Πόσο εύκολο είναι το επιχειρείν στη Κύπρο;

Βελτιωμένο παρουσιάζεται το επιχειρηματικό περιβάλλον στην Κύπρο το 2016 με βάση και την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας «Doing Business Report 2017», παρά το γεγονός ότι η Κύπρος κατατάσσεται στην 45η θέση της γενικής κατάταξης, τέσσερις θέσεις πιο κάτω σε σχέση με το 2015. Συγκεκριμένα για το 2016 η συνολική βαθμολογία που συγκέντρωσε η Κύπρος ανήλθε στις 72,65 μονάδες σε σχέση με 72,48 που συγκέντρωσε το 2015. Αξίζει να σημειωθεί πως η Κύπρος το 2014 καταλάμβανε την 60η θέση. Παρά τη βελτιωμένη εικόνα, υπάρχουν χρονοβόρες διαδικασίες οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν ανασταλτικό παράγοντα για ξένους επενδυτές. 

«Doing Business Report»
Πρόκειται για έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που έχει σαν στόχο την βελτίωση της επιχειρηματικότητας. Διεξάγει έρευνα και μετρήσεις σε 190 χώρες του κόσμου στη βάση δέκα δεικτών, ως προς τις δυνατότητες επιχειρείν που προσφέρει κάθε μία από αυτές. Μετρά τμήματα των οικονομιών, όπως είναι η δυνατότητα απόκτησης οικοδομικής άδειας, η προστασία που προσφέρεται στους μικροεπενδυτές, η ταχύτητα και η ευκολία ίδρυσης μιας επιχείρησης, η ευχέρεια στην λήψη πιστώσεων κ.ά. Κατά το σλόγκαν της έρευνας (Measuring Regulatory Quality and Efficiency), μετρά την ποιότητα και αποτελεσματικότητα (αποδοτικότητα) του συστήματος σε κάθε χώρα, νομικού και κανονιστικού πλαισίου. Μέσα από μια συγκεκριμένη μεθοδολογία, καταλήγει στην κατάταξη των χωρών ως προς τις δυνατότητες (ή την ευκολία) επιχειρηματικότητας (Ease of Doing Business). Αποτελεί εργαλείο για επενδυτές ως προς το ποια εμπόδια θα αντιμετωπίσουν σε συγκεκριμένη χώρα που υπάρχει περίπτωση να υλοποιήσουν κάποια επένδυση. Επίσης χρησιμοποιείται και από τους εκάστοτε τοπικούς (μεγάλους) επενδυτές σαν οδηγός άσκησης πιέσεων σε πολιτικούς για βελτιώσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Σε ένα πρώτο σχόλιο του για την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας ο πρόεδρος του Κυπριακού Οργανισμού Προώθησης Επενδύσεων (CIPA), Χριστόδουλος Αγκαστινιώτης εξέφρασε την απογοήτευση του σε ό,τι αφορά τη βαθμολογία που συγκεντρώνει η Κύπρος στο δείκτη εκτέλεσης συμβολαίων (enforcing contracts), επικρίνοντας τις χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες που επικρατούν στη χώρας, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά πως η αργοπορία στην απόδοση Δικαιοσύνης ισούται με την μη απόδοση Δικαιοσύνης.

Τι κατέγραψαν οι δείκτες για το επιχειρείν στην Κύπρο
Δημιουργία νέας επιχείρησης - 6 ημέρες για την εγγραφή εταιρείας
Η έναρξη μιας επιχείρησης στην Κύπρο απαιτεί πέντε διαδικασίες που διαρκούν 6 ημέρες με χρέωση που ανέρχεται στο 12,2% του Κατά Κεφαλήν Εισοδήματος (ΚΚΕ) και με καταβεβλημένο ελάχιστο κεφάλαιο 0% του ΚΚΕ. Συγκεκριμένα, η Κύπρος κατατάσσεται στην 53η θέση, επτά θέσεις πιο πάνω σε σχέση με πέρσι, καθώς (α)απαιτείται μία εργάσιμη ημέρα για την υποβολή αίτησης εγγραφής στο Τμήμα Εφόρου Εταιρειών με κόστος €30, (β) μία ημέρα για την προετοιμασία μνημονίου και καταστατικού εταιρείας μέσω δικηγόρου με κόστος €1.000, (γ) δύο ημέρες για την υποβολή των εγγράφων στο Τμήμα Εφόρου Εταιρειών με κόστος €205 για τέλη εγγραφής + 0,6% επί του εγκεκριμένου κεφαλαίου + €220 για τα πιστοποιητικά, (δ) δύο ημέρες για την εγγραφή στον Έφορο Φορολογίας με μηδενικό κόστος και για εγγραφή στο ΦΠΑ με μηδενικό κόστος και (ε) εγγραφή στο Τμήμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων χωρίς κόστος. 

Οικοδομικές άδειες - 507 ημέρες για την αδειοδότηση και λειτουργία εγκαταστάσεων
Για την ανέγερση αποθήκης (υποθετικού κόστους €1.038.432) απαιτούνται οκτώ διαδικασίες με διάρκεια 507 ημερών και χρέωση 1,10 % της αξίας της αποθήκης. Συγκεκριμένα, η Κύπρος κατατάσσεται στην 125η θέση, 3 θέσεις πιο κάτω σε σχέση με πέρσι.  Σε ό,τι αφορά τις πρακτικές που εφαρμόζονται κρίνεται ικανοποιητικό το γεγονός ότι με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία, η οποία εφαρμόζεται κανονικά, απαιτούνται επιθεωρήσεις του έργου κατά την διάρκεια κατασκευής και μετά την ολοκλήρωση του. Θετικά συνιστούν και τα κριτήρια που απαιτούνται για τους επαγγελματίες αρχιτέκτονες και επιστάτες οι οποίοι θα πρέπει να διαθέτουν πανεπιστημιακό δίπλωμα και να είναι εγγεγραμμένοι σε σχετικό μητρώο. Ωστόσο, κενά παρατηρούνται στην νομοθεσία για τον καθορισμό υπευθύνου σε περίπτωση κακοτεχνιών και προβλημάτων στην κατασκευή του έργου, καθώς και για το ποιοι θα πρέπει να φροντίσουν την ασφάλιση του κτιρίου για να  καλυφθούν πιθανά προβλήματα μετά που θα αρχίσει η χρήση του.

Ηλεκτρική ενέργεια - 137 ημέρες για την εγκατάσταση και παροχή ηλεκτρισμού
Η εγκατάσταση και παροχή ηλεκτρικής ενέργειας απαιτεί πέντε διαδικασίες με διάρκεια 137 ημέρες και χρέωση 130,4% του ΚΚΕ. Συγκεκριμένα, η Κύπρος κατατάσσεται στην 63η θέση, 5 θέσεις πιο πάνω σε σχέση με πέρσι. Θετικά αξιολογείται η Κύπρος για το γεγονός ότι η ΑΗΚ διαθέτει αυτόματους μηχανισμούς παρακολούθησης διακοπών και αποκατάστασης παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς επίσης και για την ύπαρξη νομοθεσίας που προβλέπει πρόστιμο ή αποζημίωση από τον παροχέα ηλεκτρικού ρεύματος  σε περίπτωση που η διακοπή υπερβαίνει συγκεκριμένη περίοδο.

Εγγραφή Ακίνητης Ιδιοκτησίας - 9 ημέρες για την εγγραφή 
Η εγγραφή ακίνητης περιουσίας απαιτεί επτά διαδικασίες με διάρκεια εννέα ημέρες. Συγκεκριμένα, η Κύπρος κατατάσσεται στην 91η θέση, δύο θέσεις πιο κάτω σε σχέση με πέρσι. Θετικά αποτιμάται το γεγονός ότι επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες μεταβίβασης ακινήτων διαμέσου της ψηφιοποίησης του συστήματος. Παράλληλα, θετικά αποτιμάται η ψηφιοποίηση των τίτλων ιδιοκτησίας και των τοπογραφικών χαρτών στο Κτηματολόγιο, καθώς και η ύπαρξη ηλεκτρονική τράπεζας με όλες τις πληροφορίες για μέμο, δάνεια και άλλους περιορισμούς σε ακίνητη περιουσία. Αρνητικό σημείο αποτελεί η μη ύπαρξη μηχανισμού υποβολής παραπόνων από πολίτες για λάθη που εντοπίζουν σε χάρτες του Κτηματολογίου καθώς και η μη ύπαρξη μηχανισμού αποζημίωσης σε περίπτωση που συναλλαγή κριθεί άκυρη λόγω λανθασμένων πληροφοριών από το Κτηματολόγιο. 

Παροχή πίστωσης – Υψηλό επίπεδο προστασίας δανειστών & δανειζόμενων
Αρκετά ικανοποιητικό κρίνεται το επίπεδο διαθεσιμότητας πιστωτικών πληροφοριών και τα δικαιώματα δανειστών και δανειζόμενων στην Κύπρο. Συγκεκριμένα η χώρα μας καταλαμβάνει τη 62η θέση, 20 θέσεις πιο κάτω σε σύγκριση με πέρσι. Θετικά αντικρίζεται η δημιουργία δημόσιου γραφείου πιστωτικής πληροφόρησης (ΓΠΠ) και ιδιωτικών ΓΠΠ καθώς και η υποχρεωτική υποβολή δεδομένων στο δημόσιο και ιδιωτικά ΓΠΠ από το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών, Κεντρική Τράπεζα, Αστυνομία, Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων, Τμήμα ΦΠΑ, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και από κοινωφελείς εταιρείες.

