Επιτόκια, χρηματοπιστωτικές αναταράξεις και οι προκλήσεις για τις κυπριακές τράπεζες

Με αναταράξεις και κινδύνους έρχεται αντιμέτωπο το χρηματοπιστωτικό σύστημα στις ΗΠΑ, μετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank (SVB), την πώληση των στοιχείων ενεργητικού της Signature Bank και τη βουτιά στη μετοχή της First Republic Bank.

Αναταραχές και κίνδυνοι που για την Ευρώπη φέρνουν στο προσκήνιο αναμνήσεις… Lehman Brothers, ειδικότερα μετά και από την κατάρρευση της ελβετικής Credit Suisse, μιας από τις 30 μεγαλύτερες συστημικές τράπεζες στον κόσμο με μεγάλο φάσμα εργασιών, η οποία τελικά εξαγοράστηκε από την UBS, καθιστώντας την έτσι τον μεγαλύτερο διαχειριστή πλούτου στον κόσμο.

Διαβάστε ακόμα:

Τα premium, casual και διεθνή εστιατόρια του καζίνου θερέτρου

Έτσι θα είναι η νέα αγροτουριστική ανάπτυξη στη Λεμεσό (photos)

Ποιες είναι όμως οι ανησυχίες που προκύπτουν για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρωζώνης; Η επιθετική επιτοκιακή πολιτική των τραπεζών είναι τελικά αποτελεσματικό μέτρο για αντιστάθμιση του πληθωρισμού ή φέρνει αλυσιδωτά προβλήματα; Οι κυπριακές τράπεζες είναι καλά οχυρωμένες ή θα επηρεαστούν από νέες αναταράξεις;

Στα πιο πάνω ερωτήματα, απαντούν στο InBusinessNews ο οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Μάριος Χρίστου και ο διοικητικός σύμβουλος στην KPMG, Τάσος Γιασεμίδης.

Μετά την εξαγορά της Credit Suisse από την UBS εξαλείφονται οι όποιες ανησυχίες για το χρηματοπιστωτικό σύστημα παγκόσμια, αλλά και ειδικότερα της Ευρωζώνης;

Μ.Χ.: Αρχικά να πούμε ότι το πρόβλημα της Credit Suisse είναι εντελώς διαφορετικό από το πρόβλημα το οποίο είχαν οι τράπεζες στις ΗΠΑ.

Η Credit Suisse ήταν μπλεγμένη σε διάφορες καταστάσεις σκανδάλων όπως ξέπλυμα χρήματος και άλλα, τα οποία προερχόντουσαν από το προηγούμενο Δ.Σ. το οποίο είχε. Η τράπεζα πλήρωσε αρκετά πρόστιμα καθώς και προχώρησε και σε εξωδικαστικούς συμβιβασμούς που πάλι κλήθηκε να πληρώσει μεγάλα ποσά τα οποία ουσιαστικά είναι ρευστό το οποίο πληρώθηκε. Έτσι, αυτές οι πληρωμές διάβρωσαν την κεφαλαιουχική της θέση και έτσι ξεκίνησε να παρουσιάζει προβλήματα ρευστότητας εδώ και καιρό.

Τρανταχτό παράδειγμα, η τιμή της μετοχής της που πριν πέντε χρόνια ήταν περίπου στα 13,5 ελβετικά φράγκα, πριν ένα χρόνο ήταν στα 6,5, πριν ένα μήνα ήταν στα 2,5 και την Παρασκευή κατρακύλησε στο 1,86 και εν τέλει αγοράστηκε από την UBS στα 0,76 ελβετικά φράγκα.

Επομένως τα προβλήματα της Credit Suisse ήταν πολύ διαφορετικά από τα προβλήματα των τραπεζών στις ΗΠΑ. Οι τράπεζες στις ΗΠΑ έχουν προβλήματα λόγω εκροών καταθέσεων. Σημειώνεται ότι και στην Credit Suisse σημειώθηκε πρόβλημα εκροών καταθέσεων, αφού εξαιτίας των πιο πάνω, κλονίστηκε η εμπιστοσύνη προς την τράπεζα λόγω των σκανδάλων αλλά το βασικό πρόβλημα ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης εξαιτίας του τρόπου λειτουργίας της.

Τ.Γ.: Η κατάσταση στην Credit Suisse αποτελούσε πηγή προβληματισμού τα τελευταία χρόνια, εφόσον κατέγραψε σημαντικές ζημιές, είχε απωλέσει σημαντικό μέρος των καταθετών και πελατών της ενώ το επενδυτικό της τμήμα είχε να αντιμετωπίσει αρνητικά δημοσιεύματα με εμπλοκή σε ενδεχόμενα σκάνδαλα.

Η μεταβλητότητα και η γενικότερη ανησυχία για τον τραπεζικό τομέα οδήγησαν σε μαζικές εκροές κεφαλαίων από τη συγκεκριμένη τράπεζα. Γεγονότα όπως αυτά, μας υπενθυμίζουν ότι είναι απαραίτητα: Η σωστή διαχείριση του ρίσκου και η ολοκληρωμένη ανάλυση του οικονομικού περιβάλλοντος.

Οι κινήσεις και οι αποφάσεις των εποπτικών αρχών καταδεικνύουν τη θέληση τους και την αποφασιστικότητα τους να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προκύπτουν σε ότι αφορά στον τραπεζικό τομέα και να περιορίσουν τον κίνδυνο της διάχυσης.

Σημειώνεται ότι η παροχή ρευστότητας από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες και οι διαβεβαιώσεις για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών από την ΕΚΤ ενισχύουν την εμπιστοσύνη αλλά όλοι οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση αξιολογώντας και αναλύοντας τόσο τα δανειακά, όσο και τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Ο αντίκτυπος στην Ευρωζώνη

Πέραν της Credit Suisse βλέπουμε και τα τραπεζικά προβλήματα στις ΗΠΑ (CVB και Signature Bank). Εκτιμάτε πως θα δημιουργηθεί οποιοσδήποτε κίνδυνος στον χρηματοπιστωτικό τομέα της ευρωζώνης, ο οποίος θα προέλθει από τον τραπεζικό τομέα των ΗΠΑ;

Μ.Χ.: Θεωρώ ότι η ευρωζώνη είναι καλύτερα δομημένη αυτή την στιγμή από ό,τι οι τράπεζες στις ΗΠΑ, διότι ο Trump είχε χαλαρώσει το εποπτικό σύστημα και τους όρους λειτουργίας των λεγόμενων περιφερειακών τραπεζών στις ΗΠΑ. Και γι' αυτό, οι CVB, Signature Bank και First Republic, που και αυτή αντιμετωπίζει προβλήματα, είναι μικρές περιφερειακές τράπεζες (πέραν της SVB) παρά συστημικές τράπεζες. Όμως επειδή σήμερα το τραπεζικό σύστημα όπως είναι δομημένο, υπάρχει αλληλεξάρτηση μεταξύ των τραπεζών, υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης, μικρότερος μεν, αλλά κίνδυνος.

Είδαμε ότι στον τρόπο διάσωσης της First Republic, έχουν κάνει μια συμμαχία διάφορες τράπεζες, 11 στο σύνολο, για να την σώσουν. Ο λόγος είναι για να μην μεταδοθεί η «μόλυνση» στο υπόλοιπο τραπεζικό σύστημα. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που η UVS πείστηκε να σώσει την Credit Suisse, γιατί θα είχε και αυτή επιπτώσεις από την κατάρρευση της Credit Suisse.

Όμως το εποπτικό σύστημα και η βάση λειτουργίας του Ευρωπαϊκού συστήματος είναι πιο αυστηρά από τις ΗΠΑ, ειδικότερα μετά τα γεγονότα του 2013. Δεν παύει όμως να υπάρχει κίνδυνος με το τραπεζικό σύστημα γενικότερα λόγω και της επιτοκιακής πολιτικής.

Τ.Γ.: Η διασύνδεση των χρηματοπιστωτικών συστημάτων είναι δεδομένη και οποιεσδήποτε αρνητικές εξελίξεις δύνανται να επηρεάσουν τον τραπεζικό τομέα στο σύνολο του. Υπάρχει συντονισμός και συνεργασία μεταξύ των κεντρικών τραπεζών για περιορισμό οποιονδήποτε αρνητικών εξελίξεων, όπως την πρόσφατη κοινή ανακοίνωση τους για ενίσχυση της ρευστότητας σε δολάριο.

Η ΕΚΤ μέσα από τους εποπτικούς ελέγχους και οι οίκοι αξιολόγησης, διαβεβαιώνουν ότι, τα τραπεζικά ιδρύματα στην Ευρωζώνη είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επιτρέπεται εφησυχασμός. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι οργανισμοί που είχαν προβλήματα στις ΗΠΑ συμπεριλαμβάνονται στις περιφερειακές τράπεζες οι οποίες υπόκεινται σε πιο χαλαρή εποπτεία. Η αποφασιστική παρέμβαση των εποπτικών αρχών περιόρισε σε σημαντικό βαθμό το πρόβλημα, ειδικά με την απόφαση για τη δημιουργία της τράπεζας γέφυρας και μεταφοράς των δραστηριοτήτων των προβληματικών αμερικανικών τραπεζών ώστε να διαφυλαχθούν οι καταθέτες.

Η επιθετική επιτοκιακή πολιτική

Δεδομένου του περιβάλλοντος που έχουμε πώς κρίνετε την απόφαση της ΕΚΤ να αυξήσει ξανά τα επιτόκια, κατά 50 μονάδες βάσης;

Μ.Χ.: Η επιτοκιακή πολιτική που ακολουθούν οι κεντρικές τράπεζες και ειδικότερα η ΕΚΤ είναι πολύ επιθετική. Το κόστος δανεισμού αυξήθηκε. Προσωπικά δεν έχω πειστεί ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης του πληθωρισμού, καθώς δεν πρέπει να είμαστε «μονοκόμματοι» σε μια μόνο μακροοικονομική κατεύθυνση παραγνωρίζοντας όλους τους άλλους παράγοντες.

Η αύξηση των επιτοκίων δημιουργεί αρχικά αύξηση του κόστους δανεισμού, που σημαίνει ότι οι δόσεις αυξάνονται άρα θα δημιουργηθούν πολλά κόκκινα δάνεια τα οποία θα επηρεάσουν τις τράπεζες, άρα το τραπεζικό σύστημα θα επηρεαστεί από αυτή την πρόκληση η οποία δημιουργείται. Επίσης, πρέπει να τονίσουμε ότι ο πληθωρισμός που έχουμε, δεν είναι πληθωρισμός ζήτησης αλλά κόστους. Αυτή η πολιτική αύξησης των επιτοκίων είναι η κλασσική πολιτική που ακολουθείται για να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός ζήτησης. Διανύουμε περίοδο αύξησης του κόστους πρώτων υλών, αύξηση του κόστους ενέργειας και του μεταφορικού κόστους. Η αύξηση των επιτοκίων δημιουργεί επιπρόσθετο κόστος στο κόστος δανεισμού του κεφαλαίου.

Έτσι, προστίθεται κόστος στις επιχειρήσεις και εν τέλει αυξάνουν τις τιμές. Η ΕΚΤ αυξάνει τα επιτόκια σε μεγάλο ποσοστό συνεχώς και σε πολύ σύντομα χρονικά διαστήματα. Άρα οι αγορές, δεν απορροφούν τον κραδασμό μιας αύξησης και έρχεται η επόμενη. Με αυτό τον τρόπο, οι αγορές και η οικονομία δυσκολεύονται να αφομοιώσουν αυτές τις αυξήσεις και δημιουργούντα προβλήματα.

Φυσικά δεν υπάρχει η «μαγική λύση» για τον πληθωρισμό που έχουμε, ο οποίος είναι και εισαγόμενος. Θα χρειαστεί χρόνος για να μπορέσουν όλα αυτά να απορροφηθούν από την οικονομία. Τώρα, με αυτές τις συγκυρίες, δεν δίνεται ο απαραίτητος χρόνος στην οικονομία….μια οικονομία που χαρακτηρίζεται από απανωτές κρίσεις.

Τ.Γ.: Η συγκεκριμένη αύξηση ή καλύτερα πρόθεση, είχε ανακοινωθεί από την προηγούμενη συνάντηση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και οι αγορές την είχαν προεξοφλήσει. Ενδεχομένως η ΕΚΤ να μην ήθελε να δημιουργήσει αρνητική ψυχολογία αλλάζοντας την απόφαση της για αύξηση των επιτοκίων.

