Βουλευτικές 21, ασύμμετρη εκλογική μάχη

Οι Βουλευτικές της 30ης Μαΐου 2021 πρόκειται σίγουρα για την πιο δύσκολη και αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση των τελευταίων δεκαετιών, τόσο σε πολιτικό-κομματικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο υποψηφίων βουλευτών. Μια πλειάδα αξιόλογων υποψήφιων από όλα τα κόμματα και σε όλες τις επαρχίες βαδίζουν προς την τέλεια εκλογική καταιγίδα. Η πολυπλοκότητα του πολιτικού χάρτη, ο κατακερματισμός του εκλογικού σώματος, τα πολλαπλά κριτήρια ψήφου, οι ασύμμετρες αβεβαιότητες, η μεταβλητότητα, η ρευστότητα και η μεγάλη κινητικότητα προμηνύουν ότι θα έχουμε εκλογές ‘μαύρου κύκνου’ με σημαντική επίδραση είτε αρνητική είτε θετική.

Το κυπριακό κομματικό σύστημα έχει μπει σε μια μεταβατική περίοδο, σε μια εποχή πολύ μεγάλης εκλογικής κινητικότητας με πολλαπλά είδη μετατοπίσεων. Σήμερα στην Κύπρο, μόλις 1 στους 2 εκλογείς δηλώνει ότι αισθάνεται κοντά σε κάποιο πολιτικό κόμμα. Το ποσοστό της αδιευκρίνιστης ψήφου βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Πέραν των ψηφοφόρων που δηλώνουν αποχή ή αναποφάσιστοι, τα φαινόμενα της απόκρυψης ψήφου και της κρυφής ψήφου είναι πιο ενισχυμένα από ποτέ. Η απόκρυψη ψήφου έχει να κάνει με το γεγονός ότι μέρος του εκλογικού σώματος δεν εκφράζει την ψήφο του, ενώ κρυφή ψήφος είναι το γεγονός ότι ο εκλογέας δηλώνει πως θα ψηφίσει ένα υποψήφιο, ενώ στο μυαλό του έχει κάτι άλλο. Υπάρχει και μετακινούμενη ψήφος, δηλαδή ψηφοφόροι ενός κόμματος θα ψηφίσουν υποψήφιο άλλου κόμματος αντί τον δικό τους, ασχέτως τι δηλώνουν στις δημοσκοπήσεις.

Ζούμε μια εποχή αποδυνάμωσης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, οι μετακινήσεις γίνονται πολύ πιο εύκολα και πιο συχνά από ό,τι παλαιότερα και με αυτή την έννοια κανένα κόμμα δεν έχει διασφαλισμένους τους ψηφοφόρους του. Τα κόμματα και οι υποψήφιοι πρέπει να πείσουν. Οι ψηφοφόροι έχουν πιο κριτική διάθεση και η αξιολόγηση του έργου ενός κόμματος / υποψήφιου είναι μια διαρκής και δυναμική διαδικασία. Η κάλπη δεν παίζει ζάρια – το εκλογικό σώμα κρατά το σκορ. 

Το εκλογικό περιβάλλον εμπεριέχει ασυμμετρίες –θετικές και αρνητικές– και ασυνήθιστα υψηλά πολιτικά ρίσκα που είναι δύσκολο να προσμετρηθούν. Υπάρχουν όμως και σημαντικές ευκαιρίες μέσα από τους σωστούς στρατηγικούς σχεδιασμούς του πολιτικού μάρκετινγκ και τις έξυπνες κινήσεις στην εκλογική σκακιέρα που μπορεί να διεισδύσουν σε τεράστιες δεξαμενές ψηφοφόρων οι οποίοι δηλώνουν αποχή, αναποφάσιστοι ή ανένταχτοι.

Το κλειδί της επιτυχίας είναι η ανακάλυψη και αξιοποίηση των θετικών ασυμμετριών (ευκαιριών) και η αποφυγή των αρνητικών ασυμμετριών (κινδύνων). Τα είδη της ασυμμετρίας ‘forms of asymmetry’ μπορούν να εντοπιστούν σε οποιαδήποτε πτυχή της προεκλογικής εκστρατείας. Οι ευνοϊκές ασυμμετρίες μπορούν να επιφέρουν εκθετικά πολλαπλασιαστικά εκλογικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Αντίθετα, οι αρνητικοί ‘μαύροι κύκνοι’ μπορούν να αφανίσουν όχι μόνο υποψήφιους ‘δυνατά’ ονόματα αλλά και ολόκληρες  πολιτικές δυνάμεις.

Στον πολιτικό και τον επιχειρηματικό κόσμο η φήμη (reputation) είναι το παν. Η καλή φήμη είναι πιο πολύτιμη από το χρήμα. Η φήμη είναι υπεύθυνη για την ακμή ή την παρακμή των εθνών, για την άνοδο πολιτικών δυνάμεων στην εξουσία ή την πτώση κυβερνήσεων. Στη πολιτική σκηνή τα αφηγήματα ικανότητας και χαρακτήρα είναι οι δύο μηχανισμοί μέσα από τους οποίους κτίζεται η αξιοπιστία και η νομιμότητα (legitimacy). Η φήμη ικανότητας (capability reputation) πηγάζει από το πόσο αποτελεσματικός είσαι. Η φήμη χαρακτήρα (character reputation) αντανακλά τις αξίες, το ήθος. Η φήμη χαρακτήρα είναι εξαιρετικά εύθραυστη, ενώ η φήμη ικανότητας αντέχει στο χρόνο.

Οι πιο αποτελεσματικοί πολιτικοί είναι δημιουργικοί – στην αξιοποίηση νέων ευκαιριών, στην ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων, στην επίλυση διαφορών, στις διαπραγματεύσεις, στην αντίδραση σε απρόσμενες κρίσεις. Η πολιτική δημιουργικότητα λειτουργεί ως καταλύτης αλλαγής, μεταρρύθμισης και ανάπτυξης. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να γίνουν πολύ περισσότερα για να αυξηθεί το ενδιαφέρον των νέων για εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους.  

Πριν λίγες μέρες ξεχώρισα ένα σλόγκαν υποψήφιου Βουλευτή –σε υπαίθρια διαφήμιση– το οποίο εάν προβαλλόταν έστω και μια φορά πριν 2 μήνες θα το αξιολογούσα με 20/20. Τώρα τι να το κάνεις, θα εξαφανιστεί ανάμεσα στις εκατοντάδες σλόγκαν και χιλιάδες μηνύματα που βομβαρδίζουν καθημερινά τους πολίτες. Ακόμη και το τέλειο σλόγκαν –ενός πολύ αξιόλογου ατόμου– έπεσε έξω στο συγχρονισμό ‘timing’ και χάθηκε στο ‘clutter’.      

Το αποτέλεσμα των εκλογών –σειρά κομμάτων και εκλογή Βουλευτών– θα κριθεί πάνω στο νήμα αφού ένα σημαντικό ποσοστό των ψηφοφόρων θα λάβει τις αποφάσεις του λίγα εικοσιτετράωρα πριν την κάλπη. Στις 30 Μαΐου 2021 θα αλλάξει ο πολιτικός χάρτης – θα υπάρξουν εκπλήξεις και ανατροπές τόσο σε κομματικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο προσώπων. Οι αλλαγές θα επηρεάσουν ολόκληρο το πολιτικό φάσμα: μεγάλα και μεσαίου βεληνεκούς κόμματα, μικρότερα κόμματα καθώς και νέους πολιτικούς σχηματισμούς.

Στο ασύμμετρο εκλογικό περιβάλλον των Βουλευτικών 21, το ζητούμενο είναι η ανακάλυψη και η αξιοποίηση των θετικών ασυμμετριών (ευκαιριών) και η αποφυγή των αρνητικών ασυμμετριών (κινδύνων π.χ. ορισμένες αχρείαστες ενέργειες και δηλώσεις που έγιναν πρόσφατα σε δύο τουλάχιστο διαφορετικές περιπτώσεις είχαν σημαντικό πολιτικό κόστος).

Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας