Έρχονται οι e-Υπογραφές

Στην ψηφιακή εποχή οδεύει και επίσημα πλέον η κυπριακή Δημόσια Υπηρεσία. Κατόπιν έγκρισης και από το Υπουργικό Συμβούλιο, κατατέθηκε ενώπιον της βουλής για συζήτηση και ψήφιση, σειρά νομοσχεδίων, τα οποία αφορούν στην υιοθέτηση των ηλεκτρονικών υπογραφών και γενικότερα των υπηρεσιών εμπιστοσύνης (ηλεκτρονικές υπογραφές, ηλεκτρονικές σφραγίδες, ηλεκτρονικές χρονοσφραγίδες, ηλεκτρονικά έγγραφα και ηλεκτρονική υπηρεσία συστημένης παράδοσης).

Μέσα από τα συγκεκριμένα νομοσχέδια, οι πολίτες θα μπορούν και στην Κύπρο να χρησιμοποιούν τις ηλεκτρονικές υπογραφές στις διάφορες συναλλαγές τους με τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό τομέα (πχ τράπεζες). Υπάρχει επίσης πρόνοια για χρήση και αξιοποίηση της συγκεκριμένης υπηρεσίας και από τα κυπριακά δικαστήρια. 

Επί της ουσίας, οι προηγμένες ηλεκτρονικές υπογραφές, οι οποίες αντικαθιστούν την ιδιόχειρη υπογραφή, θα ανοίξουν το δρόμο για τη διεκπεραίωση ασφαλών ηλεκτρονικών συναλλαγών, οι οποίες μέχρι τώρα απαιτούσαν τόσο τη χειρόγραφη υπογραφή των ατόμων όσο και τη φυσική τους παρουσία.

Εκτιμάται ότι η εισαγωγή της ηλεκτρονικής υπογραφής (e-signature) θα επιφέρει σημαντικές μειώσεις στο διοικητικό κόστος του δημοσίου, μέσω της εξοικονόμησης χρόνου και ανθρωποωρών εργασίας, ενώ θα απλοποιήσει τις διάφορες διαδικασίες, στις οποίες υποβάλλονται οι πολίτες κατά τις συναλλαγές τους με το κράτος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα εν λόγω νομοσχέδια εναρμονίζουν την Κύπρο με σχετικό ευρωπαϊκό κανονισμό που αφορά την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά. Με την ψήφιση των συγκεκριμένων νομοσχεδίων, τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής υπογραφής στην Κύπρο, θα μπορούν να απολαμβάνουν και πολίτες από άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ. 

Η απόκτηση e-signature
Για την υιοθέτηση της e-signature, κάθε μια υπηρεσία ή ιδιωτικός οργανισμός θα πρέπει να προβεί στις κατάλληλες τροποποιήσεις στο σύστημα της για να δέχεται την ηλεκτρονική υπογραφή. Στον αντίποδα, οι πολίτες που θα θελήσουν να έχουν ηλεκτρονική υπογραφή, θα πρέπει να αποτεθούν σε πιστοποιημένους οργανισμούς (παρόχους υπηρεσιών εμπιστοσύνης), οι οποίοι θα προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες. 

Αρμόδια αρχή, η οποία θα εξουσιοδοτεί τους εγκεκριμένους παρόχους που θα εκδίδουν ηλεκτρονικές υπογραφές και θα τους εποπτεύει, θα είναι το Τμήμα Ηλεκτρονικών επικοινωνιών του Υπουργείου Μεταφορών. 

Τονίζεται ότι σε πρώτο στάδιο, ηλεκτρονικές υπογραφές θα δέχονται μόνο οι δημόσιες υπηρεσίες που βρίσκονται στην πλατφόρμα της διαδικτυακής κυβερνητικής πύλης «Αριάδνη», στο λογισμικό της οποίας έχει ενσωματωθεί σχετική πρόνοια. Μεταγενέστερα θα ακολουθήσουν και άλλες υπηρεσίες. Σύστημα για λήψη e-signatures διαθέτουν επίσης το ΧΑΚ και τραπεζικά ιδρύματα του τόπου, ενώ σχετικό ενδιαφέρον έχουν επιδείξει ελεγκτικά και δικηγορικά γραφεία. 

E-signature και στα δικαστήρια
Όπως προαναφέρθηκε, μέσω των προτεινόμενων νομοσχεδίων προωθείται επίσης και η τροποποίηση του περί Αποδείξεως Νόμου, ώστε η ηλεκτρονική υπογραφή/σφραγίδα να μπορεί να προσάγεται ως αποδεικτικό στοιχείο σε ποινικές και αστικές διαδικασίες ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων καθώς και να γίνεται δεκτή ως αποδεικτικό στοιχείο σε οποιαδήποτε διαδικασία ενώπιον Διοικητικού Οργάνου. Βεβαίως, όπως πληροφορείται το InBusinessNews, η εγκατάσταση του συστήματος για λήψη ηλεκτρονικών υπογραφών από τα δικαστήρια είναι κάτι που τοποθετείται στο μέλλον. 

Η λειτουργία της ηλεκτρονικής υπογραφής
Οι διάφορες υπηρεσίες θα πρέπει να προβούν στις κατάλληλες τροποποιήσεις στο σύστημα τους, προκειμένου να δέχονται την ηλεκτρονική υπογραφή. Όταν ο πολίτης θα υποβάλλει πχ τη φορολογική του δήλωση, θα χρησιμοποιήσει το usb stick που θα του δώσει ο εγκεκριμένος πάροχος υπηρεσιών εμπιστοσύνης, μέσα στο οποίο θα είναι φυλαγμένη η ηλεκτρονική υπογραφή του και το πιστοποιητικό του. Με αυτό τον τρόπο θα μπορεί να υπογράφει ηλεκτρονικά την αίτηση του, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για το ίδιο άτομο, το οποίο αφορούν τα έγγραφα που υποβάλλονται. 

Πλάνο για την ηλεκτρονική ταυτοποίηση
Όπως επισημαίνεται και στην εισηγητική έκθεση που συνοδεύει τα εν λόγω νομοσχέδια, στο πλαίσιο προώθησης της ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και της παροχής και χρήσης ηλεκτρονικών υπογραφών, καταρτίστηκε σχετικό πλάνο υλοποίησης. 

Το ολοκληρωμένο πλάνο, περιλαμβάνει:

1.    την ετοιμασία εγγράφου Πολιτικής και Σχεδίου Δράσης για την εξασφάλιση των ηλεκτρονικών Ταυτοτήτων με τους βασικούς άξονες που διέπουν τη λειτουργία και υλοποίηση των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων καθώς και τη δημιουργία σχετικού οικοσυστήματος, εμπλέκοντας σταδιακά όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς (δημόσιους οργανισμούς, ιδιωτικούς οργανισμούς, πολίτες), έτσι ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχής υιοθέτηση και σωστή χρήση των ταυτοτήτων αυτών.

2.    τη διαγωνιστική διαδικασία για την προμήθεια και παροχή των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων, 

3.    την παροχή δημόσιων e-Υπηρεσιών από το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που θα χρησιμοποιούν τις ηλεκτρονικές ταυτότητες, 

4.    την ενίσχυση/αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου, έτσι ώστε να επιτρέπεται αλλά και να διευκολύνεται η χρήση των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων και e-Υπογραφών.

5.    το σχεδιασμό επικοινωνιακού πλάνου για την προώθηση της χρήσης των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων, την εκπαίδευση των πολιτών, και την προσαρμογή των διαδικασιών των Τμημάτων κτλ. 

Το πιο πάνω πλαίσιο καταρτίστηκε με τη βοήθεια Εσθονών εμπειρογνωμόνων, με βάση και το Πρωτόκολλο Συνεργασίας που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2016.