Να εκποιηθούν ακίνητα και ματαιοδοξία

Ιδιαίτερος θόρυβος σημειώνεται τις τελευταίες μέρες με αφορμή τον πλειστηριασμό οικίας για την οποία μάλιστα υπάρχει και δικαστική απόφαση, ενώ το όλο γεγονός τυγχάνει και πολιτικής εκμετάλλευσης ενόψει εκλογών.

Η εν λόγω κωμωδία και λαϊκισμός θα πρέπει κάποτε να σταματήσει και η αναφορά μας δεν σχετίζεται μόνο για το συγκεκριμένο περιστατικό, αλλά γενικότερα για τις συζητήσεις γύρω από το θέμα των εκποιήσεων για μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία συνήψαν στις πλείστες των περιπτώσεων άτομα τα οποία μπορεί να μην μπήκαν καν στον κόπο να σκεφτούν πως θα εξοφλήσουν το χρέος τους. Δεν παραμερίζουμε βέβαια και τις ευθύνες των τραπεζών οι οποίες επίσης την προ κρίσης περίοδο έδωσαν πολλά δάνεια χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την ικανότητα του δανειολήπτη να αποπληρώσει και στηριζόμενες αποκλειστικά στην υποθήκη-εξασφάλιση του ακινήτου. Αυτήν την εξασφάλιση είναι που θέλουν σήμερα οι τράπεζες να λάβουν στην κατοχή τους.

Η Κύπρος ίσως να αποτελεί για ακόμα μια φορά την εξαίρεση του κανόνα όπου τραπεζικά ιδρύματα δεν «νοείται» να προβούν σε εκποιήσεις πρώτης κατοικίας για νομικούς, εμπορικούς ή ακόμη και ηθικούς λόγους. Πρακτική πρωτόγνωρη για τον σύγχρονο δυτικό κόσμο στον οποίο η Κύπρος θέλει να συγκαταλέγεται. Εκεί όπου αποτελεί σύνηθες φαινόμενο όταν ο δανειολήπτης δεν μπορεί να αποπληρώσει το δάνειο του, τότε το ενυπόθηκο περιουσιακό στοιχείο κατάσχεται από το πιστωτικό ίδρυμα προς εξόφληση των οφειλών του δανειολήπτη.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή για το πώς οδηγηθήκαμε σε αυτή την κατάσταση σήμερα όπου χιλιάδες ενυπόθηκες κατοικίες κινδυνεύουν να βγουν στο σφυρί. 

Πριν από μια δεκαετία και βάλε, η απληστία και ματαιοδοξία αρκετών συμπολιτών μας τους έσπρωχνε στην αγορά ή ανέγερση υπερπολυτελών κατοικιών πέραν των οικονομικών τους δυνατοτήτων, με την εξασφάλιση βέβαια δανείων από τις τράπεζες. Το ίδιο έπρατταν και για την αγορά υπερπολυτελών οχημάτων. Για παράδειγμα, νοικοκυριά με συνολικό μισθό €4,000 τον μήνα, κατέβαλλαν δόσεις €2,500 μηνιαίως για σπίτι 400 τετραγωνικών, για δύο αυτοκίνητα και ορισμένοι έπρεπε να αποπληρώνουν τη δόση και για την αγορά εξοχικής κατοικίας. 

Αυτό συνέβαινε στην μικρή μας Κύπρο, τη στιγμή που στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, όπως Αγγλία, Γαλλία και σκανδιναβικές χώρες, οικογένειες με μηνιαίο συνολικό εισόδημα €10.000 διαμένουν σε διαμέρισμα των 130 τετραγωνικών και μάλιστα στο νοίκι.

Δεν είναι μόνο οι πολίτες που υπήρξαν άπληστοι, αλλά και οι επιχειρήσεις οι οποίες δανείζονταν από τις τράπεζες χρηματικά ποσά πέραν των οικονομικών τους δυνατοτήτων και χωρίς να υπάρχει βιώσιμο επιχειρηματικό πλάνο.

Ποιο ήταν, όμως, το αποτέλεσμα; Η κορύφωση της τραπεζικής κρίσης το 2013 με το κούρεμα των καταθέσεων, στην ουσία είχε ως αποτέλεσμα την απληστία των συμπολιτών και την ανευθυνότητα των τραπεζών να την πληρώσουν οι συνεπείς πολίτες. Αυτοί που είχαν αποταμιεύσεις, αυτοί που δεν δανείζονταν και ξόδευαν αλόγιστα … αυτοί που στο τέλος της ημέρας ζούσαν μέσα στα πλαίσια των οικονομικών τους δυνατοτήτων, βλέποντας τις οικονομίες τους να κουρεύονται, αφήνοντας στο απυρόβλητο όσους ζούσαν και εξακολουθούν να ζουν (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) πέραν των οικονομικών τους δυνατοτήτων. Χωρίς να παραβλέπουμε πως υπήρχαν και πολλές περιπτώσεις όπου η κρίση αποστέρησε εισοδήματα ή και θέσεις εργασίας και οδήγησε επιχειρήσεις και νοικοκυριά να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, ήρθε η ώρα (κατ’ ακρίβεια πέρασε η ώρα) για να πληρώσουν οι ασυνεπείς, οι επιπόλαιοι, οι ανεύθυνοι και οι αναξιόπιστοι, πριν από οποιοδήποτε άλλο. Πρωτίστως αυτοί που δεν συνεργάζονται για να αναδιάρθρωση του δανείου λέγοντας πως «εγώ, δεν πληρώνω… ας έρθει η τράπεζα να μου τα πάρει…». Σε όλους αυτούς, ναι να εκποιηθεί η πρώτης τους κατοικία. 

Μήπως είναι δεύτερης κατηγορίας οι πολίτες που είδαν τις καταθέσεις τους να κουρεύονται ή επέλεξαν να ζουν σε ένα διαμέρισμα των 150 τετραγωνικών; Γιατί να υπάρχει ανέχεια σε ένα σύστημα όπου ένα τραπεζικό ίδρυμα δεν μπορεί να πωλήσει μια οικία των 400 και πλέον τετραγωνικών με πισίνα επειδή είναι πρώτη κατοικία; Αν δεν μπορεί να αντεπεξέλθει οικονομικά και να αποπληρώσει το δάνειο της, ας κάνει ότι κάνουν και οι άλλες οικογένειες. Να ενοικιάσει ένα διαμέρισμα και να επιλέξει να έχει στην κατοχή της όχημα μικρότερου κυβισμού.

Εν όσο δεν υπάρχει ριζική λύση και παραδειγματική «τιμωρία» στην πιο πάνω απληστία συμπολιτών μας, τότε αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο πολλοί να επιλέξουν να πράξουν το ίδιο ή να επαναλάβουν τις πράξεις τους καθώς δεν υπάρχουν επιπτώσεις.

Ωστόσο, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν αφήνουμε στο απυρόβλητο τα τραπεζικά ιδρύματα τα όποια φέρουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης, εάν όχι και το μεγαλύτερο. Η παραδειγματική τιμωρία για τα τραπεζικά ιδρύματα, όμως, έχει επέλθει. Οι μέτοχοι τους έχουν εξανεμιστεί και η κυριότητα των τραπεζικών ιδρυμάτων (Τράπεζα Κύπρου, Λαϊκή, Ελληνική, Συνεργατισμός) έχουν περάσει σε άλλα χέρια. Εάν υπάρχουν και ποινικά αδικήματα, που για κάποιες περιπτώσεις σίγουρα υπάρχουν, είμαστε ακόμα σε αναμονή του Εισαγγελέα και των ανακριτικών Αρχών για να προχωρήσουν με στοιχειοθέτηση υποθέσεων. Αλλά πραγματικών υποθέσεων που να αφορούν στην ουσία της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος, κάτι που δεν κατάφεραν να κάνουν τα τελευταία τέσσερα χρόνια. 

Το άρθρο δεν είναι εκδικητικό και ούτε αφορά το συγκεκριμένο περιστατικό που κυριαρχεί τις τελευταίες μέρες στην επικαιρότητα. Ως χώρα και ως οικονομία έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα που ακούει στο όνομα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και είναι μεγαλύτερο ακόμα από το ΑΕΠ της χώρας. Για τις τράπεζες έχουν ήδη ματώσει αυτοί που ευθύνονταν το λιγότερο, οι καταθέτες. Είναι καιρός και αυτοί που χρωστούν λεφτά, να πληρώσουν το τίμημα που τους αναλογεί.

Είναι καιρός και η βουλή να αναλογιστεί των δικών της ευθυνών όταν προχωρεί αλόγιστα και απερίσκεπτα σε τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, οι οποίες αχρηστεύουν νόμους στο βωμό μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων.