Οι κρατικές ενισχύσεις σε συνέδριο της Νομικής Υπηρεσίας-Τι είπαν Σαββίδης και Μιχαηλίδου

Συνέδριο με θέμα «Συμβατές, Μη συμβατές και παράνομες κρατικές ενισχύσεις», διοργάνωσε την Παρασκευή στο Αμφιθέατρο του ΓΤΠ, στη Λευκωσία, η Ακαδημία της Νομικής Υπηρεσίας, το οποίο χαιρέτισαν ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας και η Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων.

Στον χαιρετισμό του, ο Γενικός Εισαγγελέας, είπε, μεταξύ άλλων, ότι παρά τη γενική απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων, σε ορισμένες περιπτώσεις οι κυβερνητικές παρεμβάσεις είναι απαραίτητες για μια εύρυθμη και δίκαιη οικονομία.

Ο κ. Σαββίδης επεσήμανε ότι θέματα κρατικών ενισχύσεων ανακύπτουν σε αρκετές υποθέσεις που τυγχάνουν χειρισμού από τους Δικηγόρους της Δημοκρατίας. Ειδικότερα, όπως εξήγησε, τα θέματα αυτά μπορούν να προκύψουν είτε μέσω του ελέγχου οποιουδήποτε νομοσχεδίου τυγχάνει νομοτεχνικού ελέγχου, είτε μέσω του νομοτεχνικού ελέγχου συμβάσεων στις οποίες συμμετέχει το κράτος, είτε μέσω του χειρισμού υποθέσεων τόσο στο Διοικητικό Δικαστήριο, αλλά και στα επαρχιακά δικαστήρια με την καταχώριση αγωγών για διεκδίκηση αποζημιώσεων λόγω χορήγησης παράνομων κρατικών ενισχύσεων. 

Ακολούθως, ο Γενικός Εισαγγελέας σημείωσε ότι η ενωσιακή νομοθεσία στα θέματα κρατικών ενισχύσεων εντάσσεται στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξασφάλιση και διατήρηση συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού και εδράζεται στο πρωτογενές δίκαιο και στα σχετικά άρθρα της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Το γεγονός αυτό, όπως είπε, φανερώνει τη σημασία που αποδίδει η Ένωση στον έλεγχο των κρατών μελών κατά τις παρεμβάσεις τους στην οικονομία. 

«Παρά τη γενική απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων, σε ορισμένες περιπτώσεις οι κυβερνητικές παρεμβάσεις είναι απαραίτητες για μια εύρυθμη και δίκαιη οικονομία», σημείωσε ο κ. Σαββίδης, προσθέτοντας ότι η ΣΛΕΕ αφήνει περιθώρια για ορισμένους στόχους πολιτικής, για τους οποίους οι κρατικές ενισχύσεις μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμες.  

Οι εξαιρέσεις αυτές, τόνισε ο Γενικός Εισαγγελέας, περιλαμβάνονται στη νομοθεσία σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις και πηγάζουν από την αντίληψη ότι οι κρατικές ενισχύσεις λειτουργούν συχνά εξισορροπητικά, είτε διευκολύνοντας την άμβλυνση των συνεπειών τυχόν δυσλειτουργίας των μηχανισμών της ελεύθερης αγοράς ή τη στοχευμένη στήριξη επιχειρήσεων σε τομείς όπως η έρευνα και η ανάπτυξη ή την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών. 

Εν συνεχεία, ο Γιώργος Σαββίδης σημείωσε ότι το σύστημα ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων που προβλέπεται στη Συνθήκη, βασίζεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εκτιμά τη συμβατότητα των μέτρων κρατικής ενίσχυσης με την εσωτερική αγορά. Πρόσθεσε ότι η προηγούμενη κοινοποίηση από τα κράτη μέλη όλων των προγραμματισμένων μέτρων ενίσχυσης είναι υποχρεωτική, εκτός από τις περιπτώσεις που καλύπτονται από κανονισμό ή απόφαση περί απαλλαγής κατά κατηγορίες. «Το οικείο κράτος μέλος δεν δύναται να θέσει σε εφαρμογή το μέτρο μέχρι την έκδοση απόφασης της Επιτροπής με την οποία εγκρίνει το μέτρο ενίσχυσης», είπε.

«Καθίσταται σαφές ότι η έγκαιρη διάγνωση του χαρακτήρα ενός μέτρου ως μέτρου κρατικής ενίσχυσης και ο χειρισμός του σύμφωνα με το πλαίσιο που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση, διαφυλάττει τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας και αποφεύγονται διαδικασίες επί παραβάσει εναντίον της Δημοκρατίας, αλλά και περαιτέρω περιπλοκές, αν αναλογιστεί κανείς ότι, σε περίπτωση απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι μία ενίσχυση συνιστά παράνομη κρατική ενίσχυση, υφίσταται υποχρέωση ενός κράτους μέλους να ανακτήσει πράγματι τα οφειλόμενα ποσά προκειμένου να εξαλείψει τη στρέβλωση του ανταγωνισμού που προκλήθηκε από το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο προέκυψε λόγω της χορήγησης της παράνομης κρατικής ενίσχυσης», ανέφερε καταληκτικά.

Στον χαιρετισμό της, η Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, Στέλλα Μιχαηλίδου, καταδίκασε τις εγκληματικές ενέργειες εις βάρος αξιωματούχων της Νομικής Υπηρεσίας, τονίζοντας ότι αυτές είναι «απαράδεκτες».

Η κ. Μιχαηλίδου σημείωσε ότι «οι Κρατικές Ενισχύσεις είναι ένα θεσμικό πλαίσιο πολυδιάστατο, πολυεπίπεδο και εξειδικευμένο  τo οποίο εξελίσσεται, προσαρμόζεται και εκσυγχρονίζεται συνεχώς, μέσα από τις εκάστοτε Νομοθεσίες, τις Αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την Νομολογία των Κοινοτικών Δικαστηρίων,  με απώτερο στόχο να δημιουργηθεί μια νέα σύγχρονη Ευρώπη, η οποία να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις και στα διλήμματα της σύγχρονης κοινωνίας».

Όπως είπε, το ενωσιακό δίκαιο κρατικών ενισχύσεων αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα καίριας κανονιστικής διείσδυσης του ενωσιακού δικαίου στις εθνικές, έννομες τάξεις των κρατών μελών, προς όφελος της αποτελεσματικότητας της αγοράς. 

«Απόλυτη ευθύνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, διά μέσου του Γραφείου μου, απέναντι στη Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι η διασφάλιση της τήρησης αυτού του Ενωσιακού Δικαίου των Κρατικών Ενισχύσεων», υπογράμμισε.

Αναφερόμενη στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων, η Στέλλα Μιχαηλίδου υπέδειξε ότι, για να υπάρχει αποτελεσματική καθοδήγηση προς την ορθή κατεύθυνση, το Γραφείο της προκρίνει την αμφίδρομη επικοινωνία, την ενημέρωση, την εκπαίδευση, τη διαβούλευση και συνεργασία με όλες τις Αρμόδιες Αρχές και με όλες τις Ανεξάρτητες Αρχές καθώς και με τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες.

Στόχος του Γραφείου μας, επεσήμανε, είναι η εξάσκηση του ελέγχου με θετικό πρόσημο και με εποικοδομητικό τρόπο. «Στοχεύουμε στην πρόληψη για να μην παραχωρούνται παράνομες κρατικές ενισχύσεις και αυτό επιτυγχάνεται με την εκ των προτέρων συζήτηση, γνωμάτευση, τεκμηρίωση και διαβούλευση αρκετές φορές και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να αποφεύγεται η διαδικασία ανάκτησης των παράνομων κρατικών ενισχύσεων», συμπλήρωσε.   

Στόχος είναι, επίσης, είπε, «η περαιτέρω δημιουργία κουλτούρας κρατικών ενισχύσεων όλων των αρμόδιων αρχών για να διασφαλίζεται η νομιμότητα των κρατικών ενισχύσεων και ταυτόχρονα να αξιοποιούνται όλες οι ευκαιρίες και δυνατότητες που παρέχονται στα κράτη μέλη μέσω του νομικού πλαισίου, για συμβατές κρατικές ενισχύσεις, χωρίς να νοθεύεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών μελών, χωρίς ένα μέτρο να είναι επιλεκτικό και να δημιουργεί πλεονέκτημα σε κάποιο δικαιούχο, που ασκεί οικονομική δραστηριότητα».  

Εν συνεχεία, η κ. Μιχαηλίδου ανέφερε ως μελήματα του Γραφείου της την ενίσχυση της κυπριακής οικονομίας με τα νέα προτεινόμενα νομοθετικά πλαίσια και με την περαιτέρω εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και την ενίσχυση των Οικονομικών Τομέων της Εθνικής Αγοράς, με τους νέους στόχους της ΕΕ για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προώθηση της καινοτομίας, την ουσιαστική προώθηση της πράσινης και ψηφιακής οικονομίας καθώς και της κυκλικής οικονομίας.

Επιπλέον, τόνισε ότι το Γραφείο Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων χειρίζεται σημαντικές υποθέσεις για την οικονομική ζωή της Κύπρου καθώς οι σχετικοί κανόνες θέτουν το νομικό πλαίσιο μεταξύ άλλων, για σημαντικά έργα υποδομής, προγράμματα και αναπτυξιακά εν γένει έργα της κυπριακής οικονομίας. Ως Γραφείο, συνέχισε, «επιθυμούμε να συμβάλουμε μέσω του τομέα αρμοδιότητάς μας στα προγράμματα και σχέδια των Αρμοδίων Αρχών για εφαρμογή του στρατηγικού πλάνου της Κυβέρνησης για πρόοδο και  ανάπτυξη της οικονομίας».

Καταληκτικά, η Στέλλα Μιχαηλίδου επεσήμανε ότι οι άμεσοι στόχοι του Γραφείου της είναι «η υψίστης σημασίας ουσιαστική ευθυγράμμιση με την ανάγκη αποφυγής μακροπρόθεσμων επιβλαβών αποτελεσμάτων στον ανταγωνισμό και την ουσιαστική απαίτηση ασφάλειας δικαίου εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Σημειώνεται ότι η Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων άνοιξε τις εργασίες του συνεδρίου με την παρουσίαση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του Γραφείου της.