Μείζον πρόβλημα η διαφθορά για το 83% των Κυπρίων

Η διαφθορά αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες “βιομηχανίες” οργανωμένου εγκλήματος καθώς κοστίζει στην οικονομία της ΕΕ περίπου 120 δισεκατομμύρια ετησίως κυρίως σε απώλεια φορολογικών εσόδων και ξένων επενδύσεων. Φυσικά, τα αυξανόμενα επίπεδα διαφθοράς έχουν ολέθριες συνέπειες όχι μόνο στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά και στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Ωστόσο, οι πολίτες και το κοινωνικό σύνολο δεν φαίνεται να κατανοούν πλήρως την έννοια της διαφθοράς.

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της, η Διεθνής Διαφάνεια - Κύπρος  έχει πραγματοποιήσει δύο έρευνες, μία το 2014 και μία το 2015 για να μελετήσει και να συγκρίνει τις αντιλήψεις των Κυπρίων πολιτών σε ότι αφορά τη διαφθορά. Οι δύο έρευνες διεξήχθησαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Απαιτώ Διαφάνεια» και έχουν ως στόχο την καταγραφή αντιλήψεων των Κυπρίων όσον αφορά τη διαφθορά και τις επεκτάσεις της.

Το 2014, 425 Κύπριοι συμμετείχαν στην έρευνα και 442 το 2015. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω διαδικτύου καθώς και μέσω συλλογής γραπτών ιδιόχειρων ερωτηματολογίων. Τα ερωτηματολόγια ήταν ίδια και για τα δύο έτη ώστε να υπάρχει και σύγκριση των αποτελεσμάτων. Όλες οι ηλικιακές ομάδες 18-65 εκπροσωπήθηκαν και στις δύο έρευνες. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ήταν από τον ιδιωτικό τομέα.

Η διαφθορά στην Κύπρο
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, ένας στους δύο συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσε ότι είχε βιώσει περιστατικό διαφθοράς, ενώ 4 από τους 5 συμμετέχοντες δήλωσαν ότι θα ήταν πρόθυμοι να αναφέρουν ένα τέτοιο περιστατικό στην Διεθνή Διαφάνεια - Κύπρος. Το ένα τρίτο των συμμετεχόντων θα κατάγγελλε το περιστατικό διαφθοράς με το όνομά του, ενώ οι υπόλοιποι θα το έκαναν ανώνυμα.

Όσον αφορά τις απόψεις των συμμετεχόντων σχετικά με το ποσοστό της διαφθοράς στη Κύπρο, ποσοστό 83% τόσο το 2014 όσο και το 2015 πιστεύει ότι η διαφθορά αποτελεί μείζον πρόβλημα. Οι Κύπριοι πολίτες πιστεύουν ακράδαντα ότι η διαφθορά υπάρχει σε εθνικό επίπεδο, ωστόσο, είναι πιο εμφανής στα πολιτικά κόμματα, στην τοπική αυτοδιοίκηση, και στον τραπεζικό τομέα. Οι απόψεις σχετικά με την ύπαρξη της διαφθοράς στην Κύπρο ήταν παρόμοιες και για τα δύο έτη, με την εξαίρεση της τοπικής διακυβέρνησης. Μετά τα πρόσφατα σκάνδαλα που είδαν το φως της δημοσιότητας και αφορούσαν ειδικότερα τα θέματα της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν αποτελεί έκπληξη το ότι υπήρξε μια αύξηση του ποσοστού των πολιτών οι οποίοι πιστεύουν πως η διαφθορά στην τοπική διακυβέρνηση είναι μεγάλη.

Τα ευρήματα έρευνας επισημαίνουν ότι οι Κύπριοι αισθάνονται ότι η ευνοιοκρατία, ο νεποτισμός και η διαφθορά εμποδίζουν τον ανταγωνισμό των επιχειρήσεων, ενώ επίσης, πολλοί πιστεύουν ότι για να πετύχει η επιχείρηση τους θα πρέπει να έχουν πολιτικές διασυνδέσεις.

Ποιες ενέργειες θεωρούνται ότι είναι διαφθορά;
Όταν συγκρίνουμε τα αποτελέσματα των δύο ερευνών, είναι φανερό ότι οι Κύπριοι έχουν καλύτερη κατανόηση το 2015 σε αντίθεση με το 2014 σχετικά με το ποιες ενέργειες αποτελούν πράξεις διαφθοράς και ποιες όχι. Για παράδειγμα, αν και το 72% των ερωτηθέντων το 2014 ανέφερε ότι το bail-in του 2013 ήταν μια πράξη διαφθοράς, υπήρξε μείωση των ατόμων που πιστεύουν το ίδιο στην έρευνα του 2015 (61%). Εκτός από αυτό, η μη παράδοση αγαθών λανθασμένα θεωρήθηκε από το 65% το 2014 να είναι μια πράξη διαφθοράς, ωστόσο, το 2015, το ποσοστό μειώθηκε στο 55%. Τα ευρήματα της έρευνας αποδεικνύουν ότι το 2015 οι Κύπριοι ήταν καλύτερα ενημερωμένοι στο να απαντήσουν ορθά σχετικά με τον εντοπισμό πράξεων διαφθοράς. Ωστόσο, τα στοιχεία από τις δύο έρευνες καταδεικνύουν  ότι οι Κύπριοι χρειάζονται περισσότερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διαφθορά και το νόημά της για να είναι σε θέση να εντοπίζουν περιστατικά διαφθοράς.

Ποιος είναι υπεύθυνος για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς;
Την ευθύνη της πρόληψης και της καταπολέμησης της διαφθορά το 2015 οι Κύπριοι πολίτες θεωρούν ότι έχει η Κυβέρνηση, η Αστυνομία και ο Γενικός Ελεγκτής. Σε όλους τους φορείς τα ποσοστά ήταν ψηλότερα από το 2014 στο 2015, ωστόσο, η μεγαλύτερη αύξηση (9%) ήταν για το Γενικό Ελεγκτή. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του έτους μεταξύ των δύο ερευνών, η Ελεγκτική Υπηρεσία ήταν ιδιαίτερα δραστήρια στην αποκάλυψη πολλών σκανδάλων διαφθοράς μέσα στην κυπριακή κοινωνία.

Οξύμωρο παραμένει το γεγονός ότι παρόλο που η πλειοψηφία των ερωτηθέντων και στις δύο έρευνες πιστεύει ότι τα πολιτικά κόμματα είναι από τους πιο διεφθαρμένους θεσμούς της Κυπριακής κοινωνίας, την ίδια στιγμή η πλειοψηφία των ερωτηθέντων πιστεύει ότι τα πολιτικά κόμματα έχουν ευθύνη για την καταπολέμηση και την πρόληψη της διαφθοράς. Τεράστια σημασία στην αντίληψη αυτή έχει το γεγονός ότι τα κόμματα αποτελούν ουσιαστικά και την νομοθετική εξουσία μέσω της παρουσίας τους στη βουλή.

Οι Κύπριοι και στις δύο έρευνες προκρίνουν την ύπαρξη ενός ουδέτερου οργανισμού όπως η Διεθνής Διαφάνεια Κύπρος ο οποίος ουσιαστικά αποτελεί την ανεξάρτητη επιλογή των πολιτών σε ότι αφορά την πρόληψη και ευαισθητοποίηση του κοινού για τη διαφθορά. 

Πού θα κατάγγελλαν ένα περιστατικό διαφθοράς οι Κύπριοι;
Σε αντίθεση με τα ευρήματα του 2014, τα ευρήματα από την έρευνα του 2015 δείχνουν ότι περισσότερα άτομα θα κατάγγελλαν ένα περιστατικό διαφθοράς στην Διεθνή Διαφάνεια Κύπρος και στον Γενικό Ελεγκτή. Το 2015, υπήρξε μια μείωση κατά 1% σε σχέση με τα άτομα που θα κατάγγελλαν ένα περιστατικό διαφθορά στην Αστυνομία και στα Μέσα Ενημέρωσης καθώς και και 2% στο δικαστικό σώμα. Εκτός από αυτό, τα στοιχεία από τις δύο έρευνες δείχνουν ότι οι Κύπριοι ζητούν την σύσταση μιας ανεξάρτητης αρχής κατά της διαφθοράς. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων δήλωσε ότι θα κατάγγελλαν ένα περιστατικό διαφθοράς σε έναν τέτοιο οργανισμό.