Τάσος Γιασεμίδης: Εντείνονται οι οικονομικές προκλήσεις το 2024-Το μεγάλο στοίχημα

Το 2023 αποδείχθηκε μια χρονιά εξελίξεων και μεταβολών για την κυπριακή οικονομία, καθώς σημαντικά γεγονότα διαμόρφωσαν το οικονομικό σκηνικό της χώρας.

Η απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τον οίκο Moody’s, η εκλογή της νέας κυβέρνησης, η ΑΤΑ, η αύξηση των επιτοκίων, η ψήφιση του νέου πλαισίου για τις εκποιήσεις και οι διεθνείς εντάσεις, αποτέλεσαν καίριας σημασίας εξελίξεις που άφησαν το στίγμα τους στην κυπριακή οικονομία.

Σε συνέντευξή του στο InBusinessNews, ο οικονομολόγος και διοικητικός σύμβουλος της KPMG Κύπρου, Τάσος Γιασεμίδης, παραθέτει τα γεγονότα που επηρέασαν την οικονομία της Κύπρου, ενώ προβλέπει ότι οι προκλήσεις για το 2024 θα είναι ακόμη πιο απαιτητικές.

Καταγράφει επίσης, τη θετική επίδραση της μετεγκατάστασης εταιρειών στη χώρα, υπογραμμίζοντας, ωστόσο, τα προβλήματα που προέκυψαν, όπως τα υψηλά ενοίκια, τα οποία πλέον χρήζουν προσεκτική διαχείριση από την κυβέρνηση.

Όσον αφορά τις προκλήσεις του 2024, ο κ. Γιασεμίδης επισημαίνει την επίδραση της αύξησης των επιτοκίων και τις δυνητικές αρνητικές συνέπειες των κυρώσεων στη Ρωσία. Επιπλέον, σημειώνει το αβέβαιο τοπίο σχετικά με τις εξελίξεις στο Ισραήλ και τη Γάζα, που επηρεάζουν τον τουρισμό και τις επενδύσεις.

Μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι η αύξηση των ανελαστικών δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό ενδεχομένως να προκαλέσει ζητήματα σε περίπτωση που η ανάπτυξη της οικονομίας δεν είναι στα επίπεδα που έχει προϋπολογιστεί.

«Η κυπριακή οικονομία ως εξωγενής επηρεάζεται σημαντικά από πολιτικά και οικονομικά γεγονότα που συμβαίνουν στην Ευρώπη και γενικότερα στον κόσμο, με το μεγάλο στοίχημα να παραμένει η δυνατότητα απορρόφησης αρνητικών εξελίξεων», συμπεραίνει ο κ. Γιασεμίδης.

Ακολουθεί η συνέντευξη του Τάσου Γιασεμίδη στο InBusinessNews:

Ποια ήταν τα σημαντικότερα γεγονότα που θεωρείτε ότι στιγμάτισαν την πορεία της κυπριακής οικονομία το 2023;

Στα σημαντικά γεγονότα για την οικονομία τη χρονιά που μας πέρασε καταγράφονται η απόκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τον οίκο αξιολόγησης Moody’s μετά από έντεκα χρόνια και οι θετικές αξιολογήσεις από τους υπόλοιπους οίκους, τα πλεονάσματα που παρουσιάζει και η μείωση του δείκτη δημόσιου χρέους έναντι του ΑΕΠ.

Η εκλογή νέου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και η διαμόρφωση του νέου Υπουργικού Συμβουλίου αποτελούν από μόνα τους σημαντικά πολιτικά και οικονομικά γεγονότα.

Η εφαρμογή του προγράμματος διακυβέρνησης, όπως για παράδειγμα με την παραχώρηση της ΑΤΑ, και η ταυτόχρονη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας αποτελεί δύσκολη προσπάθεια.

Η μεγάλη αύξηση των επιτοκίων μέσα στο έτος απόρροια της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες, η ακρίβεια, το υψηλό κόστος της ενέργειας αλλά και γενικότερα η σμίκρυνση του περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων αποτελούν σημαντικά γεγονότα.

Στα θετικά καταγράφονται επίσης η ψήφιση του πλαισίου των εκποιήσεων, με την πρακτική εφαρμογή του να παραμένει πρόκληση (υπενθυμίζεται ότι και όταν το πλαίσιο αφερεγγυότητας ψηφίστηκε, υπήρξε μια ευφορία, η οποία όμως δεν εφαρμόστηκε ικανοποιητικά στην πράξη), η βελτίωση των ισολογισμών των τραπεζών με την αποξένωση των ΜΕΔ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι λύθηκαν τα προβλήματα της κοινωνίας, και η έγκριση του αναθεωρημένου σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Γεγονότα όπως η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία, οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν, καθώς και η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή αν και εξωτερικά, επηρεάζουν σημαντικά την κυπριακή οικονομία.

Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι η κυπριακή οικονομία αποδείχθηκε ανθεκτική έναντι των προκλήσεων που κλήθηκε να αντιμετωπίσει;

Η κυπριακή οικονομία κατέδειξε σημαντικά θετικά στοιχεία τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζοντας θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης αλλά επιβραδυνόμενους. Η προσπάθεια που έγινε με την επέκταση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας την κάνει πιο ανθεκτική.

Η μετεγκατάσταση στη χώρα μας εταιρειών ή η επέκταση των δραστηριοτήτων τους μαζί με το προσωπικό τους βοήθησε την οικονομία της χώρας οριζόντια, παρά τα προβλήματα που ενδεχομένως να δημιούργησε όπως τα αυξημένα ενοίκια, τα οποία χρήζουν διαχείρισης.

Παραδοσιακοί τομείς της οικονομίας όπως ο τουρισμός, τα ακίνητα και η ναυτιλία, συνέχισαν να ενισχύουν το ΑΕΠ της χώρας ενώ η εκπαίδευση και ο τομέας της υγείας ενισχύονται σταδιακά. Σημειώνεται όμως, η τάση των τελευταίων μηνών του έτους που καταγράφεται επιβράδυνση.

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας αναδιαρθρώθηκε σημαντικά κάτω από αυστηρές οδηγίες και μπορεί ευκολότερα να απορροφά οποιουσδήποτε κραδασμούς.

Πώς κρίνεται τις αποφάσεις που λήφθηκαν για αντιμετώπιση των επιπτώσεων που προέκυψαν εντός του 2023, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα νοικοκυριά;

Οποιαδήποτε μέτρα λαμβάνονται σε σχέση με τον πληθωρισμό και την ακρίβεια είναι προσωρινά, εφόσον οι δυνάμεις της αγοράς πρέπει να αφεθούν να δράσουν ώστε να βρεθεί το ισοζύγιο. Κάποια από αυτά, όπως η μείωση του ΦΠΑ σε συγκεκριμένα αγαθά έχει ήδη απορροφηθεί από την αγορά.

Ένα σημαντικό ζήτημα αποτελεί το υψηλό κόστος δανεισμού στο οποίο δύσκολα μπορεί αν παρέμβει το κράτος, ενώ προκύπτουν δυσκολίες στα θέματα στέγασης εν αναμονή της πλήρους εφαρμογής των μέτρων που εξήγγειλε η κυβέρνηση.

Σημειώνεται επίσης ότι υπήρξε αύξηση των κρατικών δαπανών με σημαντικό μέρος να είναι ανελαστικές δαπάνες που αναμένεται να επηρεάσουν και τα επόμενα έτη.

Ενδεχομένως κάποια από αυτά ενίσχυσαν την κατανάλωση επιβραδύνοντας την περαιτέρω μείωση του πληθωρισμού.

Ψηφιοποίηση και πράσινη μετάβαση παραμένουν ακόμη στο σχεδιασμό παρά το γεγονός ότι η πρώτη θα μπορούσε να διευκολύνει επιχειρήσεις και νοικοκυριά και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών και η δεύτερη θα μπορούσε να περιορίσει το κόστος της ενέργειας.

Με ποια σημαντικά γεγονότα θα βρεθεί αντιμέτωπη η κυπριακή οικονομία το 2024;

Το επόμενο έτος οι προκλήσεις αναμένεται να ενταθούν. Αναμένεται να δούμε το πλήρες αντίκτυπο της αύξησης των επιτοκίων και της αφαίρεσης σημαντικής ρευστότητας από τις αγορές, με την ευρωπαϊκή οικονομία και κυρίως χώρες του πυρήνα της να δείχνουν σημάδια κόπωσης και επιβράδυνσης.

Αναμένεται να ενταθούν οι ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες από τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, με τον τομέα των υπηρεσιών να καλείται να αναπροσαρμοστεί και να αναζητήσει νέες αγορές και χρηματοοικονομικά προϊόντα. Η υιοθέτησης της ενιαίας εποπτικής αρχής και η ανάδειξη των σημαντικών βημάτων που έκανε η χώρα σε σχέση με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές αποτελούν άμεσες προτεραιότητες.

H συνέχιση των εχθροπραξιών στο Ισραήλ και τη Γάζα αποτελούν ένα σημαντικό ερωτηματικό για την οικονομία της Κύπρου εφόσον σημαντικός αριθμός τουριστών και επενδύσεων σε ακίνητα προέρχονται από τη συγκεκριμένη χώρα. Μια παρατεταμένη περίοδος πολέμου και ακόμη χειρότερα ενίσχυσης της έντασης θα έχει αρνητικές συνέπειες.

Η αύξηση των ανελαστικών δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό ενδεχομένως να προκαλέσει ζητήματα σε περίπτωση που η ανάπτυξη της οικονομίας δεν είναι στα επίπεδα που έχει προϋπολογιστεί.

Το κόστος δανεισμού της χώρας αυξήθηκε ακολουθούμενο από το γενικότερο κλίμα στις αγορές ομολόγων, όμως προς το παρόν δεν αποτελεί σημαντική πηγή ανησυχίας λόγω της στρωματοποίησης του δημόσιου χρέους και του δανεισμού σε σταθερό επιτόκιο. Είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένονται τα αποτελέσματα την επόμενης έκδοσης ομολόγων από την κυπριακή δημοκρατία.

Κάτι που καταγράφεται και στις εκθέσεις των οίκων αξιολόγησης είναι η δυνατότητα της χώρας να αντλήσει κεφάλαια από το Ταμείο Ανασυγκρότησης μέσα από την προώθηση μεταρρυθμίσεων που θα απαιτήσουν πολιτικές συναινέσεις.

Την ίδια στιγμή δεν πρέπει να ξεχνάμε τη μεγάλη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και το πώς θα λειτουργήσει στη νέα της μορφή. Αν δηλαδή θα δώσει τη δυνατότητα καλύτερης εξυπηρέτησης πολιτών και επιχειρήσεων ή θα ενισχύσει την γραφειοκρατία ιδιαίτερα σε σχέση με τις αδειοδοτήσεις.

Η κυπριακή οικονομία ως εξωγενής επηρεάζεται σημαντικά από πολιτικά και οικονομικά γεγονότα που συμβαίνουν στην Ευρώπη και γενικότερα στον κόσμο, με το μεγάλο στοίχημα να παραμένει η δυνατότητα απορρόφησης αρνητικών εξελίξεων.