Ανάλυση των φαινομένων γραφειοκρατίας και διαφθοράς στη Δημόσια Διοίκηση

ΟΡΙΣΜΟΣ
Η διαφθορά και η γραφειοκρατία καταλύουν την εμπιστοσύνη ανάμεσα στο κράτος και τους πολίτες, καταλύουν κάθε έννοια ηθικής και νομιμότητας, ακυρώνοντας τους νόμους και οδηγούν σταδιακά στην απαξίωση του κράτους. Σύμφωνα με τον ορισμό της Διεθνούς Τράπεζας, διαφθορά είναι ≪ η χρήση της δημόσιας εξουσίας για ιδιωτικά οφέλη≫.

Στο πλαίσιο του δημοσίου τομέα έχει ως σκοπό την απόκτηση ατομικού οφέλους σε βάρος συλλογικών αγαθών όπως είναι το δημόσιο συμφέρον.
 
ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ
 
Η γραφειοκρατία και η διαφθορά έχουν τις ρίζες τους στην ιστορία, έχουν τραφεί με το πέρασμα το χρόνων διαβρώνοντας πολλούς τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Η γραφειοκρατία αποτελεί το εκτελεστικό όργανο των αποφάσεων της εκάστοτε κρατικής εξουσίας και το διαμεσολαβητή ανάμεσα στην εξουσία και τους πολίτες. Η γραφειοκρατία αποτελεί τιμωρία για την οικονομία, παράγοντας ταυτόχρονα και πρωτοφανή διαφθορά. Η γραφειοκρατική παθογένεια στο δημόσιο τομέα εμφανίζει χαρακτηριστικά όπως η τυπολατρία, η αδράνεια, η διοικητική αναρχία, η σπάταλη διαχείριση, η πολιτική και διοικητική διαφθορά.
 
Η γραφειοκρατία σε συνεργασία με το πολιτικό πελατειακό σύστημα χρησιμοποιεί ως όπλο της την πολυνομία, γιατί έτσι συντηρείται από το φαινόμενο, υφαρπάζει τα χρήματα
των φορολογουμένων και αυξάνει τα οικονομικά οφέλη, τα προνόμια και τις εξουσίες της.
 
Η πολυνομία προκαλεί ένα δυσβάστακτο κόστος συναλλαγών, υψηλό λειτουργικό και διοικητικό κόστος, εμποδίζει τη λειτουργία της αγοράς και εξαιτίας της ρευστότητας και αβεβαιότητας του θεσμικού πλαισίου αποτρέπει τις επενδύσεις στη χώρα, όπως καταγράφουν όλες οι διεθνείς μελέτες με πιο πρόσφατη αυτή του WEF (World Economic
Forum).
 
ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ
Υπάρχουν διάφορες μορφές διαφθοράς, όπως: η δωροδοκία, που είναι η ανταμοιβή σε μετρητά ή άλλου είδους ≪δώρων≫ που προσφέρονται σε λειτουργό για να προβεί σε στρεβλή ή καταχρηστική χρήση, ο εκβιασμός, που είναι η απαιτητική ή αναγκαστική είσπραξη χρημάτων ή ειδών αξίας για να παρασχεθεί μια υπηρεσία ή να αποφευχθεί μια ποινική ρήτρα, η απάτη, που είναι η εξαπάτηση ή η ψεύτικη αντιπροσώπευση για την απόκτηση άδικης υπηρεσίας, η κατάχρηση, που είναι η παράνομη εκτροπή αγαθών για ιδία χρήση, η υπεξαίρεση, που είναι ποινικό αδίκημα και που ορίζεται η ιδιοποίηση ξένου αγαθού που περιήλθε στην κατοχή του δράστη με οποιονδήποτε τρόπο, ο νεποτισμός, που είναι η ευνοϊκή μεταχείριση που απολαμβάνουν συγγενείς ή φίλοι από λειτουργούς και του δημοσίου και του ιδιωτικού φορέα και άλλα που ενσωματώνονται στα προηγούμενα όπως η πλαστογραφία, η παράβαση καθήκοντος, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, η λαθρεμπορία κλπ.

Οικονομική διαφθορά υπάρχει όταν προκύπτει οικονομικό όφελος, ενώ κοινωνική διαφθορά είναι η διευκόλυνση, το ≪ρουσφέτι≫, όχι απαραίτητα παράνομα, όταν γίνεται σε ανταπόδοση ή με την προσδοκία ανταπόδοσης.
 
 
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ
Η πολιτική διαφθορά  λαμβάνει χώρα στα ανώτερα επίπεδα των πολιτικών αρχών, όπως αρχηγοί κρατών, υπουργοί, ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί, κ.α., ενώ η γραφειοκρατική διαφθορά αναφέρεται στη δημόσια διοίκηση.
 
ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ
- Υπερσυγκέντρωση εξουσιών στην κορυφή.
- Τα γραφειοκρατικά εμπόδια, οι πολλές αόριστες ή επάλληλες αρμοδιότητες, η ύπαρξη πολλαπλών ρυθμιστικών κανόνων.
- Η έλλειψη διαφάνειας, δηλαδή η απουσία σαφών κανόνων ή μη εφαρμογή αυτών, με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον κοινωνικό έλεγχο της διοίκησης.
- Η έλλειψη προληπτικού ελέγχου και η βραδύτητα του κατασταλτικού ελέγχου. Αόριστες ή επάλληλες αρμοδιότητες των υπηρεσιών ελέγχου. Ανοχή του κράτους.
- Η βραδύτητα για την απονομή της δικαιοσύνης και η ανεπάρκεια των Δικαστηρίων να επιβάλουν το νόμο, κυρίως στα οικονομικά εγκλήματα, όπου πολλοί διαφεύγουν δια της παραγραφής των αδικημάτων καθώς και η επιλεκτική μεταχείριση των επώνυμων με την έκδοση απαλλακτικών Βουλευμάτων αντί της απαλλαγής τους στο ακροατήριο.
Η σε μεγάλο βαθμό πειθαρχική ατιμωρησία των δημοσίων υπαλλήλων, οργάνων και λειτουργών της δημόσιας διοίκησης η οποία έχει δημιουργήσει στους παρανομούντες ένα αίσθημα ασυδοσίας.
-  Έλλειψη κατάλληλων μηχανισμών για τον αποτελεσματικό έλεγχο του Δημόσιου τομέα, οι οποίοι σήμερα, όπου υπάρχουν, είναι διάσπαρτοι σε υπηρεσίες διαφόρων υπουργείων. Βραδύτητα των ελέγχων, ανεπάρκεια, αοριστία ή ετεροχρονισμένη έκδοση των πορισμάτων, εκθέσεων κ.λπ. και έλλειψη ευθύνης.
- Ασυμμετρία αρμοδιοτήτων και πόρων.
 
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 
Οι αιτίες που έθρεψαν το ≪τέρας≫ της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς στη Κυπρο , έχουν τις ρίζες τους τόσο στην απροθυμία και ανικανότητα των κυβερνήσεων να νομοθετήσουν και να εφαρμόσουν νόμους, που θα εξασφαλίζουν τη χρηστή διοίκηση απαλλαγμένη από τα βάρη της γραφειοκρατίας και της αδιαφάνειας, όσο και στη νοοτροπία της κοινωνίας και των ίδιων των πολιτών που με τη διχαστική συμπεριφορά τους, λειτουργούν διαφορετικά ως υπάλληλοι και διαφορετικά ως πολίτες όταν θέλουν να εξυπηρετηθούν στις δημόσιες και ιδιωτικές συναλλαγές τους. Η ανάγκη για αλλαγές στη δημόσια διοίκηση είναι κρίσιμη και αποτελεί το ζητούμενο για το σύνολο των πολιτών.
 
ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ
Master of Science in Real Estate MSc RE
 
Πηγή:
Ευρωπαϊκή Επιτροπή  / Πρώτη έκθεση της ΕΕ κατά της διαφθοράς