Γ. Παπαδούρης: Η στρατηγική €160 εκατ. που θα δώσει ζωή στο Τρόοδος

Τα βασικά βήματα και δράσεις που θα οδηγήσουν στην ριζική αναζωογόνηση του Τροόδους, μέσα από την Εθνική Στρατηγική η οποία εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο, σκιαγραφεί ο  Επίτροπος Ορεινών Κοινοτήτων και τέως κοινοτάρχης Καλοπαναγιώτη, Γιαννάκης Παπαδούρης. Σε συνέντευξη του στο InBusinessNews, αναφέρεται στην κόστους €160 εκατ στρατηγική, εξηγεί πως θα επιτευχθεί η προσέλκυση νεαρών ζευγαριών για να ζήσουν και να εργαστούν στο Τρόοδος, ενώ μιλά και για τις δυσκολίες που βρήκε στο δρόμο του. Αναλύει, επίσης, για ποιο λόγο αυτή τη φορά, το Τρόοδος θα αναζωογονηθεί.
 

Στο παρελθόν έχουν γίνει πάρα πολλές μελέτες για το Τρόοδος, οι οποίες όμως για διάφορους λόγους δεν προχώρησαν ποτέ. Γιατί αυτή τη φορά το εγχείρημα θα πετύχει; Είναι εφικτό να ξεπεραστούν οι παγιωμένες νοοτροπίες;
Πρώτιστα γιατί έχει αποφασιστεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το Υπουργικό Συμβούλιο η εφαρμογή ορεινής πολιτικής η οποία θα υλοποιηθεί μέσα από την Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Οερεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ). Η ΕΣΑΟΚ αποτελεί μια ολιστική μελέτη που κοιτάζει ολόκληρο το Τρόοδος σε κάθε λεπτομέρεια. Δεν υπάρχει πτυχή, στην οποία να μην έχουμε εμβαθύνει. Eχω πει στο παρελθόν ότι ο χειρότερος εχθρός των κοινοτήτων του Τροόδους είναι οι ίδιες οι κοινότητες, λόγω συγκεκριμένων νοοτροπιών. Ο κάθε κοινοτάρχης, μεριμνά μόνο για τη δική του κοινότητα και καταλήγουμε να ενεργούμε αποσπασματικά και αναποτελεσματικά. Βεβαίως όμως αυτό είναι αποτέλεσμα των πολιτικών που ακολουθούσαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις για την ορεινή Κύπρο. Ουδέποτε αντιμετωπίστηκαν οι ορεινές κοινότητες ως μία ενιαία αναπτυξιακή οντότητα με τον απαραίτητο στρατηγικό σχεδιασμό ως εξειδικευμένη ορεινή πολιτική. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του Τροόδους.
 
Επομένως τώρα τι γίνεται διαφορετικά;
Τώρα γνωρίζοντας ότι δεν έχουμε να ικανοποιήσουμε τους όρους εργοδότησης  κανενός προσφοροδότη (η μελέτη χρηματοδοτείται από εμένα), όταν παρουσιάζεται ένα πρόβλημα εντοπίζουμε τον καταλληλότερο εμπειρογνώμονα, τον εργοδοτούμε και προχωρούμε άμεσα στην ανάλυση και επίλυση του προβλήματος. Σε ότι αφορά το θέμα των νοοτροπιών, παρόλο που υπάρχουν και κάποιοι καχύποπτοι και κακόπιστοι, πείσαμε τους κοινοτάρχες σε ποσοστό 80% - 90% να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να δούμε το Τρόοδος συνολικά. Εμείς σχεδιάζουμε για ολόκληρο το Τρόοδος αντιμετωπίζοντας το σαν μια πολυκεντρική οντότητα.
 

Πόσο θα κοστίσει η υλοποίηση της μελέτης αυτής στο κράτος; Τι ποσοστό μπορεί να καλυφθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια;
Η όλη υλοποίηση όπως την προγραμματίσαμε μέχρι το 2030 θα κοστίσει περίπου €160 εκατ.  Αν θεωρηθεί ότι το πόσο αυτό είναι υπερβολικό, θα ήθελα να αναφέρω ότι τα τελευταία 12 χρόνια ξοδεύτηκαν στο Τρόοδος πέραν των €200 εκατ.  χωρίς να παρατηρείται ουσιαστική ανάκαμψη. Σ’ αυτό το στάδιο δεν μπορώ να σας πω με βεβαιότητα τι ποσοστό από τα €160 εκατ. μπορεί να προέλθουν από ευρωπαϊκά κονδύλια, όμως επειδή η ΕΕ δείχνει  μια ιδιαιτερότητα σε περιοχές που μειονεκτούν, πιστεύω ότι ένα σημαντικό μέρος μπορεί να προέλθει από την ΕΕ.
 