Οι κεντρικές τράπεζες καλούνται να ισορροπήσουν μεταξύ της διαχείρισης του υψηλού ποσοστού του πληθωρισμού, της διατήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και των προοπτικών για οικονομική ανάπτυξη. Η επιθετική αύξηση των επιτοκίων αφαιρεί ρευστότητα από την αγορά και αυξάνει το κόστος χρηματοδότησης περιορίζοντας την επενδυτική και επιχειρηματική δραστηριότητα.

Στην ανακοίνωση της η Διοικητής της ΕΚΤ αναφέρει ότι οι πιο πάνω παράγοντες θα επανεξεταστούν πριν ληφθούν νέες αποφάσεις για τα επιτόκια και εξέφρασε ετοιμότητα για παροχή ρευστότητας ή άλλης βοήθειας προς το χρηματοπιστωτικό τομέα, εφόσον το απαιτεί. Αυτό αποτελεί αλλαγή στη στάση της ΕΚΤ η οποία σε προηγούμενες ανακοινώσεις ήταν ξεκάθαρο ότι η αύξηση των επιτοκίων θα συνεχιζόταν. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται οι αποφάσεις της Τράπεζας της Αγγλίας και της Αμερικής (FED).

Οι προκλήσεις για τις κυπριακές τράπεζες

Πόσο καλά οχυρωμένες θα λέγατε ότι είναι οι κυπριακές τράπεζες και σε ποιο βαθμό δύναται να επηρεαστούν από ενδεχόμενες νέες αναταράξεις;

Μ.Χ.: Οι κυπριακές τράπεζες πιστεύω ότι είναι αρκετά καλά κεφαλαιοποιημένες αυτή την στιγμή και οι εποπτικές αρχές κάνουν πολύ καλά την δουλειά τους. Σε καμία περίπτωση δεν είμαστε στην ίδια κατάσταση με το 2013.

Παρ' όλα αυτά, δεν παύει να υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας νέων κόκκινων δανείων. Ειδικά στα δάνεια τα οποία είχαν ομαλοποιηθεί στα όρια των δανειοληπτών. Για παράδειγμα, ένα στεγαστικό δάνειο με υπόλοιπο 120.000 ευρώ, μια αύξηση 1% σημαίνει 1.200 ευρώ τον χρόνο άρα 100 ευρώ επιπλέον τον μήνα. Τώρα όμως έχουμε 3,5% αυξήσεις άρα επιπλέον δόση πάνω από 300 ευρώ τον μήνα για τον δανειολήπτη. Συν τοις άλλοις, είναι αυξημένο και το κόστος διαβίωσης, ενέργειας κτλ, κάτι που θα δυσκολέψει πολλά νοικοκυριά να ανταποκριθούν και ειδικά αυτά που η ομαλοποίηση των δανείων έγινε στα όρια.

Όλα αυτά σε συνδυασμό θα δημιουργήσουν μια πρόκληση στις τράπεζες. Όμως όχι μια πρόκληση που θα κλείσει τις τράπεζες, αλλά θα δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα τόσο για τις τράπεζες όσο και για τους δανειολήπτες και τον κόσμο.

Τ.Γ.: Μετά την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση οι συστημικές τράπεζες εποπτεύονται από την ΕΚΤ και εφαρμόζουν πολιτικές διατήρησής υψηλών δεικτών κεφαλαίων και ρευστότητας. Τα τελευταία χρόνια ο ισολογισμός τους έχει αποσυμφορηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια με τη μεταφορά τους σε εταιρίες διαχείρισης.

Φυσικά είναι σημαντικό να αναλύονται διεξοδικά τα δανειακά χαρτοφυλάκια εφόσον με την αύξηση των δόσεων ενδεχομένως κάποιοι δανειολήπτες να αδυνατούν να ανταπεξέλθουν με τη δόση τους, ώστε να αποφευχθεί νέο κύμα μη εξυπηρετούμενων δανείων και τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια, ώστε οποιαδήποτε ζητήματα να αντιμετωπίζονται σε πρώιμο στάδιο.