Ριάνα Ραουνά: Το επιχειρείν στον τομέα της τέχνης και η θέση του στην Κύπρο

Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της τέχνης έχουν σήμερα μεγάλη αξία και σημαντικό ρόλο στην κοινωνία και την οικονομία. Η τέχνη δεν περιορίζεται μόνο στην αισθητική, αλλά έχει εξελιχθεί σε έναν δυναμικό και αναπτυσσόμενο τομέα επιχειρηματικότητας.

Γκαλερί, μουσεία, εκθέσεις, δημιουργικά γραφεία, εταιρείες ανάπτυξης πολιτιστικών προγραμμάτων, οι επιχειρήσεις του κλάδου δημιουργούν ένα περιβάλλον, όπου οι καλλιτέχνες μπορούν να εκθέσουν το έργο τους, να βρουν χορηγούς και χώρους παρουσίασης, και να επικοινωνήσουν με το κοινό.

Την ίδια ώρα οι επιχειρήσεις τέχνης συνεισφέρουν οικονομικά στην ανάπτυξη μιας χώρας, δημιουργώντας θέσεις εργασίας. Ακόμη, συμβάλλουν στην προώθηση της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και της δημιουργικής έκφρασης, προσφέροντας νέες απόψεις, ιδέες και εμπειρίες.

Για το δικό της εγχείρημα και τις προοπτικές του αύριο μίλησε αποκλειστικά στο InBusnessNews η ιδρύτρια και διευθύντρια της RIANA RAOUNA GALLERY, Ριάνα Ραουνά.

Σε συνέντευξή της, μάς μιλά για το art business, τον ρόλο της τεχνολογίας και την «μάχη» μεταξύ, digital art και παραδοσιακής τέχνης. Σημαντική είναι και η αναφορά της στη συνδρομή της Πολιτείας για στήριξη του οικοσυστήματος της τέχνης μέσω προγραμμάτων και χρηματοδοτήσεων για ανάπτυξη της αγοράς.

Ας αρχίσουμε με τα βασικά. Τι είναι το art business;

Το Art Business περιλαμβάνει το επιχειρηματικό κομμάτι της τέχνης όπως η εξεύρεση, η διάθεση, η προβολή, η πώληση και η διαχείριση έργων τέχνης. Οι επιχειρήσεις που ανήκουν στον τομέα της τέχνης αποτελούνται από μουσεία, γκαλερί, οίκους δημοπρασιών, art fairs και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που χρηματοδοτούνται από εταιρείες ή συλλέκτες. Στόχος όλων των προαναφερθέντων είναι η προώθηση και ανάδειξη της τέχνης.

Για να μπορέσει η τέχνη να αξιολογηθεί και να διατεθεί σε αυτούς τους χώρους, χρειάζεται άρτια γνώση της παγκόσμιας αγοράς, του δικαίου και ηθικών κανόνων που διέπουν την τέχνη, γνώσεις στρατηγικής, χρηματοδότησης και διαχείρισης των έργων τέχνης.

Υπάρχει στην Κύπρο;

Για να μπορέσει η δουλειά ενός καλλιτέχνη να αναγνωριστεί, χρειάζεται να υπάρχει μια αλυσίδα επαγγελματιών οι οποίοι αποτελούν το οικοσύστημα της τέχνης. Από τη μια πλευρά, αυτό αποτελείται από ακαδημαϊκούς, ιστορικούς τέχνης, επιμελητές εκθέσεων, εξειδικευμένους δημοσιογράφους και συγγραφείς για την τέχνη οι οποίοι είναι σε θέση να αξιολογήσουν τα έργα τέχνης. Από την άλλη είναι οι γκαλερί, τα μουσεία και οι οίκοι δημοπρασιών από όπου τα έργα τέχνης εκτίθενται προς θέαση και διατίθενται προς πώληση στους συλλέκτες.

Στην Κύπρο υπάρχουν επαγγελματίες που εξειδικεύονται στους διάφορους τομείς της τέχνης, όμως το σύστημα στο σύνολό του δεν είναι τόσο δυνατό ώστε να μπορέσει να στηρίξει και να αναδείξει πραγματικά έναν καλλιτέχνη, ειδκά σε διεθνές επίπεδο. Σημειώνεται επίσης ότι, το κράτος παίζει καθοριστικό ρόλο όσον αφορά την υιοθέτηση στρατηγικής με στόχο τη στήριξη του οικοσυστήματος της τέχνης μέσω ειδικών προγραμμάτων και ευκαιριών χρηματοδότησης ώστε να ενθαρρύνεται η δραστηριοποίηση στον τομέα της τέχνης και της ανάπτυξης της αγοράς.

Η τέχνη αποτελεί επένδυση τόσο για ιδιώτες όσο και για επιχειρήσεις. Μπορείτε να μας μιλήσετε περισσότερο γι’ αυτό;

Η έννοια της τέχνης ως επένδυση είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η τέχνη. Πέραν από την τεράστια σημασία της σε κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο, η τέχνη αποτελεί ένα ανταποδοτικό περιουσιακό στοιχείο που μπορεί να παράγει σημαντικά κέρδη κεφαλαίου. Οι κυριότεροι παράγοντες που καθιστούν την τέχνη ως σημαντική επένδυση είναι, οι οικονομικές αποδόσεις που μπορεί να αποφέρει με την πάροδο του χρόνου καθώς επίσης, η ρευστότητά της. Δηλαδή η δυνατότητα να ανταλλάσσεται με κάτι άλλο που χρειαζόμαστε την προκειμένη στιγμή.

Η παγκόσμια αγορά επενδυτικών κεφαλαίων τέχνης αξίζει σήμερα πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια, ενώ τόσο οι τραπεζικοί οργανισμοί όσο και οι οικονομικοί σύμβουλοι συμφωνούν ότι η τέχνη και τα συλλεκτικά αντικείμενα πρέπει να περιλαμβάνονται στην παραδοσιακή διαχείριση περιουσίας. H συλλογή έργων τέχνης έχει ενσωματωθεί στη στρατηγική πολλών εταιρειών, με στόχο την αύξηση της αξίας της μάρκας και της μακροχρόνιας ανταποδοτικής αξίας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι, οι εταιρείες που επενδύουν στην τέχνη επωφελούνται από μια βελτιωμένη εικόνα που περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά του εκλεπτισμού, της διαχρονικότητας και της υψηλής αισθητικής. Ως αποτέλεσμα, οι εξεζητημένοι πελάτες μιας τέτοιας επιχείρησης, είτε πρόκειται για τράπεζα, ξενοδοχείο, δικηγορικό γραφείο ή ιατρείο, επωφελούνται από μια αναβαθμισμένη εμπειρία και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερo.

Στην γκαλερί σας επιλέγετε να προωθείτε ανερχόμενους καλλιτέχνες, από όλο τον κόσμο. Γιατί επιλέξατε αυτούς τους καλλιτέχνες και με ποια κριτήρια γίνεται η επιλογή σας;

Ως απόφοιτος του Sotheby’s Institute of Art του Λονδίνου, που είναι θυγατρικό πανεπιστήμιο του οίκου δημοπρασιών Sotheby’s με ενδιαφέρει πρώτον, το αισθητικό κομμάτι της δουλειάς κάποιου καλλιτέχνη και δεύτερον, το κατά πόσον ένας καλλιτέχνης πληροί τα κριτήρια ώστε να θεωρείται όντως «ανερχόμενος» (emerging artist) όπως αυτός ο χαρακτηρισμός καθορίζεται διεθνώς. Δηλαδή να έχει τις προϋποθέσεις και τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για να αναγνωριστεί ως σημαντικό όνομα στο διεθνή χώρο της σύγχρονης τέχνης.

Στις πλείστες περιπτώσεις, οι καλλιτέχνες που επιλέγω είναι απόφοιτοι σημαντικών σχολών καλών τεχνών, είναι βραβευμένοι και εκθέτουν στις μητροπόλεις τις τέχνης. Το ταλέντο τους καλλιεργείται μέσα από την αφοσίωση τους στην τέχνη, την εκπαίδευση και την έρευνα. Όλα αυτά αντικατοπτρίζονται στο αποτέλεσμα του έργου τέχνης, σε οπτικό και συναισθηματικό επίπεδο.

Στόχος μου είναι, να ανακαλύπτω και να αναδυκνύω καλλιτέχνες των οποίων η δουλειά αντικατοπτίζει το απόλυτο τώρα στη σύγχρονη τέχνη διεθνώς. Επιθυμώ η γκαλερί να αποτελεί ένα σκαλοπάτι ανάδειξης της δουλειάς τους προτού προχωρήσουν στα επόμενα μεγάλα τους βήματα.

Ήδη, τρεις από τους καλλιτέχνες που είχα επιλέξει για την γκαλερί μου προχώρησαν σε συνεργασίας με διεθνείς γκαλερί και αυτή τη στιγμή σημειώνουν αυξανόμενη επιτυχία σε διεθνές επίπεδο. Ταυτόχρονα, με ενδιαφέρει να προσφέρω τη δυνατότητα τόσο σε νέους όσο και έμπειρους συλλέκτες, να αποκτήσουν έργα τέχνης σε προσιτές τιμές και επενδυτική προοπτική.

Η γκαλερί σας λειτουργεί κυρίως διαδικτυακά. Πώς συνδέετε την τεχνολογία με μια γκαλερί;

Η γκαλερί δημιουργήθηκε εν μέσω πανδημίας το 2020. Παρόλο που ο κόσμος της τέχνης διεθνώς ήταν διστακτικός όσον αφορά την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας, η πανδημία τους «εξανάγκασε» να μεταφερθούν online. Συγκεκριμένα, όλες οι διεθνείς γκαλερί, οι οίκοι δημοπρασιών και τα σημαντικότερα art fairs μεταφέρθηκαν στο διαδίκτυο ενώ τα επίπεδα πωλήσεων ήταν πέραν του αναμενόμενου.

Η πρόσβαση στην τέχνη μέσω διαδικτυακών πλατφόρμων, προσέλκυσε επίσης ένα νεαρότερο σε ηλικία κοινό με ψηλή αγοραστική δύναμη που, υπό άλλες συνθήκες δεν θα επισκέπτονταν μια γκαλερί ή ένα μουσείο.

Εκείνη την περίοδο (το 2020), ολοκλήρωνα το μεταπτυχιακό μου στη Σύγχρονη Τέχνη και έχοντας ζήσει την απίστευση δυνατότητα του να παρακολουθώ και να μαθαίνω τί συμβαίνει στον κόσμο της τέχνης σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, αποφάσισα να αξιοποιήσω τη νέα δυναμική της αγοράς. Με μια εμπειρία 20 ετών στο χώρο του μάρκετινγκ και της επικοινωνίας, και την εξειδίκευση μου στη Σύγχρονη Τέχνη ήμουν αιδιόδοξη ότι το νέο μου εγχείρημα θα ήταν επιτυχές.

Αυτή τη στιγμή στην γκαλερί RIANA RAOUNA www.rianaraouna.com οι λάτρεις της τέχνης μπορούν να γνωρίσουν τους 13 εξαιρετικούς μας καλλιτέχνες και να αποκτήσουν έργα τα οποία αποστέλνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Παράλληλα, σε τακτά χρονικά διαστήματα πραγματοποιώ εκθέσεις και σε φυσικούς χώρους. Συγκεκριμένα μέχρι και την 21η Ιουλίου, παρουσιάζουμε την ατομική έκθεση της καταξιωμένης καλλιτέχνιδας Μαρίνας Ολυμπίου με τίτλο “An Everlasting Love” στο ξενοδοχείο Almyra στην Πάφο.

Η ανάδειξη του καλλιτέχνη είναι στον πυρήνα της δουλειά σας. Πώς ένας καλλιτέχνης αναγνωρίζεται ως σημαντικός και πώς ανεβαίνει η οικονομική αξία της δουλειάς του.

Η ανακάλυψη και στη συνέχεια η ανέλιξη ενός καλλιτέχνη εξαρτάται από το πώς η δουλειά του αξιολογείται από το ευρύτερο οικοσύστημα της τέχνης.

Σε πρώτο επίπεδο, είναι οι ακαδημαϊκοί, οι ιστορικοί τέχνης, οι κριτικοί τέχνης και οι επιμελητές εκθέσεων οι οποίοι έχουν τις γνώσεις ώστε να αξιολογήσουν την ποιότητα της δουλειάς του καλλιτέχνη. Οι επαγγελματίες αυτοί, είναι σε θέση να κρίνουν σε ποιο βαθμό ένας καλλιτέχνης ξεχωρίζει τόσο όσον αφορά αισθητικό κομμάτι όσο και την αφήγηση, τη θεματολογία της δουλειάς του.

