Γιατί το υδρογόνο μπορεί να βοηθήσει την ενεργειακή μετάβαση της Κύπρου;

«Το υδρογόνο είναι ένα ζωτικής σημασίας κομμάτι του πάζλ που λείπει για την ώρα και μπορεί να μας βοηθήσει να πετύχουμε σε μεγαλύτερο βάθος και εύρος την απανθρακοποίηση με το μικρότερο δυνατό κόστος για τους πολίτες», ανέφερε, πρόσφατα στο Global Hydrogen Forum 2020 η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ Kadri Simson, θέμα το οποίο ήδη αποτυπώνεται την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.
 
Σε επίπεδο ΕΕ, ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής απανθρακοποιείται με γρήγορους ρυθμούς και μέχρι το 2030 υπολογίζεται πως το 76% της ενέργειας θα προέρχεται από πηγές με χαμηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα αφού αναμένεται η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ποσοστό περίπου 55% και η χρήση της πυρηνικής ενέργειας σε ποσοστό περίπου 21%. Μέχρι το 2050, η παραγωγή και η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ αναμένεται να είναι πλήρως απανθρακοποιημένη με τουλάχιστον το 80% να προέρχεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, γεγονός που καταδεικνύει την σημασία του υδρογόνου ως φορέας ενέργειας. Δηλαδή, την παραγωγή, τη διανομή, την αποθήκευση και τη χρήση του υδρογόνου διαδικασίες που αποτελούν μέρη μίας καθαρής από περιβαλλοντικές επιπτώσεις, κυκλικής διαδικασίας, το λεγόμενο κύκλο του υδρογόνου.
 
Ήδη η ΕΕ έχει επιταχύνει τις εργασίες της σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση και στις 8 Ιουλίου 2020 αναμένεται να παρουσιάσει την στρατηγική της για το υδρογόνο. Κεντρικοί άξονες αυτής θα είναι η στρατηγική για την ολοκλήρωση του αειφόρου ενεργειακού συστήματος και ειδική στρατηγική για το υδρογόνο. Στόχος είναι η δημιουργία ενός αειφόρου ενεργειακού συστήματος, στο οποίο το υδρογόνο θα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Η χάραξη της πιο πάνω στρατηγικής εστιάζεται σε 4 βασικούς άξονες.
 
Πρώτον, η δημιουργία συνθηκών αύξησης της ζήτησης υδρογόνου. Δηλαδή την προώθηση της ζήτησης υδρογόνου στη τελική χρήση (π.χ., στην βιομηχανία, στις μεταφορές, κλπ) με επενδύσεις στην ανάπτυξη συστημάτων ηλεκτρόλυσης μεγάλης κλίμακας. Μέρος αυτής της προσπάθειας είναι και η επιδίωξη μείωσης του κόστους για το πράσινο υδρογόνο ώστε να γίνει περισσότερο ανταγωνιστικό. Για αυτό το σκοπό θα χρειαστεί περισσότερη και φθηνότερη ανανεώσιμη ενέργεια καθώς και μια αποτελεσματική αγορά ηλεκτρισμού.
 
Δεύτερον, η ανάγκη δημιουργίας ρυθμιστικού πλαισίου. Βασική επιδίωξη είναι η διαμόρφωση μιας ανοικτής και ανταγωνιστικής αγοράς υδρογόνου με ανεμπόδιστο διασυνοριακό εμπόριο και υποδομές για την μεταφορά του υδρογόνου όπου χρειάζεται. Δηλαδή θα χρειαστεί η αναβάθμιση ή/και η επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων υποδομών φυσικού αερίου.
 
Τρίτον, η προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης σε θέματα υδρογόνου. Χρειάζεται η ανάπτυξη τεχνολογιών ηλεκτρόλυσης μεγάλης κλίμακας προκειμένου να υποστηρίξουν το εν λόγω εγχείρημα. Ήδη πιλοτικά έργα συνολικής ισχύος 20 μεγαβάτ βρίσκονται υπό ανάπτυξη στην EE. Ωστόσο, χρειάζονται πολύ μεγαλύτερα μεγέθη δυναμικότητας, της τάξης των γιγαβάτ σε μονάδες ηλεκτρόλυσης, καθώς και πρωτοβουλίες για την προώθηση έρευνας και ανάπτυξης στο κομμάτι των κυψελών καυσίμου και της αποθήκευσης του υδρογόνου.
 
Τέταρτον, η ανάγκη για διεθνή συνεργασία. Η ΕΕ εισάγει σήμερα το 58% της ενέργειας που χρειάζεται και επομένως είναι ανάγκη να προχωρήσουν συνέργειες τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
 
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω η ενεργειακή μετάβαση της χώρας μας θα μπορούσε να γίνει με κύριο πρωταγωνιστή το υδρογόνο. Δηλαδή η Κύπρος μαζί με τις υπόλοιπες χώρες της Νοτιοανατολικής Μεσογείου θα μπορούσαν να πρωτοπορήσουν στην οικονομία του υδρογόνου και να καταστούν εξαγωγικές χώρες αειφόρου ενέργειας προς την ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να γίνει κατορθωτό με την κατάρτιση κοινού μακροπρόθεσμου στρατηγικού πλάνου με ορίζοντα πέραν του 2050. Η στρατηγική θα λαμβάνει υπόψη μεταξύ άλλων (α) την σύνδεση των Νοτιοανατολικών χωρών της Μεσογείου με τις Ευρωπαϊκές χώρες μέσω ηλεκτρικών διασυνδέσεων, (β) την σύνδεση των Νοτιοανατολικών χωρών της Μεσογείου με τις Ευρωπαϊκές χώρες μέσω αγωγών φυσικού αερίου ή/και εικονικών αγωγών φυσικού αερίου, (γ) την ένταξη αειφόρων ενεργειακών τεχνολογιών σε όλες τις χώρες της Νοτιοανατολικής Μεσόγειου, (δ) τη χρήση του υδρογόνου μετά το 2030 το οποίο θα παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από την αναμόρφωση του φυσικού αερίου, (ε) την εξαγωγή αειφόρου ηλεκτρισμού προς τις Ευρωπαϊκές χώρες, και (στ) την εξαγωγή υδρογόνου προς τις Ευρωπαϊκές χώρες.

Δρ. Ανδρέας Πουλλικκάς
Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου