Το μυστήριο της ποιοτικής αναβάθμισης της ανώτερης εκπαίδευσης

Με βάση το πολύκροτο Νομοσχέδιο Περί Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης που βρίσκεται στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής, με σκοπό την προώθηση του για ψήφιση από τον Ολομέλεια περί τα τέλη του τρέχοντος μήνα, θα ήθελα να εγείρω κάποια πολύ σημαντικά θέματα που άπτονται της φιλοσοφίας και σκοπού του Νομοθετήματος.
 

Σκοπός

Το κάθε Νομοθέτημα πρέπει να εξυπηρετεί σημαντικό σκοπό και να προσδίδει κάτι το καινούργιο. Δεν πάσχουμε σαν κράτος από έλλειψη Νόμων αλλά από έλλειψη αποτελεσματικού ελέγχου. Το Νομοθετικό πλαίσιο για τον έλεγχο της ποιότητας της Ιδιωτικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε σχέση με τα Κολλέγια, υπάρχει από το 1991 με τον ‘Περί Ιδιωτικών Σχολών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης’. Υπάρχουν επιπλέον οι Κανονισμοί του ΣΕΚΑΠ για την αξιολόγηση-πιστοποίηση των κλάδων σπουδών και όλες οι Ιδιωτικές Σχολές επιθεωρούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για την ποιότητά των προσφερόμενων υπηρεσιών.

Στα πλαίσια των επιθεωρήσεων κοινοποιούνται δυσμενείς παρατηρήσεις (ποτέ όμως δεν επικροτούνται οι Σχολές που εφαρμόζουν καλές πρακτικές) όπου κριθεί αναγκαίο και ζητείται η ποιοτική αναβάθμιση τους. Αξίζει να τονιστεί ότι για τις εν λόγω επιθεωρήσεις οι Σχολές υποχρεώνονται να καταβάλουν ‘Τέλη Επιθεώρησης’ πράγμα παράλογο και πρωτοφανές αφού είναι υποχρέωση του κράτους η εποπτεία. Είναι σαν δηλαδή το Υγειονομείο να προβαίνει σε έλεγχο εστιατορίων και μετά να τους στέλνει τα έξοδα επιθεώρησης!

Κριτήρια
Όπως παραθέτετε πιο πάνω, το Νομικό πλαίσιο υπάρχει ήδη για τον ποιοτικό έλεγχο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Γιατί όμως προβαίνει η Κυβέρνηση εν τη σοφία της να δημιουργήσει ένα νέο Φορέα (με πολυάριθμο μόνιμο προσωπικό και συνεργάτες); Το κύριο επιχείρημα είναι ότι δεν υπάρχει ο σωστός έλεγχος και πρέπει όλοι να περάσουν από ένα νέο ‘κοσκίνισμα’ για την ούτω καλούμενη ‘ποιοτική αναβάθμιση’ της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Κανείς δεν διαφωνεί ότι υπάρχουν κενά και περιθώρια βελτίωσης. Και ποιος κλάδος υπηρεσιών λειτουργεί άψογα; Ο κλάδος των ελεγκτών, των δικηγόρων ή των γιατρών. Σε όλα τα επαγγέλματα θα υπάρχουν αυτοί που δεν κάνουν σωστά την δουλειά τους. Ας δούμε όμως τι εμπεριέχει αυτή η πολυπόθητη ‘ποιοτική αναβάθμιση’: Η σκληρή απάντηση είναι ότι το Νομοσχέδιο δεν καθορίζει επουδενί τα κριτήρια ή τουλάχιστον το πλαίσιο της αξιολόγησης της ποιότητας. Θα ψηφίσει η Βουλή ένα τόσο σημαντικό Νομοσχέδιο χωρίς να υπάρχουν οι παράμετροι και προδιαγραφές της Αξιολόγησης; Η ‘Ομάδα Σοφών’ στην οποία θα ανατεθεί το έργο της σύνταξης των Κανονισμών και Κριτηρίων, θα πρέπει να μην απαρτίζεται απλά από ακαδημαϊκούς, αλλά και από επιχειρηματίες και σίγουρα να υπάρχει εκπροσώπηση των άμεσα εμπλεκόμενων Ιδρυμάτων. Τα κριτήρια πρέπει να αντανακλούν τις κυπριακές πραγματικότητες, την διαφορετικότητα στην αποστολή (π.χ. βραδινά μαθήματα για εργαζόμενους) αλλά και το μέγεθος των Ιδρυμάτων.  Δυστυχώς προηγούμενες εμπειρίες δείχνουν ότι η ‘Ομάδα Σοφών’ δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα και δημιουργεί καλούπια σε κλειστά δωμάτια που δεν ταιριάζουν στις ανάγκες της κυπριακής αγοράς.

Τέλη

Ειδικότερα ο προτεινόμενος νόμος επιβάλλει στα ιδρύματα την υποχρέωση για Ιδρυματική Αξιολόγηση ενώ σε περίπτωση που δεν το πράξουν ή αποτύχουν στην διαδικασία θα οδηγηθούν στο κλείσιμο εντός 3 ετών. Καλούνται επίσης οι Σχολές να ‘χρηματοδοτήσουν’ το νέο μόρφωμα που θα δημιουργηθεί και τους παχουλούς μισθούς των εμπειρογνωμόνων που θα επωμιστούν το όλο έργο. Σε καιρούς χαλεπούς για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, η Βουλή προτίθεται να ψηφίσει Νόμο που επιβάλλει σε μια μικρού μεγέθους Σχολή (π.χ. Με 8 Πτυχία και 5 Μεταπτυχιακά), να καταβάλει δικαιώματα αξιολόγησης 113,000 Ευρώ (15 χιλιάδες η Ιδρυματική Αξιολόγηση, 6 χιλιάδες ανά πτυχίο και 8 χιλιάδες ανά μεταπτυχιακό). Μήπως πρόθεση είναι να οδηγήσει κλείσιμο σχολές που δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στο “χαράτσι” δημιουργώντας έτσι ένα καρτέλ 4-5 Ιδρυμάτων μεγάλου μεγέθους;
Επίσης πως μπορεί η Κυβέρνηση να επιθυμεί την ποιοτική αναβάθμιση όταν θα ‘ξεζουμίσει’ τα Ιδρύματα από τους πόρους τους με τα τέλη αξιολόγησης; Αυτά τα χρήματα θα έπρεπε να ξοδευτούν από τις Σχολές για αναβάθμιση των εγκαταστάσεων τους και της ποιότητας των υπηρεσιών τους. Σκεφτείτε μόνο πόσα βιβλία και υπολογιστές μπορούν να αγοραστούν με 113,000 ευρώ!

Ποικιλομορφία και Δικαίωμα επιλογής

Στην εκπαίδευση, όπως και στους άλλους τομείς υπηρεσιών, θα πρέπει να υπάρχουν τα ελάχιστα ποιοτικά κριτήρια – που ήδη υπάρχουν με βάση το Νόμο Περί Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης 1991 – αλλά και να επιτρέπεται η ποικιλομορφία.  Δεν είναι δυνατόν όλα τα Ιδρύματα να είναι όμοια αλλά πρέπει να ενθαρρύνεται η διαφορετικότητα και η εξειδίκευση.

Το Νομοσχέδιο πρέπει να προστατεύει και να προωθεί την διαφορετικότητα και να δίδει το δικαίωμα επιλογής στον πολίτη ανάλογα με τις συνθήκες του κάθε Ιδρύματος, τα δίδακτρα του και τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Δεν πρέπει να επιβάλλεται μια αυστηρή τυποποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Κύπρο γιατί κάτι τέτοιο είναι ενάντια στις αρχές του ανταγωνισμού.

Τα Κολλέγια έχουν προσφέρει πολλά τις τελευταίες δεκαετίες στην Κύπρο και αποτελούν την ραχοκοκαλιά της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η Κυβέρνηση πρέπει να τους δώσει την απαιτούμενη στήριξη και όχι να τα στραγγαλίσει οδηγώντας στο κλείσιμο στο βωμό του ‘μυστηρίου’ της ποιοτικής αναβάθμισης.