Σε δεύτερο επίπεδο, είναι οι συλλέκτες, οι επενδυτές, οι σύμβουλοι τέχνης και οι γκαλερίστες οι οποίοι καθορίζουν την οικονομική αξία του καλλιτέχνη. Για παράδειγμα η αντιπροσώπευση ενός καλλιτέχνη από μια σημαντική γκαλερί, ή η αγορά του έργου από κάποιο σημαντικό συλλέκτη συντείνει στην (ραγδαία) αύξηση της αξίας των έργων τέχνης.

Συγκεκριμένα από κάποιες εκατοντάδες, η τιμή μπορεί να πολλαπλασιαστεί σε δεκάδες χιλιάδες ευρώ, ενώ στο επίπεδο της δημοπρασίας η τιμή ενός έργου μπορεί να φθάσει σε 7ψήφια νούμερα. Ένας μεγάλος αριθμός καθιερωμένων σύγχρονων καλλιτεχνών όπως ο Banksy, ο Damien Hirst και ο Jeff Koons ξεκίνησαν την καριέρα τους πουλώντας έργα τέχνης για μερικές εκατοντάδες δολάρια πριν από είκοσι χρόνια και σήμερα τα έργα του πωλούνται για εκατομμύρια.

Το digital art πάει κόντρα στην παραδοσιακή τέχνη ή μήπως είναι δύο στοιχεία που μπορούν να συνυπάρξουν;

Η ουσία της τέχνης είναι να προκαλέσει μια συναισθηματική εμπειρία και να διεγείρει τη φαντασία του θεατή και για να γίνει αυτό, η τέχνη θα πρέπει να συσχετίζεται μαζί του. Η νέα γενιά έχει γεννηθεί μέσα στην τεχνολογία, και αυτό που οι παλαιότεροι θεωρούν ως ξένο, γι’ αυτούς είναι η πραγματικότητα.

Οι καλλιτέχνες που προέρχοναι κυρίως από τη νεαρότερη γενιά, δημιουργούν έργα τα οποία ενσαρκώνουν το πνεύμα και τη διάθεση του σήμερα, αντανακλώντας την εξέλιξη της τέχνης στο μέλλον. Αυτός είναι εξάλλου ένας από τους κύριους λόγους που η δουλειά τους έχει μεγάλη απήχηση στους λάτρες της τέχνης και συγκεκριμένα σε συλλέκτες νεαρότερης ηλικίας, οι οποίοι μπορούν να ταυτιστούν με τα θέματα της σύγχρονης ζωής, πολλά από τα οποία παρέμεναν ανεξερεύνητα στο παρελθόν.

Επίσης, οι νέοι καλλιτέχνες υιοθετούν καινοτόμες καλλιτεχνικές τακτικές και διαφορετικά μέσα έκφρασης, τα οποία και πάλι δεν υπήρχαν στο παρελθόν όπως για παράδειγμα τα NFTs και τα new media.

Το digital art είναι ένα ακόμα μέσο τέχνης, όπως είναι η ζωγραφική, η γλυπτική και η φωτογραφία και έτσι θεωρώ ότι πρέπει να το αντιμετωπίζουμε. Αυτό που καθορίζει το τί είναι τέχνη δεν είναι το μέσο, αλλά η ποιότητα του αντικειμένου, η έρευνα, η εξιδείκευση και το μεγαλείο της δημιουργίας.

Βλέπουμε συναρπαστικά έργα digital art, τα οποία συγκινούν, μας μεταφέρουν σε άλλους κόσμους σαν να είμαστε όντως εκεί, περνούν δυνατά μηνύματα και μας μένουν αξέχαστα. Με αυτά τα δεδομένα, πιστεύω ότι τα παραδοσιακά μέσα μπορούν να συνυπάρξουν αλλά το πιο ενδιαφέρον είναι ότι μπορούν επίσης, να συνδιαστούν με το digital art. Όπως η φωτογραφία μπορεί να συνδιαστεί με τη ζωγραφική για παράδειγμα, έτσι και ένα έργο digital μπορεί να περιλαμβάνει τη ζωγραφική ή/και τη φωτογραφία ως στοιχεία που συνθέτουν το τελικό αποτέλεσμα.

Το AI πώς αλλάζει τον τομέα της τέχνης;

Η εμφάνιση ενός νέου μέσου δημιουργεί πάντα νέες δυνατότητες για την τέχνη, και κάθε εποχή έχει τους βασικούς καλλιτέχνες της, στις δημιουργίες των οποίων κρυσταλλώνεται μια νέα συνάντηση τεχνολογίας και δημιουργικότητας.

Η τέχνη της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι το αποτέλεσμα μιας συνεργασίας μεταξύ ενός καλλιτέχνη και ενός συστήματος τεχνητής νοημοσύνης. Όμως, το επίπεδο αυτονομίας μπορεί να ποικίλει σημαντικά και το αποτέλεσμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα των δεδομένων από τα οποία μαθαίνει η τεχνητή νοημοσύνη.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να ανοίξει τις πύλες για νέες αντιλήψεις για τη δημιουργία εικόνων, όπως η ανάπτυξη της φωτογραφίας απελευθέρωσε τη ζωγραφική από την καθαρή πραγματική αναπαράσταση και επέτρεψε στους ζωγράφους να εστιάσουν σε άλλες διαστάσεις, όπως το χρώμα, το φως και την κίνηση.

Αποχωρήσατε από τη θέση της Υπεύθυνης Επικοινωνίας και μάλιστα σε μία πολύ σημαντική θέση, σε μεγάλο Οργανισμό, για να εργαστείς στον τομέα της Τέχνης. Τολμηρή απόφαση θα έλεγε κανείς. Τι σε πήρε προς αυτή την κατεύθυνση;

Αυτή η απόφαση ήταν μονόδρομος, αφού μετά τα 40 μου χρόνια ανακάλυψα αυτό που πραγματικά αγαπώ. Πράγματι εργαζόμουν ως υπεύθυνη επικοινωνίας σε μεγάλη εταιρεία τεχνολογίας για σχεδόν δυο δεκαετίες, γεγονός που με εφοδίασε με σημαντική εμπειρία στον τομέα του marketing, branding, project management. Κατά τη διάρκεια της καρίερας μου έπρεπε να συνεργαστώ με επαγγελματίες διαφορετικών ειδικοτήτων και να αναπτύξω δεξιότητες όσον αφορά τις διαπροσωπικές σχέσεις και την επικοδομητική συνεργασία.

Η καλαισθησία ήταν πάντα στη ζωή μου, η τέχνη με συγκρινούσε πάντοτε, έχω καλλιτεχνικές τάσεις ως άτομο καθώς επίσης, προέρχομαι από οικογένεια χρυσοχόων. Η επαγγελματική μου στροφή μου προς την τέχνη ξεκίνησε όταν ανακάλυψα ότι πέραν από να είσαι καλλιτέχνης, υπάρχουν και άλλοι ρόλοι στο χώρο αυτό.

Με στόχο να καταλάβω πειρσσότερα, ξεκίνησα κάποια διαδικτυακά μαθήματα, άρχισα να ταξιδεύω συστηματικά στα σημαντικά art fairs και μελετούσα τα βιογραφικά των επαγγελματιών του χώρου ώστε να καταλάβω τα απαιτούμενα προσόντα. Αφού ήταν ξεκάθαρο ότι αυτός ήταν ο κόσμος που με έκφραζε ως άνθρωπο και επαγγελματία, αποφάσισα να μεταβώ στο Λονδίνο και να προχωρήσω σε μεταπτυχιακό στη Σύγχρονη Τέχνη στο Sotheby’s Institute of Art από όπου αποφόιτητα με άριστα.

Είναι σημαντικό να σημειώσω ότι, πέραν από τον ενθουσιασμό για το αντικείμενο και τις νέες γνώσεις που απέκτησα στη Σύγχρονη Τέχνη, η εμπειρία και οι δεξιότητες του παρελθόντος αποτέλεσαν πολύτιμα εφόδια για να μπορέσω να δημιουργήσω τη δική μου επιχείρηση. Επίσης, επιδιώκω να ενημερώνομαι και να μαθαίνω σε συνεχή βάση.

Η γκαλερί RIANA RAOUNA παρουσιάζει σε συνεργασία με το ξενοδοχείο Almyra την έκθεση Marina Olympios: An Everlasting Love μέχρι την Παρασκευή, 21 Ιουλίου 2023.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δουν τα έργα της έκθεσης και διαδικτυακά, στο www.rianaraouna.com/exhibitions/ και να επικοινωνήσουν με την γκαλερί στο info@rianaraouna.com και 22462888.