Σύσταση από Ε.Ε. για υιοθέτηση επαρκούς ελάχιστου εισοδήματος

Σύσταση για την υιοθέτηση ενός ελάχιστου εισοδήματος ενέκριναν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη Δευτέρα, στο πλαίσιο της προσπάθειας για καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και επίτευξη υψηλών επιπέδων απασχόλησης.

Η σύσταση προβλέπει την προώθηση της επαρκούς εισοδηματικής στήριξης μέσω ενός ελάχιστου εισοδήματος, την διασφάλιση της αποτελεσματικής πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες των πολιτών που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους, και την προώθησης της ένταξης στην αγορά εργασίας όσων μπορούν να εργαστούν.

Όπως σημειώνεται στην κοινή ανακοίνωση του Συμβουλίου, αν και όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας, καταγράφονται ανισότητες στις προσπάθειες που γίνονται για να εξασφαλιστεί η επάρκεια τους αλλά και η προσβασιμότητα στους πολίτες.

Για αυτό το λόγο, προστίθεται, το Συμβούλιο συνιστά στα κράτη μέλη να παρέχουν και, όπου είναι απαραίτητο, να ενισχύουν ισχυρά δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας συνδυάζοντας επαρκή εισοδηματική στήριξη μέσω ελάχιστων εισοδηματικών παροχών και άλλων συνοδευτικών χρηματικών παροχών, παροχές σε είδος και παρέχοντας πρόσβαση σε υπηρεσίες.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίσουν το επίπεδο του ελάχιστου εισοδήματος κατά τρόπο διαφανή και αξιόπιστο, με τρόπο σύμφωνο με την εθνική νομοθεσία και με την εμπλοκή των ενδιαφερόμενων μερών. Το επίπεδο του ελάχιστου εισοδήματος θα πρέπει να λαμβάνει επίσης υπόψη το συνολικό εισόδημα, αλλά και ειδικές ανάγκες και τυχόν μειονεκτική θέση του κάθε νοικοκυριού. Ακόμα θα πρέπει να συνυπολογίζεται ποιο είναι το εισόδημα ενός χαμηλόμισθου εργαζόμενου ή ενός εργαζόμενου που λαμβάνει τον κατώτατο μισθό, το βιοτικό επίπεδο και την αγοραστική δύναμη, καθώς και το ύψος των τιμών.

Το Συμβούλιο συνιστά επίσης στα κράτη μέλη όπως παρέχουν στους πολίτες την επιλογή παροχής ελάχιστου εισοδήματος σε μεμονωμένα μέλη του νοικοκυριού, στο πλαίσιο της προσπάθειας για προώθηση της ισότητας των φύλων, της ασφάλειας του εισοδήματος και της οικονομικής ανεξαρτησίας των γυναικών, των νέων ενηλίκων και των ατόμων με αναπηρία.

Η σύσταση προβλέπει σταδιακή επίτευξη του κατάλληλου επίπεδου εισοδηματικής στήριξης το αργότερο μέχρι το 2030, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Όπως σημειώνεται, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επανεξετάζουν και να προσαρμόζουν ανάλογα το επίπεδο του ελάχιστουν εισοδήματος σε τακτική βάση, καθώς η επίδειξη ευελιξίας σε περιόδους οικονομικής ύφεσης μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στο να μετριάσει τις συνέπειες στην κοινωνία και στη σταθεροποίηση της οικονομίας.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Συμβουλίου, η πρακτική του ελάχιστου εισοδήματος είναι ένα βασικό στοιχείο των στρατηγικών για μείωση της φτώχειας και των αποκλεισμών, η οποία επίσης συμβάλλει στη στήριξη μιας βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψης σε περιόδους οικονομικής κρίσης.

Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία δέκα χρόνια, προστίθεται, περισσότεροι από 95,4 εκατομμύρια πολίτες συνέχιζαν το 2021 να διατρέχουν τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, με τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο.

Όπως σημειώνεται, από τη μια, η πανδημία COVID-19 ανέδειξε τα κοινωνικά και οικονομικά πλεονεκτήματα των επαρκών και στοχευμένων δικτύων κοινωνικής ασφάλειας, ενώ από την άλλη η Ρωσική επίθεση στην Ουκρανία οδήγησε σε απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας και του πληθωρισμού, επηρεάζοντας περαιτέρω τα νοικοκυριά με χαμηλό και χαμηλό μεσαίο εισόδημα.

Η σύσταση του Συμβουλίου αντικαθιστά τη σύσταση 92/441/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τα κοινά κριτήρια όσον αφορά τους επαρκείς πόρους και την κοινωνική βοήθεια στα συστήματα κοινωνικής προστασίας, και συμπληρώνει τη σύσταση 2008/867/ΕΚ της Επιτροπής σχετικά με την ενεργό ένταξη των ατόμων που αποκλείονται από την αγορά εργασίας.

Η πρόταση για τη σύσταση υποβλήθηκε από την Επιτροπή στην ομάδα εργασίας για τα κοινωνικά ζητήματα στις 7 Οκτωβρίου 2022. Μετά από εξέταση από την ομάδα εργασίας, επιτεύχθηκε συμφωνία επί του συμβιβαστικού κειμένου υπό την Τσεχική Προεδρία. Καθώς λόγω έλλειψης χρόνου δεν ήταν εφικτή η επίσημη έγκριση τον Δεκέμβριο, τα κράτη μέλη κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία επί του κειμένου στην Coreper στις 30 Νοεμβρίου και στο Συμβούλιο Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών (EPSCO) στις 8 Δεκεμβρίου.