Fit for 55: Στο σύστημα εμπορίας εκπομπών οι αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές

Την ένταξη των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών στο σύστημα εμπορίας εκπομπών (ETS), τη δημιουργία Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα και του μηχανισμού για εφαρμογή περιορισμών στην εισαγωγή από τρίτες χώρες προϊόντων που παράγονται με τρόπους που αυξάνουν τις εκπομπές άνθρακα, περιλαμβάνουν οι νομοθεσίες τις οποίες ενέκρινε την Τρίτη η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο πλαίσιο της σταδιακής εφαρμογής του πακέτου νομοθετημάτων «Fit for 55».

Ειδικότερα, οι νομοθεσίες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφορούν:

- τη μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών (413 ψήφοι υπέρ, 167 κατά και 57 αποχές),

- τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία (500 ψήφοι υπέρ, 131 κατά και 11 αποχές) και την αναθεώρηση του ETS για τις αερομεταφορές (463 ψήφοι υπέρ, 117 κατά και 64 αποχές),

- τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα της ΕΕ (CBAM) ο οποίος δημιουργεί κίνητρα σε τρίτες χώρες να θέσουν υψηλότερους στόχους για τον περιορισμό των εκπομπών (487 ψήφοι υπέρ, 81 κατά και 75 αποχές) και

- τη δημιουργία ενός Κοινωνικού Ταμείου της ΕΕ για το Κλίμα για στήριξη νοικοκυριών και μικρών επιχειρήσεων (521 ψήφοι υπέρ, 75 κατά και 43 αποχές).

Οι νομοθεσίες που εγκρίθηκαν από την Ολομέλεια ήταν αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων μεταξύ του Συμβουλίου της ΕΕ και του Κοινοβουλίου στη βάση των προτάσεων της Κομισιόν, που ολοκληρώθηκαν περί τα τέλη του περασμένου έτους. Οι νομοθεσίες θα πρέπει τώρα να εγκριθούν και στο Συμβούλιο της ΕΕ για να τεθούν σε ισχύ.

Πιο συγκεκριμένα, η μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών περιλαμβάνει υψηλότερους στόχους για το ETS για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς που καλύπτονται κατά 62% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005. Επίσης, μεταξύ του 2026 και του 2034 θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα εκπομπών για τις εταιρείες, ενώ θα δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό ETS ΙΙ για τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στις οδικές μεταφορές και τα κτίρια.

Επίσης, για πρώτη φορά περιλαμβάνονται στο ETS οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία. Όσον αφορά την αναθεώρηση του ETS όσον αφορά τις αερομεταφορές, αυτή προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών στον τομέα των αερομεταφορών έως το 2026 και την προώθηση της χρήσης βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων.

Ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM) ουσιαστικά δίνει κίνητρα σε τρίτες χώρες να θέσουν υψηλότερους στόχους για το κλίμα, καθώς επιβάλλει επιπρόσθετο κόστος στην εισαγωγή προϊόντων των οποίων η παραγωγή επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον, έτσι ώστε η παραγωγή να μη μετακινείται από την ΕΕ σε χώρες με λιγότερο αυστηρούς κανόνες. Ο CBAM θα αρχίσει να εφαρμόζεται σταδιακά από το 2026 έως το 2034, παράλληλα με τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ.

Ο εν λόγω μηχανισμός καλύπτει τον σίδηρο, τον χάλυβα, το τσιμέντο, το αλουμίνιο, τα λιπάσματα, την ηλεκτρική ενέργεια, το υδρογόνο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τις έμμεσες εκπομπές. Όσοι εισάγουν τέτοια αγαθά θα πρέπει να πληρώνουν τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή άνθρακα που καταβλήθηκε στη χώρα παραγωγής και στην τιμή που θα καταβαλλόταν μέσω του ETS, αν το αγαθό είχε παραχθεί στην ΕΕ.

Τέλος, το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα (SCF), το οποίο θα συσταθεί το 2026, έχει ως στόχο τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών, πολύ μικρών επιχειρήσεων και τους πολίτες που πλήττονται ιδιαίτερα όσον αφορά τις μεταφορές τους λόγω ενεργειακής φτώχειας ή οικονομικής αδυναμίας να αντεπεξέλθουν στο κόστος των μεταφορών.

Το SCF θα χρηματοδοτείται από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων του ETS II με μέγιστο ποσό 65 δις ευρώ, ενώ επιπλέον 25% θα καλύπτεται από εθνικούς πόρους. Εκτιμάται πως η συνολική αξία της χρηματοδότησης θα ανέλθει στα 86,7 δισ. ευρώ.