Με καυτή ατζέντα η νέα κοινοβουλευτική χρονιά για την οικονομία-Οι σημαντικές εκκρεμότητες

Σημαντικούς νόμους ψήφισε κατά την περασμένη κοινοβουλευτική περίοδο η Βουλή των Αντιπροσώπων, μερικοί από τους οποίους βρίσκονταν σε εκκρεμότητα για αρκετό χρονικό διάστημα. Μεταξύ αυτών οι νόμοι για το συνταξιοδοτικό για τους υπαλλήλους που προσλήφθηκαν μετά το 2011, ο νόμος για τον μειωμένο συντελεστή 5% ΦΠΑ στα ακίνητα και ο νόμος για τις αξιολογήσεις τετραμήνων, οι νόμοι που σχετίζονται με την αναθεώρηση της δικαστικής εξουσίας αλλά και νομοσχέδια για την τοπική αυτοδιοίκηση.

Η Oλομέλεια της Βουλής συνήλθε στη διάρκεια της ΙΒ’ Βουλευτικής Περιόδου δηλαδή από τον Σεπτέμβριο του 2022 έως και τον Ιούλιο του 2023 σε 33 συνεδριάσεις με νομοθετικό έργο στην ημερήσια διάταξη. H Ολομέλεια δεν συνήλθε από τις 19 Ιανουαρίου έως και τις 28 Φεβρουαρίου λόγω της προεκλογικής περιόδου για τις προεδρικές.

Στις 28 Φεβρουαρίου συνήλθε σε ειδική συνεδρίαση, την πρώτη μετά τις προεδρικές, για την εγκατάσταση του εκλεγέντος στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη.

Οι προτεραιότητες από Σεπτέμβριο

Για τη νέα κοινοβουλευτική χρονιά παραμένουν σημαντικές εκκρεμότητες. Τη Βουλή αναμένεται να απασχολήσει άμεσα το θέμα των εκποιήσεων ακινήτων και το νομοσχέδιο της Κυβέρνησης που αφορά τη δημιουργία ειδικής δικαιοδοσίας στα Επαρχιακά Δικαστήρια για ταχεία εξέταση υποθέσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων με εξασφάλιση κύρια κατοικία αξίας μέχρι €350.000.

Η συζήτηση του συγκεκριμένου θέματος είχε αναβληθεί στην τελευταία συνεδρία της Ολομέλειας πριν από το κλείσιμο για τις θερινές διακοπές, ενώ προτάσεις νόμου κομμάτων σχετικά με το θέμα των εκποιήσεων είχαν καταψηφιστεί.

Αναβολή έλαβε και το θέμα της κατάργησης του πάγιου τέλους για τις επιχειρήσεις ύψους €350 ευρώ ετησίως. Τέσσερεις προτάσεις νόμου βρίσκονται ενώπιον της Βουλής κάποιες από τις οποίες αφορούν καθολική και άλλες στοχευμένη κατάργηση της καταβολής του συγκεκριμένου τέλους.

Στις εκκρεμότητες και το νομοσχέδιο για την ρύθμιση της τηλεργασίας. Το νομοσχέδιο που συζητείται αυτή τη στιγμή στη Βουλή αφορά τον ιδιωτικό τομέα, ενώ αναμένεται ανάλογο νομοσχέδιο και για τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Επίσης στην αρμόδια Επιτροπή Θεσμών συνεχίζεται η συζήτηση για την εργοδότηση συμβούλων από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και Υπουργούς με την Κυβέρνηση να έχει δηλώσει την επιθυμία της να ψηφιστεί από τη Βουλή νομοσχέδιο που θα ρυθμίζει τη διαδικασία σύναψης σύμβασης ιδιωτικού δικαίου μεταξύ των μελών της Κυβέρνηση και φυσικών προσώπων συμβούλων-συνεργατών με ανώτατο όριο διάρκειας τα πέντε χρόνια ή για όσο καιρό θα είναι ο Υπουργός/Υφυπουργός στο αξίωμά του.

Παράλληλα το Υπουργείο Υγείας ολοκλήρωσε τις απαιτούμενες αλλαγές και επανέφερε στη Βουλή το νομοσχέδιο που ρυθμίζει την ίδρυση, λειτουργία, έλεγχο και εποπτεία των Κέντρων Αποθεραπείας και Αποκατάστασης, με στόχο η συζήτησή του να ολοκληρωθεί το συντομότερο και να οδηγηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής προς ψήφιση.

