Ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα στο ενεργειακό πεδίο για αποθήκευση και έργα ΑΠΕ

«Ηλεκτρισμένη» έχει καταστεί η ατμόσφαιρα στον ενεργειακό πεδίο της Κύπρου, με φόντο το Γενικό Πλαίσιο Πολιτικής για Συστήματα Αποθήκευσης Ενέργειας, με τους διαφωνούντες ως προς τα όσα προβλέπει να θεωρούν πως ενισχύει τη θέση της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου στην αγορά και δημιουργεί κινδύνους για τους παραγωγούς.

Στην αντίπερα όχθη, ΑΗΚ και οι συνδικαλιστές οργανώσεις της Αρχής απορρίπτουν τις επικρίσεις και επικαλούνται τη μείωση κόστους του ηλεκτρισμού για τους καταναλωτές μέσα από νέα έργα ΑΠΕ.

Το επίμαχο σημείο των διαφωνιών επί του Γενικού Πλαισίου Πολιτικής, αφορά στην πρόνοια ότι τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας που θα δημιουργηθούν από το κράτος έπειτα από την λήψη της σχετικής έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα έχουν ως ιδιοκτήτη την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (Επιχειρηματική Μονάδα Δικτύων) και διαχειριστή τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου.

Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι: «Παράλληλα και σε συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς, θα προωθηθεί, αφού ληφθεί η σχετική έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εγκατάσταση κεντρικών συστημάτων Αποθήκευσης Ενέργειας από το Κράτος, με ιδιοκτήτη την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (Επιχειρηματική Μονάδα Δικτύων) και διαχειριστή τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου. Το συνολικό ποσό που θα διατεθεί για τα συστήματα αυτά θα είναι τουλάχιστον €40 εκατ.

Η ολοκλήρωση του έργου, μετά από τη λήψη όλων των απαιτούμενων εγκρίσεων, αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός περιόδου 18 με 24 μηνών για συστήματα μπαταριών, ενώ σε περίπτωση επιλογής άλλης τεχνολογίας αποθήκευσης, ο χρόνος υλοποίησης αναμένεται να είναι μεγαλύτερος από 24 μήνες».

Ζητούν λιγότερες άδειες στην ΑΗΚ

Οι ανησυχίες ξεκινούν στο σημείο περί ιδιοκτησίας, καθώς, όπως θεωρεί ο Σύνδεσμος Αγοράς Ηλεκτρισμού(ΣΑΗ), αυξάνονται οι εξουσίες της ΑΗΚ και συνεπώς το μονοπώλιο, δυσκολεύοντας τους ανεξάρτητους παραγωγούς.

Αδιαμφισβήτητα, στην παρούσα φάση του ενεργειακού πεδίου και δη του τομέα του ηλεκτρισμού, η ΑΗΚ, κατέχει το… πάνω χέρι. Για αυτό το λόγο, πέραν του ΣΑΗ, σύνδεσμοι, αλλά και εταιρείες, επιζητούν τη μείωση του ποσοστού που κατέχει η ΑΗΚ στην αγορά.

Τα σχόλια κατά τη δημόσια διαβούλευση

Στα συγκεντρωτικά σχόλια, όπως αυτά δημοσιεύτηκαν από τη ΡΑΕΚ, και αφορούν τη Δημόσια Διαβούλευση επί του Προσχεδίου Ρυθμιστικής Απόφασης με θέμα «Ρύθμιση Ανάπτυξης Έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή από την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου», η οποία διήρκησε από τις 14 Ιουλίου 2023 μέχρι και τις 11 Αυγούστου 2023, το ΚΕΒΕ, ο ΣΑΗ και άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο των ΑΠΕ, να αναφέρονται στο «απόλυτο μονοπώλιο» της ΑΗΚ.

