Οι συνέπειες του COVID-19 στον τουρισμό και η επερχόμενη οικονομική κρίση

Ο κυπριακός τουρισμός βρίσκεται σε μία δύσκολη θέση αφού έχει να αντιμετωπίσει μία από τις πιο δύσκολες κρίσης στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η πανδημία του COVID-19 έχει εξαναγκάσει την κυπριακή κυβέρνηση να πάρει δραστικά μέτρα για αντιμετώπιση του ιού που επηρεάζουν άμεσα τον τουριστικό τομέα της Κύπρου, τομέας που θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς της κυπριακής οικονομίας. Ξενοδόχοι, τουριστικά γραφεία, κέντρα εστίασης, αερομεταφορείς και μέσα μαζικής μεταφοράς έχουν υποστεί τεράστιο πλήγμα που αναπόφευκτα οδηγεί τη χώρα σε οικονομική κρίση, η οποία εκτιμάται ότι θα είναι μεγαλύτερη από την κρίση στον τραπεζικό τομέα του 2008.

Με βάση την κατάσταση σήμερα, οι μήνες Μάρτιος, Απρίλιος και Μάιος έχουν ήδη χαθεί για τον τουρισμό. Η αύξηση των κρουσμάτων του ιού στη χώρα σε συνδυασμό με τις ταξιδιωτικές οδηγίες όλων των Ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένου και του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν βάλει φρένο στις αφίξεις τουριστών στην Κύπρο και ολόκληρη την τουριστική βιομηχανία στον αναπνευστήρα. Ο Ιούνιος, προβλέπεται να ακολουθήσει το ίδιο μοτίβο και οι αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να δώσουν έμφαση στους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Ο μήνας Σεπτέμβριος διαχρονικά προσελκύει οικογένειες τουριστών και είναι κάτι που πρέπει να λάβουν υπόψη οι αρμόδιες υπηρεσίες κατά την προετοιμασία των στρατηγικών τους σχεδίων. Δυστυχώς, δεν μπορούν να γίνουν πολλά για να αποφευχθούν οι απώλειες στον κλάδο τους μήνες Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο αλλά επιβάλλεται να εκπονηθεί ένα διαφοροποιημένο στρατηγικό πλάνο για τον τουρισμό για τους μήνες Αύγουστο-Οκτώβριο. Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ο τουρισμός βρίσκεται στο έλεος των οδυνηρών καταστάσεων λόγω του ιού και αμήχανα οι τουριστικές μονάδες προσπαθούν να πολεμήσουν χωρίς να έχουν οποιοδήποτε οπλοστάσιο.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι παρόλο που υπάρχει η πιθανότητα ακύρωσης των μέτρων που έχει επιβάλει η κυβέρνηση περί το τέλος Μαΐου, εφόσον τα κρούσματα θα έχουν μειωθεί αισθητά, τα αεροδρόμια της χώρας ενδέχεται να παραμείνουν κλειστά  έτσι ώστε να αποφευχθούν πιθανές εισαγωγές φορέων του ιού από το εξωτερικό. Η τουριστική βιομηχανία του νησιού εξαρτάται κατά πολύ από άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες που έχουν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την κρίση του COVID-19. Η μεγαλύτερη τουριστική αγορά, αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου, έχει πληγεί στο μέγιστο, ενώ κρίσιμη κρίνεται και η κατάσταση σε Γερμανία και Ελβετία. Οι συγκεκριμένες χώρες αναμένουν ότι θα έχουν να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων τον μήνα Μάιο, κάτι που ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες ανάκλησης των περιοριστικών μέτρων και ελευθερίας μετακίνησης για τουριστικούς σκοπούς.

Με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες πανδημίας που έχει ζήσει ο πλανήτης, έπεται ότι οι πανδημίες διαρκούν 15 με 18 μήνες. Αυτό θα μπορούσε, σε συνδυασμό με την επερχόμενη οικονομική κρίση, να προκαλέσει οξεία προβλήματα στην τουριστική βιομηχανία που θα είναι εμφανή για τα επόμενα χρόνια. Ο COVID-19 έχει οδηγήσει την κυβέρνηση να πάρει μια σειρά από μέτρα που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε μια βαθιά οικονομική κρίση που αναμένεται να είναι μεγαλύτερη από αυτή του 2011 στην Κύπρο. Ο εγχώριος τουρισμός είναι κάτι το οποίο πρέπει να θεωρηθεί ως στόχος για την κυπριακή τουριστική βιομηχανία, λαμβάνοντας όμως υπόψη και το οικονομικό επίπεδο του πληθυσμού που σύντομα θα διαφοροποιηθεί ως αποτέλεσμα της επερχόμενης οικονομικής κρίσης.  Εάν και εφόσον, τα μέτρα ανακληθούν, οι επιχειρήσεις επαναλειτουργήσουν και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού επιστρέψει στην εργασία, θα χρειαστούν αρκετοί μήνες ώστε οι εργαζόμενοι να λάβουν τα απαραίτητα εισοδήματα και το καθολικό σύστημα της οικονομίας να επαναλειτουργήσει σε πλήρεις ρυθμούς. Αρκετοί τομείς και βιομηχανίες στηρίζονται στον τουριστικό τομέα όπως μεταφορές, αερομεταφορές και άλλες ενώ ο τουρισμός είναι υπεύθυνος για το 20% του ΑΕΠ της χώρας.

Αποτελεί μονόδρομο για το κράτος να αναπτύξει ένα σχέδιο δράσης με μοναδικό στόχο την άμεση στήριξη της τουριστικής βιομηχανίας με όλα τα μέσα που διαθέτει, παρόλο που η κυβέρνηση έχει επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό και δικαιολογημένα, στην στήριξη του τομέα της υγείας. Εάν πληγεί η τουριστική βιομηχανία σε μεγαλύτερο βαθμό, θα ακολουθήσει ένα ντόμινο εξελίξεων στην οικονομία που θα είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί.

Δρ Φάνος Τεκέλας
Αναπληρωτής Διευθυντής Τουριστικών Προγραμμάτων του πανεπιστημίου UCLan Cyprus
Λέκτορας Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας