Τι είναι και η πορεία του «Εστία» που σκέφτεται να φέρει ξανά η Κυβέρνηση για τα ΜΕΔ

Ιδιαιτέρως θερμό προμηνύεται το προσεχές φθινόπωρο σε ό,τι αφορά το καυτό θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των εκποιήσεων, καθώς αναμένεται να επανέλθει με έντονο τρόπο η συζήτηση γύρω από τους πιθανούς τρόπους αποτελεσματικής αντιμετώπισης του όλου ζητήματος.

Η προηγούμενη εβδομάδα σημαδεύτηκε από την προσπάθεια συγκεκριμένων πολιτικών δυνάμεων και βουλευτών να νομοθετήσουν με τρόπο που να οδηγούν τα πράγματα σε καθολική αναστολή των εκποιήσεων, γεγονός που θα έθετε σε μεγάλους κινδύνους την χρηματοπιστωτική σταθερότητα και ευρύτερα την οικονομία.

Η εξέλιξη αυτή αποφεύχθηκε κυριολεκτικά την υστάτη κατά την τελευταία συνεδρία της Ολομέλειας της Βουλής την περασμένη Πέμπτη, όπου μετά από ένα οργιώδες παρασκήνιο καταψηφίστηκε με περιπετειώδη τρόπο η συγκεκριμένη πρόταση νόμου.

Είναι αληθές πως παρά την ολιστική μεταρρύθμιση του πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) την περίοδο 2014-20 και τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε για μείωση των ΜΕΔ εντός του τραπεζικού τομέα, το ιδιωτικό χρέος και το ψηλό ακόμα απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων εξακολουθούν να αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της οικονομίας.

Η οικονομία της Κύπρου, παρά την αναβάθμιση, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ανισορροπίες σύμφωνα με τα ευρήματα της αξιολόγησης που διενέργησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει ότι μεταξύ των τρωτών σημείων της κυπριακής οικονομίας είναι το ψηλό ιδιωτικό χρέος, περιλαμβανομένων των μη εξυπηρετούμενων δάνειων.

Η πλειοψηφία των δανείων έχουν δοθεί κατά την πιστωτική επέκταση 2006-2010, και έχουν καταστεί μη εξυπηρετούμενα ή έχουν τερματιστεί εδώ και αρκετά χρόνια, και δεν σχετίζονται με τις πρόσφατες κρίσεις που ταλάνισαν την κυπριακή οικονομία.

Σήμερα, από τα ΜΕΔ συνολικού ύψους περίπου 25 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσοστό 9% (περίπου 2,2 δις) ανήκει στις τράπεζες και το υπόλοιπο 91%( περίπου 22,8 δις) στις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων, με την μερίδα του λέοντος να βρίσκεται στην Τhemis Portfolio Management.

Τα ειδικά σχέδια

Για υποβοήθηση των ευάλωτων νοικοκυριών που κατέχουν ΜΕΔ με υποθήκη την πρώτη κατοικία, έχουν ήδη εκπονηθεί τρία κυβερνητικά Σχέδια (Εστία, Οικία, Σχέδια Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών), με συμμετοχή περίπου μόνο το 50-60% των δικαιούχων.

Στα σχέδια αυτά, μολονότι στόχευαν δανειολήπτες με μεσαία εισοδήματα, δεν υπήρξε η επιθυμητή και αναμενόμενη ανταπόκριση από το σύνολο των δανειοληπτών για να επωφεληθούν, γεγονός που μάλλον καταδεικνύει την μη ύπαρξη ενδιαφέροντος και επιθυμία συνεργασίας από δανειολήπτες.

Στα τρία προαναφερθέντα σχέδια ήρθε φυσικά να προστεθεί και το σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης, που εγκρίθηκε προ μερικών εβδομάδων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εν συνεχεία από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Το Ενοίκιο Έναντι Δόσης αποτελεί μέρος του πακέτου προτάσεων που ανακοίνωσε πρόσφατα η Κυβέρνηση και στοχεύει ως σχέδιο στους πραγματικά ευάλωτους δανειολήπτες, ανεξαρτήτως εάν υπέβαλαν ή όχι αίτηση στα προαναφερόμενα σχέδια, ενώ καλύπτει και τους συνεργάσιμους δανειολήπτες, οι οποίοι υπέβαλαν αίτηση στα προαναφερθέντα σχέδια, αλλά κρίθηκαν ως μη βιώσιμοι.

Στο κυβερνητικό πακέτο προτάσεων προβλέπεται και η πιθανή επαναπροκήρυξη του σχεδίου Εστία, προσαρμοσμένο στα σημερινά δεδομένα, με την εφαρμογή του, ωστόσο, να προϋποθέτει έγκριση από την Κομισιόν για τη συμβατότητά του με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων.

Το σχέδιο Εστία

Το σχέδιο Εστία εκπονήθηκε και εγκρίθηκε στην τελική του μορφή από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2019-αφού προηγουμένως έτυχε της έγκρισης της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής- με στόχο την προστασία της πρώτης κατοικίας και την άμβλυνση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα.

Βασική φιλοσοφία του, ότι στην αναδιάρθρωση σε χαμηλότερης αξίας δάνειο και εξυπηρέτησή του σε βάθος χρόνου, συνδράμει το κράτος, οι πιστωτές και οι ίδιοι οι δανειολήπτες.

Ουσιαστικά, απευθυνόμενο σε δανειολήπτες που πληρούσαν συγκεκριμένα περιουσιακά, εισοδηματικά και άλλα κριτήρια και ήταν διατεθειμένοι να προχωρήσουν σε διακανονισμό για αναδιάρθρωση των δανειακών τους υποχρεώσεων με την τράπεζα, δημιουργήθηκε για να ενισχύει την ικανότητα αποπληρωμής των δανείων τους.

Αφορούσε ειδικότερα δανειολήπτες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια, εξασφαλισμένα με επιλέξιμη κύρια κατοικία ανοικτής αγοραίας αξίας μικρότερης των €350.000, προνοώντας για τους επιλέξιμους συμμετέχοντες την ετήσια καταβολή από το κράτος μέρους των δόσεων αποπληρωμής (1/3) του αναδιαρθρωμένου δανείου κύριας κατοικίας.

Με απλά λόγια, παρείχε στους δανειολήπτες που πληρούσαν τα καθορισμένα κριτήρια τη δυνατότητα, αφού προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση του δανείου τους και αφού εγκριθεί η συμμετοχή τους στο «Εστία» από τον αρμόδιο Φορέα Διαχείρισης, που ορίστηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου τον Νοέμβριο του 2018 το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, να αποπληρώνουν στην τράπεζα μηνιαίως τα 2/3 των πληρωμών τόκου και κεφαλαίου, σύμφωνα με τους όρους του αναδιαρθρωμένου δανείου.

Το υπόλοιπο 1/3 των πληρωμών τόκου και κεφαλαίου, μια φορά τον χρόνο, καλύπτεται από το κράτος, νοουμένου ότι ο δανειολήπτης συνεχίζει να καταβάλλει τα 2/3 και να εξυπηρετεί το αναδιαρθρωμένο του δάνειο.

• ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΣΤΙΑ
• ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ, ΠΡΟΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΣΤΙΑ

Πόσα έδωσε το κράτος

Για τα έτη 2021 και 2022 δόθηκε για δάνεια του «Εστία» κρατική χορηγία συνολικού ύψους €2.344.283.

Εντός του 2022 το κράτος κατέβαλε συνολικό ποσό ύψους €1.140.511 για δόσεις 464 δανείων που αφορούσαν τις εγκεκριμένες αιτήσεις για συμμετοχή στο σχέδιο, των οποίων οι πιστωτικές τους διευκολύνσεις είχαν αναδιαρθρωθεί μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2022.

Για σκοπούς σύγκρισης, αξίζει να σημειωθεί, τα αντίστοιχα στοιχεία για το 2021 αφορούσαν 777 δάνεια και το συνολικό ποσό της κρατικής χορηγίας είχε ανέλθει σε €1.203.772, ενώ θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι στα στοιχεία του 2022, σε αντίθεση με το 2021, δεν συμπεριλαμβάνονται οι πληρωμές που αφορούν δάνεια της ΚΕΔΙΠΕΣ.

Επισημαίνεται πως η μεγάλη πληρωμή από το κράτος γίνεται τον Δεκέμβριο κάθε έτους. Τον Δεκέμβριο του 2022 ανήλθε στο €1.039363 και αφορούσε 416 δάνεια.

Οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν

Η υποβολή αιτήσεων στο σχέδιο Εστία διήρκησε μεταξύ 1ης Σεπτεμβρίου-31ης Δεκεμβρίου 2019, και εκ νέου μεταξύ 1ης-15ης Ιουνίου 2020, ενώ η διορία προσκόμισης δικαιολογητικών για την πλήρη συμπλήρωση των αιτήσεων παρατάθηκε δύο φορές, με τελική ημερομηνία τις 31 Ιουλίου 2020.

Σύμφωνα με τον προϊστάμενο του σχεδίου Εστία στο Υπουργείο Εργασίας, και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Μάριο Σαββίδη, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2022 οι συνολικές αιτήσεις που είχαν υποβληθεί ανέρχονταν στις 6.398, εκ των οποίων οι 4.651 ήταν πλήρεις και οι 1.747 ημιτελείς αιτήσεις.

Μέχρι τις αρχές του χρόνου (σ.σ. 2023) είχαν εγκριθεί 1.162 αιτήσεις για συμμετοχή στο Εστία, ενώ οι επιλέξιμες μη βιώσιμες, οι οποίες θα ενταχθούν στο σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης, ανέρχονταν στις 1.030.

2.306 αιτήσεις είχαν απορριφθεί, ενώ 16 αιτήσεις βρίσκονταν υπό εξέταση και 24 είχαν εγκριθεί, αλλά στη συνέχεια απορρίφθηκαν γιατί δεν ακολούθησαν το πρόγραμμα αποπληρωμής των δόσεων που συμφωνήθηκε. Από τους ίδιους τους αιτητές αποσύρθηκαν 113 αιτήσεις.

Οι ενστάσεις

Οι ενστάσεις που είχαν υποβληθεί από δανειολήπτες για μη έγκριση τους για συμμετοχή στο «Εστία», ανέρχονταν στις 2.440, εκ των οποίων απορρίφθηκαν 1.382, ενώ εγκρίθηκαν 353 μετά από επανεξέταση και θα συμμετέχουν στο σχέδιο.

Επίσης, είχαν εγκριθεί άλλες 289 ενστάσεις, οι οποίες τοποθετήθηκαν στην κατηγορία επιλέξιμες μη βιώσιμες και θα συμμετάσχουν στο σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δόσης.

Άλλες 174 ενστάσεις είχαν εγκριθεί, αλλά στην επανεξέταση της αίτησης τους απορρίφθηκαν εκ νέου, ενώ άλλες 219 ενστάσεις που εγκρίθηκαν, η αίτηση τους βρισκόταν υπό εξέταση.

Για 13 αιτήσεις εγκρίθηκε η ένστασή τους, αλλά στη συνέχεια η αίτηση αποσύρθηκε από τον ίδιο τον αιτητή.

• Οι τράπεζες και εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων που συμμετέχουν

Στο σχέδιο Εστία συμμετέχουν συνολικά δέκα τράπεζες και εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. Τελευταία προσθήκη τον περασμένο Οκτώβριο και ως αποτέλεσμα εξαγοράς πακέτου δανείων από την Τράπεζα Κύπρου, η Themis Portfolio Management Limited.

Συγκεκριμένα συμμετέχουν οι:

• Τράπεζα Κύπρου.
• Ελληνική Τράπεζα.
• Κυπριακή Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (ΚΕΔΙΠΕΣ).
• Alpha Bank.
• Astrobank.
• Eurobank.
• Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
• Οργανισμός Χρηματοδοτήσεως Στέγης.
• Gordian Holdings.
• Themis Portfolio Management Limited.