Προστασία επενδυτών - Υψηλή προστασία μικρομετόχων
Ενίσχυση της προστασίας των επενδυτών στην Κύπρο καταγράφει η έκθεση ιδιαίτερα με την απαίτηση για περισσότερη διαφάνεια στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών. Εξού και η 27η θέση που κατέχει, αν και υποχώρησε δύο θέσεις σε σχέση με πέρσι. Συγκεκριμένα, με τη μέγιστη βαθμολογία το 10, η χώρα μας λαμβάνει 6,7 στην Αντοχή του Δείκτη προστασίας μικρομετόχων. Η εν λόγω βαθμολογία είναι υψηλότερη από το μέσο όρο της Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας.

Πληρωμή φόρων - χαμηλή και εύκολη καταβολή φορολογίας
Το ολικό ποσοστό φόρων/εισφορών που καλούνται να καταβάλουν οι επιχειρήσεις από το 2ο έτος λειτουργίας τους ανέρχεται στο 24,7% επί των κερδών τους, πολύ πιο κάτω από το μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. Συγκεκριμένα η Κύπρος καταλαμβάνει την 34η θέση, δύο θέσεις πιο πάνω σε σχέση με το 2015. Παράλληλα, η Κύπρος διαθέτει απλοποιημένο σύστημα συμμόρφωσης καταβολής φόρων με την υιοθέτηση του ηλεκτρονικού συστήματος υποβολής εγγράφων και την ηλεκτρονική πληρωμή του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων. Σημειώνεται στην έκθεση πως η Κύπρος εισήγαγε το σύστημα καταβολής φόρων σε δόσεις.

Διασυνοριακό εμπόριο - Υψηλό κόστος και χρονοβόρες διαδικασίες
Περισσότερες ώρες χρειάζονται για την ολοκλήρωση των διαδικασιών στα σύνορα τόσο για τις εισαγωγές όσο και τις εξαγωγές σε σχέση με το μέσο που καταγράφεται στις χώρες του ΟΟΣΑ, καθώς υψηλότερο είναι και το κόστος ετοιμασίας των σχετικών εγγράφων. Συγκεκριμένα η Κύπρος καταλαμβάνει την 45η θέση.

Εκτέλεση συμβολαίων -  χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες
Η επίλυση εμπορικής διαφοράς ενώπιον δικαστηρίου διαρκεί 1.100 μέρες, ενώ ο μέσος όρος σε Ευρώπη και Κεντρική Ασία ανέρχεται στις 486 ημέρες, με το κόστος ολοκλήρωση της διαδικασίας να φθάνει το 16,4% επί του συνόλου της απαίτησης, ενώ κάτω από τη βάση βαθμολογείται η ποιότητα δικαστικής διαδικασίας. Συγκεκριμένα η Κύπρος βρίσκεται στην 139η θέση, πέντε θέσεις πιο πάνω σε σχέση με πέρσι. Στηλιτεύεται το γεγονός ότι δεν υπάρχουν εμπορικά δικαστήρια, η μη ύπαρξη νομοθεσίας που να καθορίζει τον αριθμό αναβολών μιας δίκης, η μη ύπαρξη ηλεκτρονικών εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από δικηγόρους και δικαστές κατά τη διάρκεια της δίκης. Θετικό αποτιμάται το γεγονός ότι η Κύπρος υιοθέτησε διαδικασίες επίλυσης διαφορών η αξία των οποίων δεν υπερβαίνει τις €3.000.

Κλείσιμο επιχείρησης - ισχυρό νομικό πλαίσιο
Η διαδικασία κλεισίματος και εκκαθάρισης επιχείρησης διαρκεί γύρω στον ενάμισι χρόνο στην Κύπρο με το ανακτηθέν ποσό για τους πιστωτές να ανέρχεται στο 72,8% και το δείκτη αντοχής θεσμικού πλαισίου να φτάνει στο 13,5 με μέγιστο βαθμό το 16. Συγκεκριμένα η Κύπρος βρίσκεται στη 16η θέση. Με βάση το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, επιτρέπεται στον οφειλέτη να απορρίπτει συμβάσεις που θεωρεί ετεροβαρείς, ενώ μπορεί να εξασφαλίζει πιστώσεις μετά την έναρξη των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Παράλληλα, επιτρέπεται στους πιστωτές που διαφωνούν με τις βασικές αρχές του σχεδίου αναδιοργάνωσης να λάβουν το ποσό των χρημάτων που επρόκειτο να λάβουν με την εκκαθάριση.