ΕΕ προς κράτη μέλη: Περιορίστε την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 °C

Στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP27) που ξεκινά αυτό το Σαββατοκύριακο στο Sharm el-Sheikh της Αιγύπτου, η Επιτροπή θα καλέσει όλα τα μέρη να λάβουν επειγόντως μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και για την τήρηση των δεσμεύσεων που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού και του συμφώνου της Γλασκόβης για το κλίμα, που συνήφθη στη διάσκεψη COP26 πέρυσι.

Στις 7-8 Νοεμβρίου η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν θα εκπροσωπήσει την Επιτροπή στην παγκόσμια σύνοδο κορυφής, με την οποία ξεκινά επισήμως η COP27. Από τις 14 έως τις 18 Νοεμβρίου, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος κ. Φρανς Τίμερμανς θα ηγηθεί της διαπραγματευτικής ομάδας της ΕΕ. Στις εκδηλώσεις της COP27 θα συμμετάσχουν επίσης οι επίτροποι Ενέργειας κ. Κάντρι Σίμσον, Περιβάλλοντος, Θαλάσσιων Υποθέσεων και Αλιείας κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσους, και Γεωργίας κ. Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι.

Η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν θα συμμετάσχει σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης ηγετών με θέμα τις επενδύσεις στο μέλλον της ενέργειας, τη δεύτερη ημέρα της διάσκεψης. Θα εκφωνήσει την κοινή δήλωση της ΕΕ σε σύνοδο της ολομέλειας, μαζί με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Θα συμμετάσχει επίσης σε μια σειρά εκδηλώσεων και θα υπογράψει διμερείς δηλώσεις με μια σειρά εταίρων, με ιδιαίτερη έμφαση στις εταιρικές σχέσεις για τα δάση και το κλίμα και στη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας.

Στην COP27, η διαπραγματευτική ομάδα της Επιτροπής θα ασκήσει πιέσεις για την υλοποίηση των υφιστάμενων δεσμεύσεων, ώστε οι φιλόδοξοι λόγοι να μεταφραστούν σε απτά έργα, μεταξύ άλλων μέσω της έγκρισης προγράμματος εργασίας μετριασμού ώστε να ενισχυθεί επειγόντως το επίπεδο φιλοδοξίας των εργασιών μετριασμού και υλοποίησης εντός της κρίσιμης αυτής δεκαετίας. Όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να επιτύχει σαφή πρόοδο προς την επίτευξη του παγκόσμιου στόχου για την προσαρμογή (GGA). Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση, όπως τονίστηκε στο σύμφωνο της Γλασκόβης για το κλίμα που συνήφθη πέρυσι, διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, κάτι που θα αποτελέσει επίσης βασικό θέμα στην COP15 για τη βιοποικιλότητα που θα πραγματοποιηθεί φέτος. Σχετικά με το ζήτημα των απωλειών και των ζημιών, η ΕΕ θα αναζητήσει αποτελεσματικές λύσεις για την κάλυψη των πολύπλευρων αναγκών των ευάλωτων χωρών ανά τον κόσμο, οι οποίες αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΕ υποστηρίζει ένα επίσημο σημείο της ημερήσιας διάταξης σχετικά με την αποφυγή, την ελαχιστοποίηση και την αντιμετώπιση των απωλειών και των ζημιών, ώστε να μπορέσουν τα συμβαλλόμενα μέρη να συζητήσουν σχετικά με τον καλύτερο τρόπο για τη διευκόλυνση της ταχείας πρόσβασης σε χρηματοδότηση και την κλιμάκωση της στήριξης για τις ευάλωτες χώρες και κοινότητες. Θα συνεργαστούμε με τις ανεπτυγμένες χώρες για να εξασφαλίσουμε ότι η χρηματοδότηση για την προσαρμογή θα διπλασιαστεί μέχρι το 2025 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019 και ότι οι χρηματοδοτικές συνεισφορές τους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα αυξηθούν, ώστε να επιτευχθεί ο ετήσιος στόχος των 100 δισ. δολαρίων, προς τον οποίο η ΕΕ συνεισέφερε 23,04 δισ. δολάρια το 2021 — συνεισφορά σταθερή και μακράν η μεγαλύτερη όλων.

Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης, η Επιτροπή θα διοργανώσει πάνω από 125 παράλληλες εκδηλώσεις στο περίπτερο της ΕΕ στο Sharm el-Sheikh, καθώς και στο διαδίκτυο. Κατά τις εκδηλώσεις θα εξεταστεί μια ευρεία σειρά ζητημάτων που σχετίζονται με το κλίμα, όπως η προστασία της βιοποικιλότητας και η αποκατάσταση της φύσης, η ενεργειακή ασφάλεια και η πράσινη μετάβαση, η βιώσιμη χρηματοδότηση, η ασφάλεια του επισιτισμού και της ύδρευσης, και η έρευνα και καινοτομία. Δεδομένου ότι η απώλεια βιοποικιλότητας και η κλιματική αλλαγή αλληλοενισχύονται, σε πολλές εκδηλώσεις θα αναδειχθεί επίσης η σχέση μεταξύ της COP27 και της επικείμενης COP15 που είναι αφιερωμένη στη βιοποικιλότητα.

Ιστορικό

Στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, το 2015, 194 χώρες συμφώνησαν να υποβάλουν εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (ΕΚΣ), οι οποίες αντιπροσωπεύουν τους ατομικούς στόχους μείωσης των εκπομπών τους. Συνολικά, οι ΕΚΣ αναμένεται να συμβάλουν στη διατήρηση της μέσης μεταβολής της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2 °C και όσο το δυνατόν πλησιέστερα στους 1,5 °C έως το τέλος του αιώνα. Οι εκθέσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του 2022 προειδοποιούν ότι ο πλανήτης αναμένεται να φθάσει το επίπεδο των 1,5 °C εντός των επόμενων δύο δεκαετιών και ότι μόνο με όσο το δυνατόν πιο δραστικές μειώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ήδη από σήμερα μπορεί να αποφευχθεί μια περιβαλλοντική καταστροφή. Αυτό το επίπεδο αύξησης της θερμοκρασίας θα είχε εξαιρετικά επώδυνες επιπτώσεις, που θα συνιστούσαν υπαρξιακή απειλή.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στον τομέα της δράσης για το κλίμα, έχοντας ήδη μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά περισσότερο από το ένα τέταρτο από το 1990, ενώ παράλληλα η οικονομία της αναπτύχθηκε κατά περισσότερο από 60 %. Με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία παρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2019, η ΕΕ αύξησε περαιτέρω την κλιματική φιλοδοξία της, δεσμευόμενη να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Ο στόχος αυτός κατέστη νομικά δεσμευτικός με τη θέσπιση και την έναρξη ισχύος του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα, τον Ιούλιο του 2021. Το νομοθέτημα για το κλίμα θέτει επίσης έναν ενδιάμεσο στόχο για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Αυτός ο στόχος για το 2030 ανακοινώθηκε στη UNFCCC τον Δεκέμβριο του 2020 ως η ΕΚΣ της ΕΕ στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε το 2021 μια δέσμη προτάσεων για να καταστούν οι πολιτικές της για το κλίμα, την ενέργεια, τη χρήση της γης, τις μεταφορές και τη φορολογία κατάλληλες για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030. Στις 27 Οκτωβρίου επιτεύχθηκε μια πρώτη συμφωνία για τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά μηδενικών εκπομπών. Η ΕΕ θα επικαιροποιήσει κατάλληλα την ΕΚΣ της το συντομότερο δυνατόν μετά την έγκριση όλων αυτών των προτάσεων.  

Η χρηματοδότηση για το κλίμα είναι ζωτικής σημασίας για τη στήριξη των ευάλωτων κοινοτήτων ώστε αυτές να προστατευτούν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να στηρίξουν τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν δεσμευτεί να κινητοποιούν συνολικά 100 δισ. δολάρια διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα κάθε χρόνο από το 2020 έως το 2025, προκειμένου να βοηθήσουν τις πλέον ευάλωτες χώρες και ιδίως τα μικρά νησιωτικά κράτη στις προσπάθειές τους για μετριασμό και προσαρμογή. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης με σταθερά αυξανόμενη συνεισφορά μέχρι το ένα τέταρτο του στόχου περίπου. Οι υπόλοιπες χώρες οφείλουν να εντείνουν τώρα τις προσπάθειές τους και να καλύψουν το σημερινό έλλειμμα.