 Σε εκκρεμότητα επίσης παραμένει το νομοσχέδιο για το e-kalathi.

Ακόμα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών αναμένεται να συνεχιστεί η συζήτηση για τη δημιουργία θεσμικών αντίβαρων στη συγκέντρωση εξουσιών στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στον Γενικό και στον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα ή σε άλλους θεσμούς και η ανάγκη τροποποίησης του Συντάγματος για τον σκοπό αυτό.

Νόμοι που ψηφίστηκαν προεκλογικά

Σε προεκλογικό κλίμα κινήθηκε η  κοινοβουλευτική περίοδος από τον Σεπτέμβριο του 2022 μέχρι και το κλείσιμο της Βουλής τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιά. Με αυτή την έννοια η ψήφιση κάποιων σημαντικών νομοθεσιών ίσως πήρε παράταση, ωστόσο δεν έλειψε και η ψήφιση σημαντικών νομοθεσιών που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα. Αρκετές ήταν και οι νομοθεσίες που αναπέμφθηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Το Σεπτέμβριο η Βουλή ψήφισε νόμο για παράταση της περιόδου επιβολής  μειωμένων συντελεστών ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα μέχρι 28 Φεβρουαρίου 2023, ώστε να ελαφρυνθούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Ψηφίστηκε ακόμα νόμος για τους όρους εργασίας των εκπαιδευτικών αορίστου χρόνου, που προέβλεπε την εισαγωγή τροποποιητικού άρθρου στον υπάρχοντα νόμο, ώστε οι εκπαιδευτικοί αορίστου χρόνου που εργάζονται στη δημόσια εκπαίδευση, να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους μόνιμους εκπαιδευτικούς, όσον αφορά τις άδειες ασθενείας και τα ωφελήματα αφυπηρέτησης.

Το Οκτώβριο η Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε νόμο για την προστασία των καταναλωτών κατά τις διαδικτυακές αγορές, με την οποία διασφαλίζεται μεταξύ άλλων περισσότερη διαφάνεια στις διαδικτυακές αγορές με την επιβολή στους εμπορευόμενους πρόσθετων υποχρεώσεων ενημέρωσης, αλλά και με την απαγόρευση συγκεκριμένων παραπλανητικών εμπορικών πρακτικών και αποτελεσματικών κυρώσεων.

Η Βουλή ψήφισε επίσης νόμο για ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας των αποφάσεων και των εξουσιών της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ), που προβλέπει δημοσίευση του κώδικα δεοντολογίας ο οποίος αφορά τους κανόνες σχετικά με τη σύγκρουση συμφερόντων του προέδρου και των μελών της ΕΠΑ.

Σημαντική ήταν και η νομοθεσία που ψήφισε η Βουλή, ύστερα από πρόταση νόμου με την οποία ο Έφορος Φορολογίας αναλαμβάνει την ευθύνη είσπραξης τέλους ύψους 0,40% επί της τιμής πώλησης ακίνητης περιουσίας, για ενίσχυση του έργου Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών. Ο νόμος που ορίζει την υποχρέωση είσπραξης του τέλους αυτού, είχε ψηφιστεί από την Βουλή τον Φεβρουάριο του 2021 αλλά πρακτικά δεν είχε εφαρμοστεί. Ωστόσο εκκρεμεί ακόμα ο τρόπος διάθεσης αυτών των χρημάτων προς όφελος των προσφύγων, αφού βουλευτές απορρίπτουν πρόταση του Φορέα ώστε μέρος των εισπράξεων του 0,4%, να χρησιμοποιείται στην εξόφληση μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Τον περασμένο Οκτώβριο η Βουλή ψήφισε επίσης νόμο για τη δημιουργία one-stop-shop στο Υφυπουργείο Ναυτιλίας για εξυπηρέτηση των πλοιοκτητριών εταιρειών και των μετόχων τους, ώστε το εν λόγω υφυπουργείο να επιλαμβάνεται, πέραν των πτυχών του ναυτικού δικαίου, όλων των θεμάτων ο χειρισμός των οποίων σήμερα εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Εφόρου Εταιρειών.

Το Νοέμβριο η Βουλή ψήφισε επίσης νέα παράταση αναστολής των εκποιήσεων μέχρι 31 Ιανουαρίου του 2023.

Ψήφισε επίσης νόμο με τον οποίο καθορίζεται χρονικό πλαίσιο έξι μηνών εντός του οποίου η Επιτροπή Στεγαστικής Βοήθειας της Υπηρεσίας Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων πρέπει να ολοκληρώνει τη διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων.

Με άλλο νόμο που ψήφισε η Βουλή τον Νοέμβριο, αυξάνεται ο αριθμός των ελεγχόμενων κρατικών υπαλλήλων που θα υποχρεούνται να εξασφαλίζουν άδεια πριν από την ανάληψη εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, μετά την αποχώρησή τους από τη θέση που κατείχαν στον δημόσιο τομέα ή στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.  Με τη νέα επέκταση του πεδίου εφαρμογής, η νομοθεσία επεκτείνεται στον Γενικό και Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, στους δικαστές οιουδήποτε δικαστηρίου, στον Αρχηγό και Υπαρχηγό Εθνικής Φρουράς, στον Αρχιπύραρχο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και στα μέλη της Αστυνομίας Κύπρου, στα μέλη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, στα μέλη του Στρατού της Δημοκρατίας.

Το Δεκέμβριο η Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε τους κανονισμούς για σύσταση και λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς.

Η Βουλή ψήφισε επίσης επέκταση υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης, ώστε τα παιδιά να φοιτούν από την ηλικία των τεσσάρων ετών.

Ύστερα από δέκα χρόνια συζητήσεων, η Βουλή ενέκρινε το συνταξιοδοτικό για τους υπαλλήλους που προσλήφθηκαν μετά το 2011, παρέχοντας συνταξιοδοτική κάλυψη σε χιλιάδες εργαζόμενους περιλαμβανομένων και των εργαζομένων αορίστου χρόνου.

Υπερψηφίστηκε ακόμα  τροποποίηση του Συντάγματος, που αφορά το οικογενειακό δίκαιο, με βάση την οποία διευρύνεται το πεδίο αρμοδιοτήτων των Οικογενειακών Δικαστηρίων, ώστε να εκδικάζουν οποιαδήποτε οικογενειακή διαφορά, ανεξάρτητα εάν οι διάδικοι ανήκουν στην ελληνική ορθόδοξη εκκλησία ή σε θρησκευτική ομάδα.

Τον Δεκέμβριο ψηφίστηκε ακόμα, μετά από έντονη συζήτηση στην Ολομέλεια, ο νόμος  για την υποχρεωτική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία.

Τον Γενάρη του 2023 και με στόχο να προχωρήσει άμεσα η εξέταση πέραν των 1.400 αιτήσεων μέριμνας για τους πρόσφυγες, που εκκρεμούν λόγω της αναδιοργάνωσης του Υπουργείου Εσωτερικών, η Ολομέλεια ψήφισε ομόφωνα δύο νόμους για διευθυντικές θέσεις στο Υπουργείο. Με τον πρώτο νόμο που ψηφίστηκε ομόφωνα εισάγεται ο όρος «Διευθυντής» για την Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών του Υπουργείου Εσωτερικών, ενώ με τον δεύτερο νόμο εισάγεται ο όρος «Διευθυντής» της Υπηρεσίας Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Νόμοι που ψηφίστηκαν με τη νέα Κυβέρνηση

Μετά τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών η Βουλή επανήρχισε τις  δραστηριότητές της αρχές Μαρτίου και στην πρώτη ολομέλεια ψήφισε ομόφωνα κανονισμούς με τους οποίους θεσπίζεται η υποχρέωση απόρριψης φαρμάκων οικιακής προέλευσης σε καθορισμένα σημεία, ώστε να τυγχάνουν ορθολογικής διαχείρισης. Με τους κανονισμούς παρέχεται η  δυνατότητα στους πολίτες να τα παραδίδουν δωρεάν σε προσιτά σημεία παραλαβής, όπως είναι τα σημεία πώλησης ή προμήθειας φαρμακευτικών προϊόντων.

Τον Απρίλιο η ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε κατά πλειοψηφία τους κανονισμούς της κυβέρνησης για τις εξετάσεις τετραμήνων. ‘Ηταν μια προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη και έτσι για το υπόλοιπο της τρέχουσας χρονιάς, με βάση τους κανονισμούς, μειώθηκε η βαρύτητα της γραπτής εξέτασης του δεύτερου τετραμήνου της σχολικής χρονιάς 2022-2023 από 40% σε 20%, με νομοθετική ρύθμιση. Μειώθηκε επίσης η εξεταζόμενη ύλη στο 60% της διδαχθείσας. Νέο νομοσχέδιο παρουσιάστηκε στο τέλος Μαΐου για κατάργηση των εξετάσεων τετραμήνων, από τη νέα σχολικά χρονιά 2023-2024.

Η Ολομέλεια τον Μάϊο υπερψήφισε δύο νομοσχέδια τα οποία αφορούν το Διοικητικό Δικαστήριο και το Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, τα οποία διαφοροποιούν τις αρμοδιότητες ενός εκάστου σε υποθέσεις διεθνούς προστασίας.

Ψήφισε επίσης νόμο που τροποποιεί τον περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας Νόμο, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο κατά την κρίση του, εφόσον το συμφέρον της δικαιοσύνης το απαιτεί, να διορίζει πρόσωπο το οποίο κατέχει τα απαιτούμενα κατά τον νόμο προσόντα, για να εκτελεί προσωρινά τα καθήκοντα και να ασκεί τις εξουσίες δικαστή του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας.

Σημαντική πρόταση νόμου που ψηφίστηκε ήταν και αυτή που ποινικοποιεί τις «θεραπείες μεταστροφής». Σκοπός να θεσπιστούν ως αδικήματα η εφαρμογή πρακτικής ή/και τεχνικής ή η παροχή υπηρεσίας από πρόσωπο, με σκοπό τη μεταβολή, καταστολή ή εξάλειψη του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου ή της έκφρασης φύλου άλλου προσώπου, η παραπομπή προσώπου που τελεί υπό νόμιμη κηδεμονία από τον κηδεμόνα του στις πιο πάνω πράξεις και η δημόσια αναγγελία ή διαφήμιση τέτοιου είδους πρακτικών, τεχνικών ή υπηρεσιών.

Η Ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε ομόφωνα κανονισμούς διεύρυνσης του ωραρίου εργασίας στη δημόσια υπηρεσία, σε σχέση με τις ώρες προσέλευσης και αναχώρησης, με στόχο μεταξύ άλλων να αμβλυνθεί το κυκλοφοριακό πρόβλημα.

Επίσης η  Ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε πρόταση νόμου για τη λειτουργία αυτοεξυπηρετούμενων τουριστικών καταλυμάτων που διαφοροποιεί την διαδικασία εγγραφής στο μητρώο του Υφυπουργείου Τουρισμού.

Μετά από πολλές συζητήσεις η Βουλή ενέκρινε νόμο που επιτρέπει επιβολή μειωμένου συντελεστή Φ.Π.Α. 5% για τα πρώτα 130 τ.μ. πρώτης κατοικίας, τόσο για μονοκατοικίες όσο και για διαμερίσματα.

Συγκεκριμένα ο μειωμένος συντελεστής Φ.Π.Α. 5% θα αφορά τα πρώτα 130 τ.μ. πρώτης κατοικίας, τόσο για μονοκατοικίες όσο και για διαμερίσματα, μέχρι την αξία των €350.000, νοουμένου ότι η συνολική αξία της συναλλαγής δεν υπερβαίνει τα €475.000 και το συνολικό δομήσιμο εμβαδόν δεν υπερβαίνει τα 190 τ.μ.

Λίγο πριν από το κλείσιμο της Βουλής εγκρίθηκε το κυβερνητικό νομοσχέδιο για τις στρατηγικές επενδύσεις που απλοποιεί τις διαδικασίες αδειοδότησης και μειώνει την γραφειοκρατία.

Παράλληλα η Βουλή ψήφισε νόμο με τον οποίο αναθεωρούνται οι περιορισμοί που ισχύουν για κατοχή μετοχών σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς και δίνει τη δυνατότητα σε πρόσωπα ή εταιρείες να κατέχουν το 100% των μετοχών. 

Αναφορικά με τις εκποιήσεις ενυπόθηκων ακινήτων, η Βουλή ψήφισε σε νόμους δύο από τις τέσσερεις προτάσεις κομμάτων οι οποίες έχουν και τη σύμφωνη γνώμη της Κυβέρνησης. Συγκεκριμένα ψηφίστηκε νόμος που προνοεί ότι σε περίπτωση υπερημερίας ή απαίτησης για πληρωμή ενυπόθηκου χρέους, μαζί με την ειδοποίηση που αποστέλλεται από ενυπόθηκο δανειστή προς τους δανειολήπτες, τους εγγυητές και τους παρόχους εξασφάλισης θα αποστέλλεται και τυποποιημένη πληροφόρηση αναφορικά με την πιστωτική διευκόλυνση, με την επιστολή Τύπου Θ.

Επίσης ψηφίστηκε νόμος προνοεί ότι σε περίπτωση που ενυπόθηκος οφειλέτης επιλέξει να προχωρήσει στην ανταλλαγή ενυπόθηκου ακινήτου έναντι εξόφλησης χρέους προς ενυπόθηκο δανειστή και το ακίνητο συνιστά κύρια κατοικία ή επαγγελματική στέγη, ως αξία ανταλλαγής να ορίζεται η αγοραία αξία που προκύπτει από την υφιστάμενη διαδικασία εκτίμησης ακινήτου, αντί η καταναγκαστική αξία.

Οι νόμοι που αναπέμφθηκαν από τον τέως Πρόεδρο

Τον περασμένο Νοέμβριο ο τέως Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης ανέπεμψε τον νόμο για αναστολή των εκποιήσεων μέχρι το τέλος Ιανουαρίου του 2023, ωστόσο η Βουλή των Αντιπροσώπων απέρριψε την αναπομπή αυτή. Με την απόρριψη της αναπομπής, η Ολομέλεια απέρριψε τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας ότι η ρύθμιση, όπως ψηφίστηκε, αποτελούσε καθολική αναστολή των εκποιήσεων, χωρίς στόχευση.

Παράλληλα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε αναπέμψει τον νόμο για τους όρους εργασίας των εκπαιδευτικών αορίστου χρόνου. Η Ολομέλεια απέρριψε και αυτή την αναπομπή.

Απορρίφθηκε επίσης από την Ολομέλεια η αναπομπή από τον τότε Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη του νόμου για εργοδότηση αξιωματούχων στον ιδιωτικό τομέα μετά την αφυπηρέτηση. Ο ΠτΔ θεώρησε με την αναπομπή, πως η μεταβολή των όρων εργοδότησής τους δεν μπορεί παρά να κριθεί αντισυνταγματική.

Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέπεμψε επίσης τους νόμους που αφορούν τον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου. Η Ολομέλεια αποδέχτηκε την αναπομπή του Περί Γάμου νόμου, που αποτελεί μέρος των νομοθετημάτων για τον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού Δικαίου, ενώ για διαδικαστικούς λόγους απέρριψε τις αναπομπές του Περί Δέκατης Όγδοης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμου και του Περί Οικογενειακών Δικαστηρίων τροποποιητικού Νόμου.

Ο τέως Πρόεδρος Αναστασιάδης ανέπεμψε επίσης το νόμο για την επέκταση της υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης από το τέταρτο έτος της ηλικίας.

Νόμοι που αναπέμφθηκαν από τον νυν Πρόεδρο

Η Ολομέλεια της Βουλής απέρριψε ομόφωνα την αναπομπή του νυν Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη του νόμου περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών ο οποίος ψήφισε στις 30 του περασμένου Μαρτίου. Ο νόμος αναπέμφθηκε από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη στις 12 Απριλίου 2023 κατ’ επίκληση του άρθρου 51.1 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Ο αναπεμφθείς νόμος προνοούσε ότι προτού παραχωρηθεί σε οποιοδήποτε δικαιούχο τουρκοκυπριακή ακίνητη ιδιοκτησία για σκοπούς στέγασης ή επαγγελματικής χρήσης, ο Κηδεμόνας Τουρκοκυπριακών Περιουσιών για σκοπούς ασφάλειας να μεριμνά για την εκπόνηση σχετικής μελέτης αναφορικά με τη στατική επάρκεια του συγκεκριμένου ακινήτου.

Τον Ιούνιο η Βουλή απέρριψε ομόφωνα την αναπομπή του Προέδρου της Δημοκρατίας νόμου που απλοποιεί τις διαδικασίες και καταργεί την άδεια οικοδομής για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες υφιστάμενων οικοδομών.

Την ίδια περίοδο, το Ανώτατο αποφάνθηκε ότι δεν είναι αντισυνταγματικός ο νόμος που ψηφίστηκε για να ζητούν άδεια για να εργαστούν στον ιδιωτικό τομέα οι δικαστές, ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, μετά την αφυπηρέτησή τους.