Κυρτώματα: Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις(;)

Τα κυρτώματα αποτελούν μόνο μία από τις πολλές λύσεις και μέτρα κυκλοφοριακής ύφεσης και περιορισμού της ταχύτητας στο αστικό οδικό δίκτυο.

Παρόλο που κάποιοι τύποι κυρτωμάτων είναι αποτελεσματικοί στην μείωση της ταχύτητας στα σημεία που τοποθετούνται, οι επιπτώσεις της χρήσης τους είναι πολυάριθμες. Είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι στα σημεία που υπάρχουν κυρτώματα παρατηρείται αύξηση του καυσαερίου και της ηχορύπανσης, αλλά και καθυστέρηση στα οχήματα των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον αποτελούν ένα ακόμα φυσικό και πολλές φορές δύσκολο εμπόδιο για τους αστικούς ποδηλάτες και τους χρήστες Προσωπικών Συσκευών Κινητικότητας (e-scooters). Οι επιπτώσεις είναι ακόμα πιο έντονες όταν τα κυρτώματα χρησιμοποιούνται μαζικά, κατασκευάζονται χωρίς να τηρούνται οι απαραίτητες προδιαγραφές και δεν συντηρούνται ή επιδιορθώνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι τύποι κυρτωμάτων που χρησιμοποιούνται μαζικά στην Κύπρο είναι αναποτελεσματικοί για μεγάλα οχήματα SUV και 4Χ4 που συναντώνται πλέον μαζικά στις πόλεις και τις γειτονιές μας, ενώ η μείωση της ταχύτητας που επιφέρουν δεν συμβάλλει ουσιαστικά στην αύξηση της οδικής ασφάλειας. Το πρόβλημα με την αναποτελεσματικότητα συγκεκριμένων τύπων κυρτωμάτων γίνεται ακόμα πιο ανησυχητικό όταν αφορά οχήματα με παράνομες μετατροπές που κυκλοφορούν κατά χιλιάδες στην Κύπρο. Σε αυτά τα οχήματα χρησιμοποιούνται μεγαλύτερα και πιο πλατιά ελαστικά, γίνονται παράνομες παρεμβάσεις στις αναρτήσεις και αυξάνεται η απόσταση του αμαξώματος από το έδαφος. Για να εντοπιστούν τα συγκεκριμένα προβλήματα και να αντιμετωπιστούν με άλλα μέτρα ή διαφορετικούς τύπους κυρτωμάτων, πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες να προβούν σε επιτόπια παρατήρηση και μετρήσεις ταχύτητας στα σημεία.

Η οποιαδήποτε απόφαση για αφαίρεση κυρτωμάτων θα πρέπει να συνδυαστεί με την χρήση άλλων μέτρων και λύσεων κυκλοφοριακής ύφεσης και διαχείρισης της ταχύτητας των οχημάτων. Η ανεξέλεγκτη αφαίρεση κυρτωμάτων έχει τραγικές επιπτώσεις στην οδική ασφάλεια όταν δεν εισάγεται μια νέα λύση για την αποτελεσματική ελάττωση της ταχύτητας των οχημάτων τοπικά ή κατά μήκος οδών. Αυξάνεται κατακόρυφα ο κίνδυνος πρόκλησης σοβαρών και θανατηφόρων συγκρούσεων σε κατοικημένες περιοχές και σε δρόμους που αντιμετωπίζουν προβλήματα αυξημένης και υπερβολικής ταχύτητας λόγω του κακού σχεδιασμού, ή που παρατηρείται αυξημένη παρουσία πεζών, ποδηλατιστών και άλλων ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου.

Μέτρα και λύσεις που προτείνονται για να αντικαταστήσουν ένα ποσοστό των υφισταμένων κυρτωμάτων, αλλά και να συνδυαστούν με τα υπόλοιπα που πρέπει να επιδιορθωθούν και να παραμείνουν, στο γενικότερο πλαίσιο της βιώσιμης και ασφαλούς κινητικότητας στις πόλεις μας:

● Η δημιουργία πεζοδρομίων

● η εναλλαγή προτεραιότητας

● τα στενώματα οδών

● τα chicanes - δημιουργία άξονα οδού σχήματος ‘S’

● οι ενδιάμεσες νησίδες

● η χρήση οδικού εξοπλισμού/χώρων πρασίνου/επεκτάσεων πεζοδρομίων στις γωνίες των παρόδων

● οι μικροί κυκλικοί κόμβοι σε διασταυρώσεις κατοικημένων περιοχών

● η προσθήκη ξεχωριστών και προστατευμένων ποδηλατολωρίδων

● οι μονοδρομήσεις με παρόδια στάθμευση/parklets/χώρους στάθμευσης ποδηλάτων

● οι έλεγχοι ταχύτητας με κινητές κάμερες και ραντάρ και

● η υλοποίηση της Διακήρυξης της Στοκχόλμης που υπέγραψε η Κύπρος το 2020 για την μείωση των ορίων ταχύτητας στα 30χλμ/ώρα.

● Δημιουργία ζωνών κοινής χρήσης (Shared space) με προτεραιότητα στους πεζούς/ποδηλάτες/χρήστες μικροκινητικότητας και όρια ταχύτητας 20χλμ/ώρα.

Τα πιο πάνω μέτρα είναι μερικά από όσα εφαρμόζονται με επιτυχία σε πολλές πόλεις του εξωτερικού και παρουσιάζονται με λεπτομέρεια σε εκδόσεις που αφορούν την οδική ασφάλεια, την βιώσιμη αστική κινητικότητα και τον σχεδιασμό του αστικού περιβάλλοντος με στόχο γειτονιές με επίκεντρο τον άνθρωπο και όχι τα αυτοκίνητα.

Τα μέτρα αυτά ρυθμίζουν την ταχύτητα που κινούνται τα μηχανοκίνητα οχήματα στους δρόμους, καθώς τα οπτικά και φυσικά εμπόδια, αποθαρρύνουν και δυσκολεύουν σε μεγάλο βαθμό τους οδηγούς από το να αναπτύξουν ταχύτητα πέραν των καθορισμένων ορίων ταχύτητας. Περιορίζουν το πλάτος των δρόμων, τις μεγάλες ευθείες και τις ανοιχτές γωνίες στις συμβολές δρόμων και τις διασταυρώσεις, με αποτέλεσμα να μειώνεται η λανθασμένη αντίληψη των οδηγών ότι είναι ασφαλές και εφικτό να αναπτύξουν ταχύτητα και να εισέρχονται ή να εξέρχονται από παρόδους χωρίς να ελαττώνουν ή να σταματούν πλήρως. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα όρια ταχύτητας στις γειτονιές και τα σημεία των πόλεων που εφαρμόζονται συνδυασμοί των πιο πάνω μέτρων, είναι πάντα μεταξύ 20 και 30χλμ/ώρα για να επιτυγχάνεται η ασφαλής συνύπαρξη και αλληλεπίδραση ανθρώπων και οχημάτων.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι τα πιο πάνω μέτρα μπορούν να έχουν μια μακροχρόνια επίδραση στην οδηγική συμπεριφορά, αφού η εφαρμογή τους θα αλλάξει μόνιμα την εικόνα των κατοικημένων περιοχών. Επίσης πολλοί συνδυασμοί μέτρων και λύσεων μπορούν να εφαρμοστούν με χαμηλό κόστος και σε μικρό χρόνο υλοποίησης και να έχουν άμεσα αποτελέσματα σε γειτονιές και περιοχές όπου παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος πρόκλησης σοβαρών και θανατηφόρων οδικών συγκρούσεων. Τέλος, σε αντίθεση με την εφαρμογή κυρτωμάτων, οι περισσότερες λύσεις που προτείνονται παρέχουν και επιπλέον προτερήματα στις γειτονιές όπως αυξημένο πράσινο, ενθάρρυνση περπατήματος και ποδηλασίας, ανάπτυξη περιοχής και καθαρότερος αέρας.

Καταληκτικά, πρέπει να αναφερθεί και να γίνει ξεκάθαρο ότι δεν πρέπει να εφαρμοστεί μαζικά μόνο ένα από τα πιο πάνω μέτρα, όπως συνέβη με τα κυρτώματα στην Κύπρο. Είναι σημαντικό να επιλέγονται οι κατάλληλοι συνδυασμοί μέτρων και λύσεων και με σωστό σχεδιασμό και ενέργειες από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Δημοτικών αρχών και του Υπουργείου Μεταφορών, να προσαρμόζονται ανάλογα και να εφαρμόζονται στις πόλεις και τις γειτονιές μας. Ο αυστηρός καθορισμός των προδιαγραφών και η τήρηση τους από τις διάφορες αρμόδιες αρχές (Δημόσια Έργα, Δήμοι, Κοινοτικά Συμβούλια κτλ), αλλά και η διαρκής συντήρηση και βελτίωση των υποδομών, αποτελούν βασικούς όρους για την επιτυχία των μέτρων. Όπως ισχύει και για τα κυρτώματα, η επιλεκτική και μαζική χρήση συγκεκριμένων μέτρων δεν είναι αποτελεσματική και μακροχρόνια προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις.

Μαρίνα Κυριάκου: Πολεοδόμος - Urban planner, Δήμαρχος Ποδηλάτου Λευκωσίας

Dr. Ilaria Geddes: Ειδική Επιστήμονας - Urbanist

Ιάσων Σενέκκης: Ερευνητικός Συνεργάτης - Υποψήφιος Διδάκτορας Επαγγ. Ασφ. & Υγείας

Στέφανη Δημητρίου: Μηχανικός Περιβάλλοντος - Βιώσιμες πόλεις.