Συγκεκριμένα, το ΚΕΒΕ στα σχόλια του αναφέρει: «Με βάση τις υφιστάμενες άδειες λειτουργίας, τόσο σε συμβατικά καύσιμα όσο και ΑΠΕ, η ΑΗΚ έχει το απόλυτο μονοπώλιο όσον αφορά την λιανική και στο όριο του μονοπωλίου όσον αφορά την χονδρική αγορά με βάση τον Δείκτη Συγκέντρωσης της Αγοράς.

Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να παραχωρηθούν άλλες άδειες στην ΑΗΚ για ΑΠΕ, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα διατηρήσει και ενισχύσει το μονοπώλιο της ΑΗΚ και δεν θα επιτρέψει τον ουσιαστικό ανταγωνισμό».

Αναφέρεται επίσης και στο Δείκτη Συγκέντρωσης της Αγοράς «Herfindahl-Hirschman Index»(ΗΙΙ), ο οποίος χρησιμοποιείται ευρέως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις Εθνικές Αρχές Ανταγωνισμού, στο πλαίσιο εφαρμογής του νομικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει την προστασία του ανταγωνισμού.

Στον Δείκτη αυτό, αναφέρεται και ο ΣΑΗ στα πολυσέλιδα σχόλια του, τονίζοντας επίσης ότι το Προσχέδιο Ρυθμιστικής Απόφασης συμβάλλει στην ενίσχυση και εδραίωση της δεσπόζουσας θέσης της ΑΗΚ στις αγορές της παραγωγής και της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, και επομένως απαιτείται η μείωση στο Δείκτη ΗΙΙ.

Όπως σχολιάζει ο ΣΑΗ, «το μέτρο που περιλαμβάνεται στο υπό διαβούλευση Προσχέδιο Ρυθμιστικής Απόφασης δεν είναι κατάλληλο, αναγκαίο και αναλογικό, και ουδόλως ανταποκρίνεται με την προώθηση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού και τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού».

O ΣΑΗ καλεί επίσης την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου να διενεργήσει έρευνα προτού ληφθεί οριστική απόφαση, για να διαπιστωθούν τα πιο πάνω.

Κίνδυνος για τους ανεξάρτητους παραγωγούς

Στα σχόλια του ο ΣΑΗ, αναφέρεται στους κινδύνους που ενδεχομένως να κληθούν να αντιμετωπίσουν οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ενέργειας από τα έργα ΑΠΕ που θα αναπτύξει η ΑΗΚ βάσει του Προσχεδίου Ρυθμιστικής Απόφασης και τα οποία θα πρέπει να συμμετέχουν στην Μεταβατική Ρύθμιση Αγοράς Ηλεκτρισμού.

Αυτό συνακόλουθα, σημειώνει ο ΣΑΗ, θα οδηγήσει στην αλλοίωση των όρων λειτουργίας και ανταγωνισμού στην εν λόγω αγορά. Συγκεκριμένα, στην προσπάθεια τους να ανταγωνιστούν την ΑΗΚ οι ανεξάρτητοι προμηθευτές θα υποχρεωθούν να προσφέρουν στους καταναλωτές καλύτερες τιμές, με αποτέλεσμα να συμπιεστεί η κερδοφορία τους, κάτι που ενδεχομένως να υπονομεύσει την οικονομική τους βιωσιμότητα.

Επιπλέον, οι ανεξάρτητοι προμηθευτές στην προσπάθεια τους να προσφέρουν καλύτερες τιμές στους καταναλωτές, ενδεχομένως να υποχρεωθούν να μειώσουν την τιμή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από παραγωγούς ΑΠΕ. Οι εν λόγω παραγωγοί μπορεί να κρίνουν ότι είναι προς το συμφέρον τους να τερματίσουν τις συμφωνίες με τους ανεξάρτητους προμηθευτές και να παραδίδουν το σύνολο της παραγωγής τους στην ΑΗΚ εκτός του πλαισίου της Μεταβατικής Ρύθμισης Αγοράς Ηλεκτρισμού.

«Οι πιο πάνω πιθανές εξελίξεις θα οδηγήσουν αναπόδραστα στην αύξηση της μονοψωνιακής και της μονοπωλιακής ισχύος της ΑΗΚ στις αγορές της παραγωγής και της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Πολύ δε περισσότερο, θα σημάνουν την κατάρρευση της Μεταβατικής Ρύθμισης Αγοράς Ηλεκτρισμού και θα καταστήσουν άνευ αντικειμένου την ανταγωνιστική αγορά λόγω της πλήρους εξάλειψης του ζωτικού ανταγωνιστικού χώρου», καταλήγει.

Απορρίπτουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις

Στα δημοσιοποιημένα σχόλια, τοποθετούνται και η Βασική Ρυθμιζόμενη Δραστηριότητα (ΒΡΔ) Παραγωγής ΑΗΚ, καθώς και συνδικαλιστικές οργανώσεις της Αρχής (ΕΠΟΠΑΗ, ΣΗΔΗΚΕΚ, ΣΕΠΑΗΚ, ΣΥΒΑΗΚ), οι οποίες ουσιαστικά απορρίπτουν τα περί μονοπωλίου του οργανισμού. Υποστηρίζουν, επίσης ότι η αδειοδότηση και εγκατάσταση ΑΠΕ από την ΑΗΚ στοχεύει στη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού στον τελικό καταναλωτή.

Η ΒΡΔ Παραγωγής ΑΗΚ τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι «δεν τεκμηριώνεται με κανένα τρόπο, είτε η κατάχρηση είτε η πρόθεση κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, αντίθετα τεκμηριώνεται η έντονη δραστηριοποίηση ιδιωτών παραγωγών, τόσο στην παραγωγή ηλεκτρισμού με συμβατικά καύσιμα όσο και με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η σαφής θέση της ΒΡΔ Παραγωγής ΑΗΚ είναι ότι η ανάπτυξη έργων ΑΠΕ από αυτή θα της επιτρέψει να μειώσει το κόστος ενέργειας στον τελικό καταναλωτή και θα αυξήσει τα επίπεδα ανταγωνισμού, με συνολικό όφελος σε όλους τους καταναλωτές.

Επιπρόσθετα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, σχολιάζουν ότι «στην αγορά ηλεκτρισμού ιδιαίτερα στην παραγωγή από ΑΠΕ δεν κατανοούμε την θεσμοθέτηση ορίων στην ΑΗΚ, αφού τέτοια όρια δεν έχουν τεθεί σε άλλες εταιρείες και οργανισμούς που έχουν δεσπόζουσα θέση στις συγκεκριμένες τεχνολογίες και διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύ από την ΑΗΚ.

Επιπρόσθετα, έχετε ήδη αδειοδοτήσει πολύ μεγαλύτερα πάρκα από τους περιορισμούς που τίθενται στην ΑΗΚ. Παράλληλα, τα ΑΠΕ που θα εγκαταστήσει η ΑΗΚ σκοπό έχουν τη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού στον τελικό καταναλωτή».

Η τοποθέτηση της Αρχής

Η ΑΗΚ σε ανακοίνωση-απάντησή της προς τις επικρίσεις, ουσιαστικά αναφέρει ότι έχει προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της για τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, συμμετείχε ενεργά στις δοκιμαστικές περιόδους της αγοράς, υπέβαλε σημαντικές παρατηρήσεις προς τον ΔΣΜΚ για τη βελτίωση του λογισμικού της αγοράς κατά τη δοκιμαστική περίοδο.

Αναφέρει περαιτέρω πως οι μονοπωλιακές δραστηριότητες των δικτύων χειρίζονται τους ανεξάρτητους παραγωγούς και προμηθευτές ισότιμα με τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες της ΑΗΚ.

«Οι περιορισμοί στη σύναψη συμβάσεων μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών λειτουργούν ενάντια στον ελεύθερο ανταγωνισμό και αυξάνουν το κόστος στους καταναλωτές», αναφέρει, τονίζοντας πως ως θέμα αρχής η ΑΗΚ πάντοτε υποστήριζε και εξακολουθεί να υποστηρίζει την καθολικά ισότιμη μεταχείριση όλων των συμμετεχόντων στην αγορά.