Δώστε μας μια εικόνα του τι θα αλλάξει στο Τρόοδος μέχρι το 2030. Θα δούμε αλλαγές στα πρότυπα του Καλοπαναγιώτη;
Όταν ανέλαβα κοινοτάρχης Καλοπαναγιώτη,  χρηματοδότησα μια έρευνα, η οποία όμως ήταν πολύ μικρότερης κλίμακας από αυτή που έγινε για το Τρόοδος. Επρόκειτο για μια έρευνα για μια κοινότητα, η οποία ανέδειξε στόχους. Το δύσκολο εκεί ήταν ότι δεν είχα την δέσμευση του κράτους να με στηρίξει και για αυτό ο ρυθμός της αναβίωσης της κοινότητας ήταν πολύ αργός. Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι το εγχείρημα Καλοπαναγιώτης δεν έχει τελειώσει ακόμη διότι είναι πολλά που πρέπει να γίνουν. Η αναβίωσης όμως που παρατηρήθηκε αποτελεί σήμερα το «προζύμι» για την προσπάθεια μας για όλο το Τρόοδος. Οι προτάσεις για αναβίωση του Τροόδους περιλαμβάνονται στα 16 κεφάλαια της ΕΣΑΟΚ. Για να σας δώσω όμως μια περιληπτική απάντηση στο ερώτημα σας οι τομείς στους οποίους θα παρατηρηθεί η μεγάλη βελτίωσης είναι στη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης στους τομείς της Γεωργίας, Κτηνοτροφίας, Μεταποίησης και Τουρισμού και μία ριζική αναβάθμισης στις προσφερόμενες υπηρεσίες όπως την Εκπαίδευση, Υγεία, Ενέργεια και στο τομέα των Συγκοινωνιών/Οδικού δικτιού/Μεταφορών.
 
Στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής προωθείται σειρά δράσεων για αναβάθμιση 110 κοινοτήτων. Ποιες από τις δράσεις αυτές αποτελούν προτεραιότητα;
Κατ’ αρχήν να πούμε σ’ αυτό τον Στρατηγικό Σχεδιασμό δεν προτείνουμε μόνο αποσπασματικά έργα αλλά προτείνουμε παρεμβάσεις, μέτρα, δράσεις, έργα. Και επειδή το Τρόοδος αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, ξεκινάμε πρώτα με τις στρατηγικές παρεμβάσεις που είναι απαραίτητες για να πετύχει η όλη προσπάθεια. Η πρώτη και κυριότερη είναι να καθοριστεί και να  αναγνωριστεί/θεσμοθετηθεί η αρχή της «ορεινότητας», η οποία εφαρμόζεται σε άλλες χώρες της ΕΕ, όπως Ιταλία, Γαλλία, Αυστρία κτλ.  Η δεύτερη παρέμβαση αφορά τον χωροταξικό σχεδιασμό, ένα μεγάλο κεφάλαιο του οποίου είναι η δήλωση πολιτικής. Πρέπει να υπάρξει δήλωση πολιτικής κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Τροόδους. Δεν μπορεί μια δήλωση πολιτικής που καλύπτει ολόκληρη την Κύπρο να εφαρμόζεται στο Τρόοδος, οι ανάγκες του οποίου είναι συχνά διαφορετικές. Δεν μπορεί να ταιριάζει στην περιοχή του Τρόοδος μια πολιτική που δημιουργήθηκε για τις πόλεις και τις πεδινές-παραθαλάσσιες περιοχές. Για παράδειγμα, μπορεί να θέλω να χτίσω μια κατοικία. Η δήλωση πολιτικής απαιτεί τη δημιουργία χώρου πρασίνου και συγκεκριμένο συντελεστή δόμησης και δεν καθορίζει άλλα, σημαντικά χαρακτηριστικά όπως το χαρακτήρα της κατοικίας. Θέλουμε επίσης μια δήλωση πολιτικής που να καθορίζει τι κάνουμε με τη γεωργική γη, τη δασική γη, ποιος είναι ο βοσκότοπος κλπ.  Μια πολιτική που να προστατεύει το περιβάλλον αλλά να καθορίζει επίσης και το τι επιτρέπεται.
 

Πέραν των πιο πάνω, δώστε μας τρεις βασικές απτές δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν οπωσδήποτε για το Τρόοδος;
Χρειάζεται να προσφέρεις εργοδότηση στον κόσμο, στέγαση και βασικές υπηρεσίες, ούτως ώστε να μην μειονεκτεί έναντι του κατοίκου της πόλης ή των πεδινών. Από τη μελέτη που διενεργήσαμε διαπιστώσαμε ότι τα πλείστα από τα νεαρά ζευγάρια που φεύγουν από το Τρόοδος, το κάνουν όχι απλός γιατί δεν μπορούν να εξασφαλίσουν εργασία αλλά γιατί οι υφιστάμενες υπηρεσίες δεν είναι ικανοποιητικές προπάντων για οικογένειες με παιδιά. Σε γενικές γραμμές, το βασικό τρίπτυχο στο οποίο πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειες μας είναι υγεία – εκπαίδευση – εργοδότηση.
Για την υγεία, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα νοσοκομείο Τροόδους, να αναβαθμιστούν και να αναδιοργανωθούν τα αγροτικά ιατρεία και να υπάρξει ένα σύστημα λειτουργείας ασθενοφόρων, έτσι ώστε ο κάτοικος Τρόοδους να νοιώθει ασφάλεια. Στην πρώτη δέσμη δράσεων που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο, προωθείτε τη μετατροπή του νοσοκομείου Κυπερούντας σε νοσοκομείο Τρόοδος. Ήδη βρίσκετε υπό κατασκευή το Τμήμα Ατυχημάτων και Εκτάκτων Περιστατικών, η Πνευμονολογική Κλινική και έχουμε εξασφαλίσει κονδύλι για την αναβάθμιση των εξωτερικών ιατρείων. Το μεγάλο εγχείρημα για το οποίο έχουμε επίσης εξασφαλίσει χρηματοδότηση είναι η εκπόνησης του master plan για το πως πρέπει να εξελιχθεί το νοσοκομείο Τροόδους.
Αναφορικά με την παιδεία, προωθείται στην πρώτη δέσμη η σύμπτυξης νηπιαγωγείων και βρεφοκομικών σταθμών. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται η απαραίτητη μέριμνα για βρέφη και μικρά παιδιά και ελευθερώνεται η μητέρα για απασχόληση συμπληρώνοντας έτσι το οικογενειακό εισόδημα του Τροοδήτη.
Στόχος είναι να εστιάσουμε σε τρεις πυλώνες στον τομέα της εργασίας.
1. Αναβάθμιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας που έχουν σχεδόν εγκαταλειφθεί (πχ ανάδειξη τοπικών προϊόντων, εντοπισμός γεώτοπων, προσφορά εγκαταλελειμμένης γης σε νέους γεωργούς και παρακολούθηση/στήριξη τους κ.α.).Στο σχέδιο αυτό προγραμματίζουμε επίσης την  επιδότηση ενοικίου ή κατοικίας για νέους γεωργούς.
2.  Θα δώσουμε έμφαση στη μεταποίηση/οικοτεχνία. Διαπιστώσαμε ότι στο Τρόοδος  λειτουργούν 750 μεταποιητικές μονάδες, σε αντίθεση με 250 που εντοπίζει η στατιστική υπηρεσία. Και φυσικά δεν μπορούμε να πούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι παρανομούν, ο υφιστάμενος νόμος είναι που τους καθιστά παράνομους.
3. Δημιουργία ιδιότυπου ορεινού τουριστικού προϊόντος που θα αποτελέσει το μεγάλο πλεονέκτημα του Τροόδους. Ο ορεινός τουρισμός θα βασιστεί στη γεωργία, μεταποίηση, πολιτισμό και φυσικό περιβάλλον. Στόχος είναι να προσελκύσουμε τον επισκέπτη στο Τρόοδος και να του προσφέρουμε  τα κατάλληλα καταλύματα σε ένα περιβάλλον αγροτουρισμού  δηλαδή να τον εντάξουμε  στην πραγματικότητα της περιοχής προσφέροντας την εμπειρία των τοπικών  δραστηριοτήτων με σκοπό να παρατείνει την διαμονή του στην περιοχή.
 
Θεωρείτε εφικτό να υλοποιηθούν όλα αυτά με τον τρόπο που λειτουργεί η Κύπρος;
Για να υλοποιηθούν όλα αυτά, για να εφαρμοστεί η στρατηγική, θα πρέπει το κάθε υπουργείο, ο κάθε λειτουργός και προπάντων ο κάθε διευθυντής να αναγνωρίσουν ότι  για την αναβίωση του Τρόοδος θα πρέπει να αλλάξει ριζικά το σύστημα αντιμετώπισης των Ορεινών Κοινοτήτων.
 

Έχετε συναντήσει αρνητισμό από πλευράς υπουργείων;
Θα ήμουν υποκριτής αν έλεγα ότι όλοι μου άνοιξαν το κόκκινο χαλί. Για να είμαι όμως σωστός, πρέπει να πω ότι συχνά ακούω θετικά σχόλια. Κάποιοι μας εξέφρασαν αμφισβήτηση για την επιτυχία της προσπάθειας. Είναι όμως απαραίτητο να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι ο μακροχρόνιος στρατηγικός σχεδιασμός που έχουμε εκπονήσει πρέπει να αποτελέσει από τώρα και στο εξής τον οδικό χάρτη αντιμετώπισης των Ορεινών Κοινοτήτων.
 

Τι ακριβώς συνέβη σε εκείνη τη συνεδρία της Βουλής, που είχε συζητηθεί το θέμα της πρόσληψης των συνεργατών σας; Κατηγορηθήκατε ότι προσπαθείτε να επιβάλετε τους συνεργάτες σας.
Εγώ δεν θέλω να ρίξω λάδι στην φωτιά. Ο Γενικός Ελεγκτής όφειλε να επικοινωνήσει και να λάβει τις απόψεις του γραφείου μου πριν προβεί σε οποιαδήποτε δήλωση. Είμαι σίγουρος ότι θα τις έβρισκε απόλυτα λογικές.