Διαφορετικές ερμηνείες για το πρόστιμο στην Apple

Διαφορετικές ερμηνείες δίνονται στο αιτιολογικό της απόφασης της Κομισιόν να επιβάλει πρόστιμο 13 δισ. ευρώ στην εταιρεία Apple, ένα αιτιολογικό που ίσως να δημιουργεί ερωτηματικά σε ό,τι αφορά τα ελκυστικά φορολογικά συστήματα που τα κράτη-μέλη υιοθετούν με στόχο να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις. Ωστόσο, από την πλευρά της η Κομισιόν υποστηρίζει πως δεν εγκαλεί το φορολογικό σύστημα που υιοθετεί η Ιρλανδία, ενώ το ολοκληρωμένο σκεπτικό της απόφασης αναμένεται να γίνει γνωστό με τη δημοσιοποίηση της απόρρητης έκθεσης αφού παρέλθουν ορισμένοι μήνες. 

Το μόνο σίγουρο, πάντως, είναι πως εάν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δικαιώσει την Κομισιόν, αναμένεται να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου και για άλλες αμερικανικές πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη.

Το InBusinessNews με τη συμβολή της PwC Κύπρου επιχειρεί να παραθέσει το ιστορικό της υπόθεσης, που βασίστηκε η απόφαση της Κομισιόν καθώς και τα επόμενα βήματα στην όλη υπόθεση.

Προσφυγή χωρίς πρόβλεψη
Η πολυπλοκότητα της όλης υπόθεσης επιβεβαιώνεται κι από τις δηλώσεις νομικών στα ειδησεογραφικά πρακτορεία, οι οποίοι δεν είναι σε θέση να προβλέψουν την έκβαση της προσφυγής της Apple κατά της απόφαση της Κομισιόν καθώς δεν υπάρχει προηγούμενο στην ιστορία της ΕΕ.

Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι υποθέσεις που αφορούν παράνομη κρατική βοήθεια σε ιδιωτικές εταιρείες επικεντρώνονταν σε φανερά νομοθετήματα που είχαν να κάνουν με την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Όμως η υπόθεση Ιρλανδίας-Apple έχει να κάνει με τις αιτιάσεις της Κομισιόν ότι κράτος και εταιρεία προχώρησαν σε μυστικές φορολογικές συμφωνίες με ανταλλάγματα τόσο γενναιόδωρα, που ξεπερνούσαν κάθε άλλη περίπτωση.

Η Κομισιόν θεωρεί ότι κι άλλες χώρες εκτός της Ιρλανδίας προσφέρουν σε εταιρείες τη δυνατότητα να ιδρύσουν εικονικά παραρτήματα τα οποία δεν έχουν καμία φυσική έδρα και απαλλάσσονται ακόμη και πλήρως από οποιαδήποτε φορολογική υποχρέωση. Κι αυτό γίνεται εν γνώση των κυβερνήσεων τους. 

Ειδικοί αναφέρουν ότι πρόθεση των δικαστικών που θα ασχοληθούν με την προσφυγή της Apple θα είναι να διερευνήσουν εάν η Κομισιόν έδρασε πέρα από τη δικαιοδοσία της αναφορικά με την άσκηση φορολογικής πολιτικής από τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Η Ιρλανδία χορήγησε παράνομα φορολογικά πλεονεκτήματα στην Apple;
Η ΕΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, κατά την άποψή της, η Apple έλαβε παράνομη κρατική ενίσχυση από το Ιρλανδικό κράτος και απαίτησε όπως η Ιρλανδία ανακτήσει την ενίσχυση αυτή η οποία ανέρχονταν σε €13 δις. πλέον τόκους.

Ταυτόχρονα, η ΕΕ ξεκαθάρισε ότι η απόφαση δεν εγκαλεί καθ’ οποιοδήποτε τρόπο το γενικό φορολογικό σύστημα της Ιρλανδίας ή το συντελεστή φορολόγησης των εταιρικών κερδών στη χώρα αυτή και σημείωσε ότι η απόφαση δεν επηρεάζει άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ιρλανδία.

Ιστορικό
Η έρευνα της ΕΕ αφορούσε δύο φορολογικές γνωματεύσεις που πραγματεύονταν τον επιμερισμό κερδών στα Ιρλανδικά υποκαταστήματα δύο εταιρειών που συστάθηκαν στην Ιρλανδία και διατηρούσαν την φορολογική τους έδρα (κεντρικά γραφεία) εκτός της Ιρλανδίας και ανήκαν στον όμιλο εταιρειών της Apple Inc. Οι φορολογικές γνωματεύσεις είχαν εκδοθεί το 1991 και το 2007.
Η θέση της ΕΕ είναι ότι οι συμφωνίες ανάμεσα στο φορολογούμενο και στο Ιρλανδικό κράτος που απέρρεαν από τις προαναφερθείσες γνωματεύσεις σε σχέση με τον επιμερισμό των κερδών, δεν αντανακλούσαν την πραγματικότητα και τα οικονομικά δεδομένα. Η ΕΕ συμπέρανε ότι οι γνωματεύσεις απέκλιναν από τις αρχές των εμπορικών συναλλαγών (arm’s length principles) κατά τρόπο που ήταν επιλεκτικός και επομένως συνιστούσε παράνομη Κρατική Ενίσχυση.

Κύρια σημεία
Η ΕΕ επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένες πτυχές των φορολογικών γνωματεύσεων που αφορούσαν την Apple Operations Europe (AOE) και την Apple Sales International (ASI) τις οποίες θεώρησε ότι ήταν κεφαλαιώδους σημασίας για περαιτέρω ανάλυση και στην τελική της απόφαση σημειώνει ότι, κατά τη γνώμη της:
i)    οι φορολογικές γνωματεύσεις που δόθηκαν από τις Ιρλανδικές αρχές υιοθετούσαν ένα πλασματικό εσωτερικό επιμερισμό κερδών στις εταιρείες AOE και ASI ο οποίος δεν είχε οποιαδήποτε πραγματική ή οικονομική τεκμηρίωση
ii)    η πλειονότητα των κερδών από τις πωλήσεις της ASI επιμερίζονταν στην έδρα/κεντρικό γραφείο της εταιρείας το οποίο δεν είχε την επιχειρησιακή ικανότητα να διαχειριστεί και να διευθύνει την εμπορική δραστηριότητα
iii)    τα κέρδη από τις πωλήσεις των εταιρειών AOE και ASI θα έπρεπε να είχαν καταχωρηθεί και αναγνωριστεί από τα ιρλανδικά υποκαταστήματα των εταιρειών αυτών και θα έπρεπε να είχαν φορολογηθεί στην Ιρλανδία
iv)    οι μόνες δραστηριότητες που συνδέονταν με τις έδρες/κεντρικά γραφεία των δύο εταιρειών που βρίσκονταν εκτός Ιρλανδίας αφορούσαν αποφάσεις που λαμβάνονταν από τους διευθυντές των εταιρειών σε σχέση με τη διανομή μερισμάτων, τις διευθετήσεις διαδικαστικών θεμάτων και τη διαχείριση των αποθεμάτων ρευστού.

Σε αυτή τη βάση, η ΕΕ συμπέρανε ότι, κατά την άποψή της, οι φορολογικές γνωματεύσεις που είχαν δοθεί από τις ιρλανδικές αρχές υιοθετούσαν ένα πλασματικό επιμερισμό των κερδών από τις πωλήσεις της Apple προς τις δύο έδρες/κεντρικά γραφεία των εταιρειών επιτρέποντας στην Apple να καταβάλει φόρους που ήταν σημαντικά χαμηλότεροι από αυτούς άλλων εταιρειών, κάτι που είναι παράνομο με βάση το κοινοτικό δίκαιο που διέπει τα θέματα Κρατικών Ενισχύσεων. Το ολοκληρωμένο σκεπτικό της ΕΕ θα γίνει γνωστό μόνο όταν εκδοθεί το μη απόρρητο μέρος της λεπτομερούς έκθεσης της απόφασης. Η δημοσίευση δεν αναμένεται να γίνει πριν την παρέλευση αρκετών μηνών.

Επόμενα βήματα
Η ΕΕ έχει απαιτήσει από την Ιρλανδία να ανακτήσει την παράνομη Κρατική Ενίσχυση από την Apple όπως περιγράφηκε πιο πάνω. Ταυτόχρονα όμως, η ΕΕ σημείωσε ότι το ποσό των μη καταβληθέντων φόρων που οφείλει να ανακτήσει η Ιρλανδία θα μειωθεί εάν άλλα κράτη απαιτήσουν από την Apple να καταβάλει περισσότερους φόρους επί των κερδών που καταχωρήθηκαν σε εταιρείες που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους. Η απαίτηση ανάκτησης περιορίζεται σε περίοδο δέκα ετών.

Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας έχει δηλώσει δημόσια ότι θα προσβάλει την αρνητική αυτή απόφαση. Με βάση το κοινοτικό δίκαιο που διέπει θέματα Κρατικών Ενισχύσεων, τόσο η Apple όσο και η κυβέρνηση της Ιρλανδίας δύνανται να προσβάλουν την εγκυρότητα της απόφασης και να ζητήσουν την ακύρωσή της από το Γενικό Δικαστήριο (General Court) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου μπορεί με τη σειρά της να εφεσιβληθεί ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Court of Justice) το οποίο θα αποφασίσει τελεσίδικα επί της απόφασης της ΕΕ και η διαδικασία αυτή ενδέχεται να είναι χρονοβόρα. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι η διαδικασία έφεσης δεν αναστέλλει τη διαδικασία ανάκτησης του φόρου και η αρμόδια Επίτροπος Vestager υπέδειξε ότι το ποσό της ανακτηθείσας ενίσχυσης θα μπορούσε να κατατεθεί σε δεσμευμένο λογαριασμό (escrow account) μέχρι να εκδοθεί η τελική απόφαση.

Συμπερασματικά
Η ΕΕ επικεντρώθηκε στο γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό των κερδών που πραγματοποιήθηκαν από πωλήσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάχθηκαν σε φορολογία σε καμία δικαιοδοσία. Σε αυτή τη βάση και σε συνδυασμό με την περιορισμένη δραστηριότητα των κεντρικών γραφείων (έδρας), η ΕΕ απαίτησε όπως τα κέρδη φορολογηθούν στην Ιρλανδία αντί να επιμεριστούν στα κεντρικά γραφεία.

Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποιο βαθμό αυτή η προσέγγιση συνάδει, για παράδειγμα, με τις οδηγίες του ΟΟΣΑ για τον επιμερισμό κερδών σε υποκαταστήματα και πως αυτές αλληλεπιδρούν με την ανάλυση που αφορά τα θέματα των Κρατικών Ενισχύσεων. Θα πρέπει να αναμένουμε την λεπτομερή έκθεση της απόφασης για να απαντήσουμε αυτό το καίριο ερώτημα.