Ο τομέας των ακινήτων στην περίοδο του κορωνοϊού

Διάβασα τελευταίως διάφορα δημοσιεύματα στον τύπο, σε σχέση με τις πιθανές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού στον τομέα των ακινήτων οι οποίες με έχουν  ανησυχήσει  ιδιαίτερα.  Πώς είναι δυνατό λοιπόν τα δημοσιεύματα αυτά να μην ανησυχήσουν την κοινή γνώμη προκαλώντας λανθασμένη εντύπωση και σπέρνοντας τον πανικό.
 
Δυστυχώς, αρκετά από αυτά τα δημοσιεύματα γράφονται από μερικούς  "εμπειρογνώμονες" καθώς και από έναν μικρό αριθμό δημοσιογράφων, που δεν γνωρίζουν επαρκώς το αντικείμενο και στηρίζονται σε στοιχεία που δεν αξιολογούν σωστά πριν τα δημοσιεύσουν.

Εν πάση περίπτωσή, τα μηνύματα που βγαίνουν προς τα έξω δεν είναι ούτε σωστά αλλα ούτε αντικατοπτρίζουν την σημερινή πραγματικότητα οπότε και δεν μπορούν να μετρήσουν τη ζημιά που πιθανόν να προκύψει.

Λόγω των πιο πάνω θα ήθελα να παραθέσω τις πιο κάτω σκέψεις και προβληματισμούς μου:

Ο τομέας των ακινήτων αποτελεί διαχρονικά έναν από τους σημαντικότερους αιμοδότες της Κυπριακής οικονομίας. Είναι ένας από τους τομείς  που βοήθησαν την χώρα μας να ανακάμψει από την κρίση του 2013 αλλα και παλαιότερα από την τουρκική εισβολή του 1974.  Είναι ο τομέας που συνεισφέρει διαχρονικά στην αύξηση των θέσεων εργασίας αλλα και στην ευημερία της χώρας μας και των συμπολιτών μας γενικότερα.

Φανταστείτε πόσοι συμπολίτες μας επωφελούνται  από τα ακίνητα που κατέχουν, την απόδοση των ακινήτων τους, πόσοι βοηθούνται στο να σπουδάσουν τα παιδιά τους και γενικά πόσοι είναι αυτοί που εξαρτώνται  με τον ένα η τον άλλο τρόπο από την αξία της ακίνητης περιουσίας που κατέχουν.

Πόσοι είναι αυτοί που δανείζονται για να αγοράσουν ένα ακίνητο για ιδιοκατοίκηση και πόσο σημαντικό είναι να παραμείνει η αξία του ακινήτου τους σταθερή ή και υψηλότερη.

Φανταστείτε λοιπόν πόσο θα πρέπει να διαφυλάξουμε αυτόν τον τομέα και πόσο προσεκτικοί και ψύχραιμοι πρέπει να είμαστε πριν μιλήσουμε είτε για "κρίση στα ακίνητα"  είτε για "κραχ των ακινήτων" είτε για "σκοτάδι στα ακίνητα".

Τα άμεσα οικονομικά μέτρα που έχει λάβει η Κυβέρνηση, και που αξίζει κατά την άποψη μου συγχαρητηρίων, είναι πρωτίστως για να κρατηθούν οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι "σε ζωή" κατά την περίοδο της κρίσης και γενικά κατά την περίοδο που υπάρχει περιορισμένη ή και καμία επιχειρηματική δραστηριότητα για πολλούς συμπολίτες μας και επιχειρήσεις.

Θεωρώ πως το πρότυπο αναστολής δόσεων δανείων μέχρι το τέλος το 2020, που επέβαλε η κυβέρνηση στις τράπεζες, αλλα και τα υπόλοιπα οικονομικά μέτρα στήριξης της οικονομίας και των επιχειρήσεων, ειδικότερα, είναι αυτά που πρέπει να μας καθοδηγήσουν σε πολλές από τις αποφάσεις που καλούμαστε  να πάρουμε.

Σωστά η κυβέρνηση έλαβε έγκαιρα μέτρα αφού είχε υπολογίσει εκ των προτέρων πως οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι και κρίσιμοι. Το ίδιο, σωστά, έκανε και με τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους μέσω των επιδοτήσεων που θα παραχωρήσει. Το ίδιο πρέπει να γίνει με όλους μας  χωρίς να σκοτώνουμε τόσο πρόωρα, άκαιρα και άδικα την αγορά ακινήτων δημιουργώντας πανικό και άσκοπες ανησυχίες.

Το γεγονός πως τους πρώτους μήνες του χρόνου υπήρξε πτώση στις πωλήσεις δεν  σημαίνει ούτε κραχ, ούτε κρίση στα ακίνητα.
 
Διερωτήθηκε  κάνεις ποτέ ξεκίνησε το πρόβλημα με τον κορονοϊό? Το πρόβλημα ξεκίνησε ήδη από τον Φεβρουάριο. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να μην προκληθεί μείωση στις πωλήσεις ακινήτων  κατά τους πρώτους μήνες του 2020 όταν το μεγάλο πρόβλημα της πανδημίας και οι ανησυχίες του κόσμου ξεκίνησαν από τους πρώτους μήνες της χρονιάς.

Μπορεί κανείς να αντιληφθεί πώς άλλαξαν οι προτεραιότητες των συνανθρώπων μας αυτήν την περίοδο? Σήμερα τρέχουν όλοι στις υπεραγορές για να αγοράσουν είδη πρώτης ανάγκης. Μήπως τα προϊόντα που αγοράζει ο κόσμος σήμερα (χαρτιά υγείας, απολυμαντικά κλπ. των οποίων οι πωλήσεις έχουν απογειωθεί) θα συνεχίσουν να πωλούνται με τον ίδιο ρυθμό και στις ίδιες ποσότητες  μετά την κορονοϊό περίοδο?  

Διερωτώμαι εάν μετά την κορωνοϊό περίοδο θα υπάρξει πρόβλημα ή κρίση σε αυτά τα προϊόντα όταν οι πωλήσεις τους θα επιστρέψουν στην προ κορονοϊό περίοδο με τις πραγματικές και λογικές ποσότητες κατανάλωσης.
 
Το ίδιο ισχύει και με τα ενοίκια που κάποιοι "ειδικοί" πρόλαβαν να προβλέψουν πως θα μειωθούν δραματικά, προέβλεψαν μάλιστα και το ποσοστό της πτώσης. Άλλοι έσπευσαν να δηλώσουν πως θα πρέπει να γίνουν  μειώσεις ενοικίων με διάταγμα.
 
Άποψη μου είναι,  όπως και στο παράδειγμα του κράτους, δηλαδή η υιοθέτηση στο πρότυπο της αναστολής δόσεων δανείων, η με παροχή διευκολύνσεων στην εξόφληση οφειλόμενων ενοικίων. Όπως δηλαδή δεν χάρισαν ή δεν έκαναν έκπτωση στα δάνεια οι τράπεζες έτσι θα πρέπει να γίνει και στα ενοίκια. Μην ξεχνάμε πως τόσο το κράτος όσο και οι τράπεζες πρόκειται να στηρίξουν οικονομικά πολλές επιχειρήσεις των οποίων έχει μειωθεί ο κύκλος εργασιών τους και να παραχωρήσουν χαμηλότοκα δάνεια με πολύ ευνοϊκούς όρους έτσι ώστε να μπορέσουν να καλύψουν όλα τα άμεσα και  μελλοντικά λειτουργικά τους έξοδα που συμπεριλαμβάνουν και τα ενοίκια.
 
Πιστεύω λοιπόν πως η πιο σωστή και δίκαιη λύση θα ήταν να δοθεί προς τους ενοικιαστές περίοδος αναστολής ενοικίων δυο, τριών μηνών και κάλυψη της διαφοράς σε μεταγενέστερο στάδιο ως μια προσπάθεια να βοηθήσει ο ένας τον άλλον μέχρι να περάσουν οι δύσκολες αυτές μέρες που περνά η χώρα μας, οι επιχειρήσεις και οι συμπολίτες μας.

Αυτή η  διευκόλυνση, βέβαια,  θα πρέπει να παραχωρηθεί σε αυτούς που έχουν επηρεαστεί από την οικονομική κατάσταση και ο κύκλος εργασιών τους έχει μειωθεί, και για αυτούς που υπήρξαν διαχρονικά καλοπληρωτές και όχι στους κακοπληρωτές και αυτούς που δεν έχουν επηρεαστεί.

Θα είναι τελείως άδικο και ταυτόχρονα επικίνδυνο να μειωθούν τα ενοίκια με οποιαδήποτε διάταγμα, άδικο,  γιατί οι ιδιοκτήτες που επένδυσαν σε ακίνητα τα έχουν αγοράσει έναντι μιας αξίας βάση της απόδοσης τους, και επικίνδυνο, γιατί πιθανή αναγκαστική μείωση θα επηρεάσει τις αξίες των ακινήτων έναντι των τραπεζών με τα συνεπακόλουθα και κινδύνους που δυνατόν να προκύψουν.
 
Έχοντας αναφέρει τα πιο πάνω πιστεύω πως θα πρέπει όλοι να βάλουμε ένα «pause», δηλαδή, μια παύση σε όλα και να επαναξιολογήσουμε  το κόστος και τις επιπτώσεις όταν το πρόβλημα της πανδημίας φτάσει σε ένα τέλος.

Το κατά πόσο θα υπάρξει πτώση ή το κατά πόσο θα επέλθει κρίση στα ακίνητα, ας το αφήσουμε να αξιολογηθεί όταν επανέλθει η κατάσταση σε κανονικές συνθήκες και φανούν οι πραγματικές επιπτώσεις στην αγορά και πως η αγορά συμπεριφέρεται. Συνεπώς είναι τελείως πρόωρο να κάνουμε προβλέψεις και να σπέρνουμε πανικό στην αγορά χωρίς να ξέρουμε πως θα εξελιχθεί η ζήτηση των ακινήτων τόσο για αγορά όσο για ενοικίαση.
 
Ας μην ξεχνάμε πως σημαντικοί παράγοντες όπως τα χαμηλά επιτόκια, που εξακολουθούν να έχουν πτωτική τάση, η υψηλή ρευστότητα των τραπεζών, και οι διευκολύνσεις που θα παραχωρηθούν από τις τράπεζες για να αντιμετωπιστεί η περίοδος του προβλήματος, σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, ευνοούν την αγορά και την επένδυση σε ακίνητα. 
 
Αναμφίβολα ο τομέας των ακινήτων θα εξακολουθήσει να είναι μια από τις ασφαλέστερες και πιο κερδοφόρες επενδύσεις που διαχρονικά στηρίζουν την ευημερία όλων μας. Οτιδήποτε δηλώνουμε τώρα και ότι άλλο θα λέμε, είναι περιττά.

Τώρα είναι η ώρα της ευθύνης και της ψυχραιμίας. Χρειαζόμαστε  υπομονή και όχι δηλώσεις πανικού, χρειαζόμαστε ένα «pause», μια παύση, μέχρι να επανεκκινήσει η αγορά και να φανεί το μέγεθος του προβλήματος.

Ας περιμένουμε λοιπόν και μην βιαζόμαστε να κάνουμε προβλέψεις και να προβάλλουμε συμπεράσματα τόσο πρόωρα και άκαιρα.
 
*Μιχάλης Δ. Ζαβός
Πρώτος Εκτελεστικός Διευθυντής
Ομίλου Δ. Ζαβός