια ήδη εξαθλιωμένη χώρα σε μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση.

Μετά την λήξη της εκεχειρίας οι Χούθι επανέλαβαν τις κατά διαστήματα επιθέσεις τους κατά των υποδομών εξαγωγής πετρελαίου της Υεμένης.

Τα Ηνωμένα Έθνη δήλωσαν ότι ο πόλεμος στην Υεμένη έχει μετατραπεί στη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο. Σχεδόν ένα τέταρτο του εκατομμυρίου άνθρωποι έχουν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.

Μετά την κατάπαυση του πυρός, οι Χούθι έχουν εδραιώσει τον έλεγχό τους στο μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Υεμένης. Έχουν, επίσης, επιδιώξει μια συμφωνία με τους Σαουδάραβες που θα έφερνε οριστικό τέλος στον πόλεμο και θα εδραίωνε τον ρόλο τους ως κυβερνήτες της χώρας.

Η στήριξη του Ιράν 

Οι Χούθι υποστηρίζονται από το Ιράν, το οποίο άρχισε να ενισχύει τη βοήθειά του προς το κίνημα το 2014, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος κλιμακώθηκε και η αντιπαλότητά του με τη Σαουδική Αραβία εντάθηκε.

Το Ιράν έχει προμηθεύσει την ομάδα με όπλα και τεχνολογία, μεταξύ άλλων, για βαλλιστικούς πυραύλους, πυραύλους κρουζ και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV ή drones), σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών του 2021.

Οι Χούθι αποτελούν μέρος του λεγόμενου “Άξονα της Αντίστασης” του Ιράν μια, υπό την ηγεσία του Ιράν, αντι-ισραηλινή και αντι-δυτική συμμαχία περιφερειακών πολιτοφυλακών που υποστηρίζεται από την Ισλαμική Δημοκρατία.

Μαζί με τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, οι Χούθι είναι μία από τις τρεις εξέχουσες πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν και έχουν εξαπολύσει επιθέσεις κατά του Ισραήλ τις τελευταίες εβδομάδες.

Η ριζοσπαστική σιιτική ισλαμιστική αίρεση έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, τροφοδοτούμενη από το μαχητικό σύνθημα «Ο Θεός είναι ο μεγαλύτερος, Θάνατος στην Αμερική, Θάνατος στο Ισραήλ, κατάρα στους Εβραίους, Νικητής στο Ισλάμ».

Επιθέσεις στα στενά αλ Μαντάμπ

Οι δυνάμεις των Χούθι ενίσχυσαν τις επιθέσεις σε πλοία που περνούν από τα στενά Μπαμπ αλ-Μαντάμπ που είναι η νοτιότερη είσοδος στην Ερυθρά Θάλασσα και ζωτικός διάδρομος για το εμπόριο στη Μεσόγειο, μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου και τον πόλεμο στη Γάζα που ακολούθησε.

Αρχικά στόχευαν μόνο πλοία με προορισμό το Ισραήλ, ωστόσο, οι αντάρτες έχουν επανειλημμένα πυροβολήσει και έχουν επιβιβαστεί μάλιστα και σε πλοία χωρίς σαφή σύνδεση με το Ισραήλ.

Αν και οι Χούθι μπορεί να στερούνται τις δυνατότητες της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, τόσο γεωγραφικά όσο και από άποψη τεχνολογίας, τα χτυπήματά τους σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα μπορεί να προκαλέσουν άλλου είδους προβλήματα στο Ισραήλ και τους συμμάχους του.

Η παγκόσμια οικονομία έχει λάβει μια σειρά από προειδοποιήσεις για τη σημασία αυτού του στενού θαλάσσιου τμήματος, το οποίο εκτείνεται από τα στενά αλ Μαντάμπ στις ακτές της Υεμένης έως τη διώρυγα του Σουέζ στη βόρεια Αίγυπτο και μέσω του οποίου διακινείται το 12% του παγκόσμιου εμπορίου, συμπεριλαμβανομένου του 30% της διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως.

Υπενθυμίζεται ότι το 2021 ένα πλοίο με την ονομασία Ever Given προσάραξε στη διώρυγα του Σουέζ, μπλοκάροντας τη ζωτικής σημασίας εμπορική αρτηρία για σχεδόν μία εβδομάδα και προκαλώντας αναταραχή στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Υπάρχουν φόβοι ότι οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους των Χούθι εναντίον εμπορικών πλοίων, οι οποίες σημειώνονται σχεδόν καθημερινά από τις 9 Δεκεμβρίου, θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερο σοκ στην παγκόσμια οικονομία.

Τουλάχιστον τέσσερις από τις πέντε μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες παγκοσμίως Maersk, Hapag-Lloyd, CMA CGM Group και Evergreen ανακοίνωσαν ότι θα διακόψουν τη ναυσιπλοΐα μέσω της Ερυθράς Θάλασσας υπό το φόβο των επιθέσεων των Χούθι.

Παράλληλα και ο πετρελαϊκός γίγαντας BP ανακοίνωσε ότι θα κάνει το ίδιο, μια κίνηση που προκάλεσε την εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Οι επιθέσεις θα μπορούσαν να αναγκάσουν τα πλοία να ακολουθήσουν πολύ μεγαλύτερη διαδρομή γύρω από την Αφρική και να εκτοξεύσουν το κόστος ασφάλισης. Οι εταιρείες επίσης θα μπορούσαν να μετακυλήσουν το αυξημένο κόστος διακίνησης των προϊόντων τους στους καταναλωτές, αυξάνοντας εκ νέου τις τιμές σε μια περίοδο που οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό μετά την πανδημία.

Οι Χούθι λένε ότι θα υποχωρήσουν μόνο όταν το Ισραήλ επιτρέψει την είσοδο τροφίμων και φαρμάκων στη Γάζα.

Πολιτικοί αναλυτές αναφέρουν ότι σε περίπτωση νίκης των Παλαιστινίων πιθανότατα είναι μια ευκαιρία και για τους αντάρτες Χούθι να αποκτήσουν νομιμότητα στο εσωτερικό και στην περιοχή, καθώς επιδιώκουν να ελέγξουν τη βόρεια Υεμένη. Θα μπορούσε, επίσης, να τους δώσει το πάνω χέρι ενάντια στους Άραβες αντιπάλους τους, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Μετά τις αυξανόμενες επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν τον σχηματισμό στην Ερυθρά Θάλασσα συμμαχίας 10 χωρών για την αντιμετώπιση των επανειλημμένων επιθέσεων των σιιτών ανταρτών Χούθι.

Πέραν των ΗΠΑ, ο Αμερικανός ΥΠΑΜ Λόιντ Όστιν διευκρίνισε πως στη συμμαχία αυτή με την ονομασία Prosperity Guardian συμμετέχουν η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Μπαχρέιν, ο Καναδάς, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Ισπανία και οι Σεϊχέλες.